1.ΕΙΣΒΟΛΗ ΤΩΝ ΓΕΡΜΑΝΩΝ ΣΤΟ ΔΥΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ ΤΟΥ ΥΠΟΤΟΜΕΑ ΡΟΔΟΠΟΛΗΣ

 
                                    

 


       Η επίθεση στο Μπέλες,σύμφωνα με τις γερμανικές πηγές,εκδηλώθηκε στις 5:20 πμ, σχεδόν ταυτόχρονα και στα δύο κέντρα αντίστασης του Υποτομέα Ροδόπολης. Στην Ελληνική βιβλιογραφία η έναρξη των επιχειρήσεων τοποθετείται μια ώρα νωρίτερα,στις 4:30. Σε κάθε περίπτωση,η εισβολή των γερμανών στην Ελλάδα εκδηλώθηκε πριν ο πρεσβευτής τους επιδώσει τη διακοίνωση του Χίτλερ προς τον Έλληνα πρωθυπουργό.

                Στο δυτικό κέντρο αντίστασης,οι επιχειρήσεις εξελίχθηκαν εξαρχής ευοίωνα για τους γερμανούς.Στις 5:20 το 2ο Τάγμα του 143ου Συντάγματος,υπό τις διαταγές του ταγματάρχη Raithel,επιτέθηκε στα πρώτα ελληνικά φυλάκια πάνω στην συνοριακή γραμμή. Την ίδια ώρα το 1ο και το 3ο Τάγμα του ίδιου συντάγματος,επιτέθηκαν στο δυτικότερο σημείο της γραμμής,ακριβώς κάτω στο τριεθνές(Γιουγκοσλαβία-Βουλγαρία-Ελλάδα), καταλαμβάνοντας τα φυλάκια εκεί και εξουδετερώνοντας τις δυνάμεις της προφυλακής. Στην συνέχεια τα ίδια τάγματα προωθήθηκαν νότια σε δύο διαφορετικές κατευθύνσεις με στόχο να περικυκλώσουν τις θέσεις ΙΙ/70ου Τάγματος κοντά στο Καλοχώρι. Λίγα λεπτά μετά την έναρξη των χερσαίων επιχειρήσεων στις 5:40,το βαρύ πυροβολικό των γερμανών ξεκίνησε να βάλει με καταιγιστικά πυρά εναντίον των ελληνικών θέσεων σε όλο τον υποτομέα της Ροδόπολης, ενώ από τις 6:00, πολυάριθμα σμήνη βομβαρδιστικών συμμετείχαν και αυτά στον βομβαρδισμό των ελληνικών θέσεων. Μέσα σε λίγα λεπτά,βομβαρδιστικά καθέτου εφόρμησης κατέστρεψαν τους σιδηροδρομικούς σταθμούς Βυρωνείας και Ροδόπολης,καθώς και την γέφυρα Μεγαλοχωρίου.

Ο αγών στον υποτομέα Ροδοπόλεως (πηγή Δ.Ι.Σ.)

                Η επίσημη έκδοση του ΓΕΣ για τον ελληνογερμανικό πόλεμο σημειώνει ότι οι ελληνικές δυνάμεις στο δυτικό κέντρο αντίστασης δεν αιφνιδιάστηκαν. Όμως οι γερμανικές πηγές αναφέρουν το αντίθετο που πλησιάζει περισσότερο στην πραγματικότητα. Μέχρι τις 7:00 οι καταδρομείς του 2ου Τάγματος του 143ου συντάγματος είχαν καταλάβει όλα τα φυλάκια σε υψόμετρο 1528μ. εξουδετερώνοντας την ελληνική γραμμή άμυνας που οριοθετούνταν από αυτά. Η εύκολη πρόσβαση των εχθρών και η υπεροπλία τους σε αριθμό  στρατιωτών και δύναμης πυρός κατέστησε αδύνατο για τους Έλληνες να να κρατήσουν την γραμμή των φυλακίων. Οι άντρες των φυλακίων,αφού αντιστάθηκαν όσο μπορούσαν στις υπέρτερες γερμανικές δυνάμεις,προσπάθησαν να συμπτυχθούν στη γραμμή ανασχέσεως όπου βρίσκονταν τα πολυβολεία. Κατά την υποχώρησή τους,οι περισσότεροι από αυτούς σκοτώθηκαν ή αιχμαλωτίσθηκαν από τους γερμανούς. Μετά την κατάληψη της γραμμής άμυνας στο δυτικό Μπέλες,οι γερμανοί άρχισαν να επιτίθενται εναντίον των πολυβόλων και των θέσεων στηρίγματος του ΙΙ/70ου Τάγματος. Στις 7:30 κατέλαβαν το βασικό σημείο στήριξης της ελληνικής άμυνας,το ύψωμα 1079,που κάλυπτε την αριστερή πλευρά ολόκληρου του κέντρου αντίστασης. Σύμφωνα με τις ελληνικές πηγές ,το 2ο Τάγμα του 143ου Συντάγματος είχε πολεμήσει σε αυτό το ύψωμα με μια ελληνική διμοιρία για δύο ώρες και στο τέλος οι περισσότεροι Έλληνες στρατιώτες σκοτώθηκαν. Η κατάληψη του υψώματος 1079 άνοιξε τον δρόμο στους καταδρομείς του 2ου τάγματος για την προσπέλαση προς τα Πλατανάκια. Σχεδόν ταυτόχρονα το 1ο Τάγμα καταλάμβανε τα πρώτα ελληνικά πολυβολεία στην περιοχή, κάποια από τα οποία είχαν εγκαταλείψει οι στρατιώτες τους υποχωρώντας νοτιότερα.

