ΤΟ ΤΥΦΕΚΙΟ ΜΥΛΩΝΑ ΥΠΟΔ.1872

                   

Τυφέκιο Μυλωνά που εκτίθεται στο Εγκληματολογικό Μουσείο

                             Α. Τεχνικά χαρακτηριστικά του τυφεκίου Μυλωνά


      ΣΤΟΙΧΕΙΑ                                     ΤΥΦΕΚΙΟ                               ΑΡΑΒΙΔΑ

01. Διαμέτρημα                              11χιλ. (0.433'')                                11χιλ. (0.433'')
02. Σύστημα λειτουργίας   Οπισθογεμές, με καταπίπτον κλείστρο            Ομοίως
03. Μήκος όπλου, κάνης               1.230μ.-0.835μ.                               0.945μ.-0.545μ.  
04. Βάρος όπλου                                  4.480Kg                                             3.5Kg
05. Χωρητικότητα                             1 φυσίγγιο                                         1 φυσίγγιο


           Παρατηρήσεις: Το τυφέκιο έφερε σπαθολόγχη υποδ. 1866, με δερμάτινη θήκη, έβαλλε δε το φυσ. των 11χιλ. Gras (Γκρα).



                                 Β. Η πορεία του τυφεκίου Μυλωνά στην Ελλάδα  

   

Ευστάθιος Μυλωνάς

   Ο αρχιτεχνίτης του στρατού Ευστάθιος Μυλωνάς, καταγόμενος από την Ύδρα, όταν υπηρετούσε στην ΕΥΠ Αθηνών στις αρχές της δεκαετίας του 1870, ασχολήθηκε με την κατασκευή ενός οπισθογεμούς τυφεκίου, το οποίο θα χρησιμοποιούσε μεταλλικό φυσίγγιο. Για τον σκοπό αυτό τροποποίησε το βελγικό τυφ. Comblain υποδ. 1871, διαμ. 11 χιλ. με το οποίο είχε οπλιστεί τότε η Βελγική Εθνοφρουρά και παρουσίαζε ένα νέο τυφέκιο καταπίπτοντος κλείστρου ή μετ΄επιβλήτος (dropping block), που έφερε κάθετο μοχλό οπλίσεως, ο οποίος κατέληγε σε σφαιρική λαβή προ του προφυλακτήρα της σκανδάλης.

       Με το ΒΔ της 19.8.1872 επιτράπηκε στον Μυλωνά να μεταβεί στη Λιέγη με έξοδα της υπηρεσίας για να ασχοληθεί με τον οπλισμό του στρατού, δηλαδή με θέματα που αφορούσαν την οριστικοποίηση και την κατοχύρωση της εφευρέσεως του, η οποία έγινε γνωστή ως τυφέκιο του Μυλωνά υποδ.1872,διαμ.11 χιλ. που έβαλε το ολόσωμο, μεταλλικό φυσίγγιο Gras των 11 χιλ. Το τυφέκιο αυτό ήταν και εξακολουθεί μέχρι σήμερα να παραμένει το μόνο ελληνικής επινοήσεως όπλο, που έκανε κάποια εντύπωση στο εξωτερικό και πέρασε στην διεθνή βιβλιογραφία του φορητού οπλισμού. Με το όπλο αυτό εξοπλίσθηκε ο Στρατός σε περιορισμένη έκταση και για σύντομο χρονικό διάστημα.

Τυφέκιο Μυλωνά με τη σπαθολόγχη του

       Ειδικότερα, επί κυβερνήσεως Δ. Βούλγαρη, τον Φεβρουάριο του 1874 έγινε παραδεκτό το όπλο αυτό και στις 8/11/1874 υπογράφτηκε η σχετική σύμβαση μεταξύ του υπ. Στρ/κων και της εταιρίας οπλισμού Emile et Leon Nagant της Λιέγης, για την κατασκευή 5000 τυφεκίων υποδείγματος Μυλωνά. Η πρώτη δόση της αξίας τους πληρώθηκε σύμφωνα με την ΔΥΣ στης 27/6/1875 και η δεύτερη δόση με βάση τον ν.ΦΝΒ΄/4/12/1875, με τον οποίο χορηγείτο έκτακτη πίστωση 500000 δραχμές για την πληρωμή των όπλων Μυλωνά, τα οποία κατά τον νόμο, είχαν παραγγελθεί τον προηγούμενο Απρίλιο. Με βάση το ΒΔ της 19/6/1876 χορηγήθηκε και νέα έκτακτη πίστωση 500000 δραχμές για την προμήθεια όπλων και πολεμοφοδίων, η οποία πιθανολογείται ότι αφορούσε την εξοφλήσει των όπλων Μυλωνά,κυρίως αραβίδων ιππικού και βραχύκαννων πυρ/κού, δεδομένου ότι, από τα 4 τυφέκια Μυλωνά που βρίσκονται σήμερα στο μουσείο της ΣΣΕ, ένα φέρει αύξοντα αριθμό 5.517,δηλαδή όπλα που συνολικά αγοράστηκαν από την Λιέγη είχαν ξεπεράσει τα 5000 της αρχικής παραγγελίας, με πιθανότερο συνολικό αριθμό τα 8000 τυφέκια πεζικού και τις 500 αραβίδες ή βραχύκαννα.