                Σε αυτή την κρίσιμη φάση της μάχης,ένα τμήμα του ΙΙ/70ου Τάγματος,αποτελούμενο από την διοίκηση,δύο διμοιρίες,μια ομάδα τυφεκιοφόρων,τέσσερα πολυβόλα και δύο όλμους,έσπευσε στο ύψωμα 1120 προκειμένου να αναχαιτίσει τη γερμανική λαίλαπα.Στο ύψωμα αυτό έλαβε χώρα η σημαντικότερη μάχη στο δυτικό κέντρο αντίστασης της ροδόπολης. Στις 9:00 οι Έλληνες κατάφεραν να ανακαταλάβουν την αριστερή πλευρά του κέντρου αντίστασης του υψώματος που οι Γερμανοί είχαν καταλάβει στις 7:30. Επρόκειτο όμως για μια μικρή νίκη τη στιγμή που οι γερμανοί κέρδιζαν την μεγάλη μάχη. Αργά το πρωί,οι δυνάμεις του 143ου γερμανικού Συντάγματος είχαν καταφέρει να εγκλωβίσουν τους Έλληνες στο ύψωμα 1120 και άρχισαν να τους χτυπάνε εκεί από όλες τις πλευρές με πυρά όλμων και πολυβόλων. Σε λίγες ώρες,οι καταδρομείς είχαν μπορέσει να αποκλείσουν την σημαντικότερη ελληνική δύναμη της περιοχής,μαζί με τη διοίκηση της και έτσι να προωθήσουν με σχετική άνεση στους βασικούς στόχους τους.

                 Στις 10:30 τμήματα του 1ου και του 3ου Τάγματος του 143ου Συντάγματος έφθασαν στις σιδηροδρομικές γραμμές κοντά στον σταθμό Καλοχωρίου. Κατά το μεσημέρι  το 2ο Τάγμα μπήκε στο καλοχώρι ,όπου σύμφωνα με γερμανικές πηγές οι καταδρομείς αιχμαλώτισαν 480 Έλληνες στρατιώτες. Καθώς στην περιοχή δεν υπήρχε καμία άλλη ελληνική δύναμη πέρα από το ΙΙ/70 Τάγμα,είναι βέβαιο-παρά το γεγονός ότι οι ελληνικές πηγές δεν το αναφέρουν-ότι επρόκειτο για στρατιώτες αυτού του τάγματος οι οποίοι δεν είχαν ακολουθήσει τους υπόλοιπους συναδέλφους στο ύψωμα 1120.

                Έχοντας ολοκληρώσει την κατάληψη των στόχων τους,οι Γερμανοί έστρεψαν όλες τις διαθέσιμες δυνάμεις τους εναντίον των υπολειμμάτων του ΙΙ/70 Τάγματος που βρισκόταν στο ύψωμα 1120.Οι πρώτες τους απόπειρες να εξουδετερώσουν τους Έλληνες που ήταν εγκλωβισμένοι στο ύψωμα απέτυχαν αφού οι τελευταίοι αντιστέκονταν με όσα μέσα διέθεταν. Παρά ταύτα,οι Γερμανοί,αν και καθηλωμένοι σε μια απόσταση 300-400 μέτρων από την ελληνική δύναμη,συνέχιζαν να να την πλήττουν με πυρά εκ του μακρόθεν. Ο ταγματάρχης Γιακουμής, συνειδητοποιώντας ότι οι άντρες του δεν θα μπορούσαν να κρατήσουν άλλο το ύψωμα,αποφάσισε ότι θα έπρεπε να συμπτυχθούν προς τα  Άνω Πορόια. Στις 16:30 σε μια απέλπιδα προσπάθεια να σπάσει τον εχθρικό κλοιό,ξεκίνησε με τους άντρες του οργανωμένους σε ομάδες επίθεση εναντίον των Γερμανών γύρω από το ύψωμα. Ενώ όμως  εφορμούσαν κατά των γερμανικών γραμμών,ένα θραύσμα γερμανικού όλμου τραυμάτισε τον ταγματάρχη και σκότωσε τον υπασπιστή του,ανθυπολοχαγό Οικονόμου,ο οποίος έτρεχε δίπλα του. Στο τέλος οι γερμανοί αιχμαλώτισαν τους λίγους επιζώντες του υψώματος 1120,ανάμεσα στους οποίους ήταν και ο ταγματάρχης Γιακουμής. Οι Γερμανοί ανακάλυψαν ότι όλοι οι αιχμάλωτοι τους-πλην  τεσσάρων-είχαν τραυματιστεί στην μάχη και είχαν ανάγκη άμεσης νοσοκομειακής περίθαλψης.

Κορυφογραμμή του Μπέλες

                  Η επίθεση του 143ου συντάγματος στο δυτικό κέντρο αντίστασης είχε πετύχει όλους τους στόχους της που είχε θέσει για την πρώτη μέρα του πολέμου με ελάχιστες απώλειες. Σύμφωνα με τα επίσημα καταγραμμένα στοιχεία του συντάγματος,αυτές ανέρχονταν σε 9 νεκρούς και μερικές δεκάδες τραυματίες. Σε όλες τις φάσεις της επίθεσης ο σχεδιασμός του γερμανικού επιτελείου δεν κινδύνευσε σοβαρά από την ελληνική άμυνα. Αντίθετα,γρήγορα αποδείχτηκε ότι το σχέδιο μάχης των Ελλήνων ήταν καταδικασμένο να αποτύχει. Υποτίθεται ότι οι Έλληνες στρατιώτες θα έπαιρναν θέσεις μάχης στα Κρούσια,αλλά στην πραγματικότητα δεν πρόλαβαν καν να συμπτυχθούν εκεί. Πολλοί από αυτούς επέδειξαν μεγάλο θάρρος στις μάχες,ιδιαιτέρως όσοι πολέμησαν στο ύψωμα 1120. Κάτω όμως από αυτούς τους ανελέητους βομβαρδισμούς των στούκας και την ταχύτατη προέλαση του 143ου Συντάγματος η αντίστασή τους κατέρρευσε.

Γερμανοί καταδρομείς της 6ης Ορεινής Μεραρχίας κατηφορίζουν πλαγιά του Μπέλες προς την πλευρά της Ελλάδος

                 Παρά τη σημαντική επιτυχία του,το 143ο Σύνταγμα δεν συνέχισε την προσπέλασή του προς τα Κρούσια,και το απόγευμα της 6ης Απριλίου οι καταδρομείς του πήραν θέσεις μάχης νοτιοδυτικά του Καλοχωρίου. Υποχρεώθηκαν να πάρουν αμυντική διάταξη για να μπορέσουν να προστατεύσουν τους συναδέλφους τους του 141ο Συντάγματος που είχαν καθηλωθεί στα ανατολικά πολεμώντας για ώρες με τις ελληνικές δυνάμεις εκεί. Δίχως την ταυτόχρονη προσπέλαση αυτού του συντάγματος,η επιτυχία του 143ου δεν θα είχε αντίκρισμα. Η 2η Τεθωρακισμένη Μεραρχία το βράδυ της 6ης Απριλίου βρισκόταν στην Γιουγκοσλαβία,αλλά ακόμα και αν είχε φτάσει στα ελληνογιουγκοσλαβικά σύνορα,το 143ο Σύνταγμα μόνο του δεν ήταν σε θέση να της παράσχει προστασία. Στο τέλος,το141ο Σύνταγμα επιβλήθηκε στους υπερασπιστές του ανατολικού τομέα της Ροδόπολης. Όμως η νίκη αυτή δεν ήταν εξίσου εύκολη και κόστισε τις ζωές πολλών καταδρομέων.





 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ: 1) Δ.Ι.Σ.     ΑΓΩΝΕΣ ΕΙΣ ΤΗΝ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΝ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ                                 ΔΥΤΙΚΗΝ ΘΡΑΚΗΝ  (1941) ΑΝΑΤΥΠΩΣΙΣ 1975
                                 2) ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΛΑΓΟΥ-ΠΛΑΤΩΝΑ ΠΕΡΑΡΗ
                                         Η ΜΑΧΗ ΤΩΝ ΟΧΥΡΩΝ 6-10 Απριλίου 1941
                                 3) ΜΟΥΣΕΙΟ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑΣ ΔΗΜΟΥ ΚΑΛΑΜΑΡΙΑΣ                                                                          (ΧΡΗΣΤΟΣ  ΚΑΛΕΜΚΕΡΗΣ)
                                 4)Άγγελος Σακκέτος