        Με τα τυφ. Μυλωνά επρόκειτο να οπλιστούν τα Τάγματα Πεζικού και για αυτό , με την ΔΥΣ 131/16/1/1876 διατάχθηκε η αποστολή στην Αθήνα, από καθένα από τα 10 ΤΠ, 12 υπαξιωματικών(λοχιών, δεκανέων), ώστε να εκπαιδευτούν στον χειρισμό του νέου όπλου, στην βολή, στις ασκήσεις κλπ. Οι υπαξιωματικοί αυτοί θα συγκρατούσαν εκπ/κό λόχο, υπό την διοίκηση του λοχαγού του 10ου Τάγματος Πεζικού Σ. Αγαλλόπουλου. Ο λόχος αυτός, μετά την λήξη της εκπ/σεως της πρώτης σειράς, ανασυγκροτήθηκε οργανικά με το ΒΔ στης 23/11/1876, οπότε με τις ΔΥΣ 30821/4/12/1876 και 31608/10/12/1876, αποσπάστηκαν σε αυτόν οι επιλοχίες πεζικού και δύο λοχίες από κάθε Τάγμα Πεζικού, από αυτούς που δεν είχαν προηγουμένως εκπαιδευτεί. Μετά την ολοκλήρωση της αποστολής του, ο εκπ/κός λόχος διαλύθηκε με το ΒΔ στης 13/6/1877.

        Με το ΒΔ στης 9/4/1876 εγκρίθηκε η εισαγωγή στο Πεζικό νέου κανονισμού ασκήσεων στο οποίο προσαρτήθηκαν "Οδηγίαι προς χρήσην του όπλου προτύπου του 1866" και με την ΔΥΣ 14.684/7/6/1877, κοινοποιήθηκε στις μονάδες το τιμολόγιο του τυφ.Μυλωνά υποδ. 1872. Επίσης με την ΔΥΣ 25069,κανονίσθηκε ο αριθμός των φερόμενων από τους άντρες φυσιγγίων που ήταν ¨33 φυσίγγια για φρουρά, 40 φυσίγγια για μεταβατική υπηρεσία και 73 φυσίγγια για εκστρατεία, δηλαδή 4 δεσμίδες στην παλάσκα, μια δεσμίδα και 3 φυσίγγια στη φυσιγγιοθήκη και τα υπόλοιπα στο γυλιό.

  Το τυφέκιο Μυλωνά είχε βραχύτατο βίο στον στρατό, γιατί, μετά την εμφάνιση του γαλλικού τυφ. Gras,υποδ 1874, το ελληνικό ενδιαφέρον συγκεντρώθηκε στο νέο τυφέκιο, το οποίο από το 1878 αποτέλεσε κύριο όπλο στρατού για 3 περίπου δεκαετίες. Έτσι τα τυφ Μυλωνά παραλήφθηκαν το 1876 και άρχισε η αντικατάστασή τους μέσα στο 1878 από τα τυφ. Gras, λόγω δε του περιορισμένου αριθμού τους δεν γνώριζαν την ευρεία διάδοση στις μονάδες, παρότι από την προαναφερθείσα εκπ/ση του προσωπικού των μονάδων φαινόταν ότι υπήρχε πρόθεση για ευρύτερη χρησιμοποίησή τους. Κατά πληροφορίες, όταν τα τυφ Μυλωνά αποσύρθηκαν χορηγήθηκαν στη χωρ/κή και, μαζί με τα τυφ Chassepot που υπήρχαν, αποτελούσαν τον κύριο οπλισμό του σώματος για πολλά χρόνια.

        Με τον ΑΧΝΔ/31/1/1888 είχε δοθεί η άδεια εκποιήσεως των τυφεκίων Μυλωνά με τα φυσίγγια τους, αλλά η εκποίηση αυτή πιθανότατα δεν πραγματοποιήθηκε τότε. Πολλά από τα όπλα αυτά διασώθηκαν και διατηρούνται μέχρι σήμερα, τροποποιημένα, όμως σε κυνηγετικά.Ένα τυφέκιο κατασκευής 1876 βρίσκεται στη Σαρόγλειο Συλλογή του πολεμικού μουσείου Αθηνών, ενώ στο μουσείο της ΣΣΕ διασώζονται 4 όπλα , ένα εκ των οποίων, κατασκευής 1875, φέρει τον μοχλό οπλίσεως με την σφαιρική του λαβή σε οριζόντια θέση και όχι κάθετα, όπως τα υπόλοιπα όπλα. Βραχύκαννο Μυλωνα,ομοίως με πλάγιο μοχλό οπλίσεως, κατασκευής του οπλουργείου Auguste Francotte, υπάρχει στο μουσείο όπλων της Λιέγης,όπου βρίσκεται και μια αραβίδα ίδιου υποδείγματος, που διαφέρει, όμως από το  προηγούμενο όπλο στο ότι φέρει εξωτερικά πολυγωνική κάνη, χωρίς τόρμο για ξιφολόγχη, βραχύτατο ξυστό χωρίς ψέλλιο, άνω αορτηριούχο επί της κάνης και κυρτό πέλμα κοντακίου. Τέλος στη ΣΔΝ υπάρχει αραβίδα Μυλωνά, κατασκευής Nagant 1876, η οποία διαφέρει από την προηγούμενη στο ότι έχει κυλινδρική κάνη, κάθετο πέλμα κοντακίου και το ψέλλιο με τον άνω αορτηριούχο είναι περίπου στο μέσο του ξυστού, ο οποίος έχει μήκος διπλάσιο περίπου από τον προηγούμενο. Συνολικά από τα 12 όπλα που εξετάστηκαν προκύπτει το συμπέρασμα ότι όπλα Μυλωνά κατασκευάστηκαν, τόσο από το οπλουργείο του E. et L. Nagat, όσο και από εκείνο του Auguste Fragotte της Λιέγης, μερικά από τα τελευταία , κατά την βιβλιογραφία, έφεραν αναδιπλούμενη ξιφολόγχη.

        Το τυφέκιο Μυλωνά είναι βέβαιο ότι χρησιμοποιήθηκε από ορισμένες μονάδες κατά την εισβολή του στρατού στην Θεσσαλία τον Ιανουάριο του 1878 και στις μετ΄έπειτα κινητοποιήσεις, όχι όμως στον πόλεμο του 1897, όπου δεν γίνεται αναφορά για χρήση τέτοιων όπλων. Παρά ταύτα, τα τυφ Μυλωνά φαίνεται πως εξακολούθησαν να υπάρχουν στις αποθήκες του στρατού, γιατί το 1900 κοστολογούνταν προς 12 δραχμές, υπήρχε δε και πλήρης σειρά ανταλλακτικών. Ο σχεδιαστής του Ευστάθιος Μυλωνάς αποστρατεύθηκε στις 31/12/1891 με τον βαθμό του τ/ρχη πυρ/κού και πέθανε στις 10/5/1900.

                                  Γ. Το φυσίγγιο Gras (Γκρα) των 11χιλ. (11x59R)

Το φυσίγγιο Gras  (11Χ 59R )

       ΣΤΟΙΧΕΙΑ                                                                   ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ

01. Διάμετρος φυσιγγίου(στόμιο)                                          11.81χιλ.

02. Είδος- τύπος φυσιγγίου                          Κεντροφλεγές, μαύρης πυρίτιδας,
                                                                              με στενωμένο κάλυκα

03. Μήκος φυσιγγίου                                                            76.5-76.7χιλ

04. Βάρος φυσιγγίου                                                             43.8- 43.9γρ. 

05. Βάρος πυρίτιδας                                                    5.1- 5.25γρ. μαύρης πυρίτιδας

06. Μήκος κάλυκα                                                                59- 59.6χιλ.

07. Βάρος κάλυκα                                                                 12.9γρ.

08. Διάμετρος στεφάνης (rim)                                              16.8-17χιλ.

09. Τύπος βολίδας                               Κυλινδροωοειδής, μολύβδινη, με χάρτινη έμφραξη 

10. Διάμετρος βολίδας                                                          11.25- 11.3χιλ.

11. Βάρος βολίδας                                                             25γρ. (24.8- 25.2γρ.)

12. Μήκος βολίδας                                                                 27.75χιλ.

                                 Δ. Το ιστορικό του φυσιγγίου Gras (Γκρα)

    Στις αρχές της δεκαετίας του 1870, η Γαλλία αναζητούσε ένα νέο ολόσωμο, μεταλλικό, κεντροφλεγές φυσίγγιο και τελικά έκανε παραδεκτό το φυσίγγιο Gras των 11χιλ. (11x59R), ανατέθηκε στην εταιρία Gevelot η μαζική παραγωγή του, πριν αναλάβουν οι κρατικές βιομηχανίες πυρομαχικών. Αρχικά κατασκευάστηκε το φυσίγγιο υποδ.1874, που ήταν το πρώτο σύγχρονο, μεταλλικό, κεντροφλεγές, γαλλικό, στρατιωτικό φυσίγγιο.  

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1. ΧΡΗΣΤΟΥ Ζ. ΣΑΖΑΝΙΔΗ "ΤΑ ΟΠΛΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ" ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1995.
                            2.www.littlegun.be
                            3.gunspedia
                            4.Άγνωστες ιστορικές σελίδες της Φθιώτιδας