Κυριακή 31 Μαρτίου 2013

Η ΓΕΡΜΑΝΙΚΗ ΕΠΙΘΕΣΗ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΤΟΥ ΥΠΟΤΟΜΕΑ ΡΟΔΟΠΟΛΗΣ


                      ΥΠΟΤΟΜΕΥΣ ΡΟΔΟΠΟΛΕΩΣ ΚΥΡΙΑΚΗ 6 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 1941

                                           

                                                     Μορφολογία εδάφους


         Στην περιοχή η κορυφογραμμή της οροσειράς του Μπέλλες (Κερκίνη) ορίζει και την οροθετική γραμμή των συνόρων με τη Βουλγαρία. Με μια πρώτη ματιά φαίνεται ότι η θέση είναι φύσει οχυρά, εξετάζοντας όμως προσεκτικότερα την τοπογραφία ένας έμπειρος αναλυτής αμέσως αντιλαμβάνεται την αδυναμία προβολής αποτελεσματικής άμυνας. Το πρόβλημα είναι ότι οι νότιες πλαγιές είναι πολύ απότομες σε αντίθεση με τις βόρειες. Ο επιτιθέμενος έχει έτσι τη δυνατότητα να συνκεντρώσει εύκολα δυνάμεις με βαρύ οπλισμό στην κορυφογραμμή και έπειτα αφού εξουδετερώσει τα επ' αυτής αμυντικά φυλάκια να επιπέσει στη δεύτερη γραμμή άμυνας. Μόνη λύση για τον αμυνόμενο είναι η κατοχή μέρους της βόρειας πλαγιάς, πράγμα το οποίο δεν ήταν δυνατόν το 1941. Οι δίοδοι μεταξύ Βουλγαρίας-Ελλάδας στον υποτομέα της Ροδόπολης ορίζονται από τα ελάχιστα μεγάλα φαράγγια της περιοχής. Οι διαβάσεις αυτές είναι ορεινά περάσματα τα οποία είναι εξαιρετικά δύσκολα να χρησιμοποιήσει ένας μηχανοκίνητος στρατός. Για τον λόγο αυτό, άλλωστε η ελληνική άμυνα στον υποτομέα της Ροδόπολης δεν είχε ενισχυθεί με την κατασκευή οχυρών. 
Η οροσειρά του Μπέλλες με τις λίμνες Δοϊράνη αριστερά και Κερκίνη δεξιά, ανάμεσα από τις δύο λίμνες η οροσειρά των Κρουσίων
        Το πρώτο πέρασμα ξεκινούσε από το Καλαί Μπαίρ της Βουλγαρίας, στην περιοχή πάνω ακριβώς από το "τριεθνές" και συνέχιζε στα χωριά Πλατανάκια και Καλοχώρι. Το δεύτερο πέρασμα βρισκόταν πιο ανατολικά. Ξεκινούσε από το Δεμίρ Καπού, και μέσω του χωριού Ανω Πορόϊα κατέληγε στην πεδιάδα της Ροδόπολης. Μεταξύ του Μπέλες και των άνω Ποροίων παρεμβάλλεται το οροπέδιο της Ομορφοπλαγιάς, που ορίζεται δυτικά από το Καρτάλ-Τας (Πλάτωμα) και ανατολικά από το Δεμίρ Καπού (Διάβαση μνημάτων). Συνεπώς όποιος στρατός χρησιμοποιούσε τη συγκεκριμένη διάβαση από Βουλγαρία προς Ελλάδα υποχρεωτικά θα διερχόταν από την Ομορφοπλαγιά.
   
                                              Γερμανικές δυνάμεις και σχέδιο
                                            
       Το σχέδιο της γερμανικής επίθεσης προέβλεπε την ταυτόχρονη διείσδυση και των δύο συνταγμάτων (141 και 143) της 6ης Ορεινής Μεραρχίας, στο ελληνικό έδαφος μέσω των δύο περασμάτων που προαναφέρθηκαν. Το 143ο από το Καλέ Μπαίρ ενώ το 141 μέσω του Δεμίρ Καπού. Βασικός στόχος των Γερμανών ήταν η κατάληψη από το 141ο Σύνταγμα των άνω Ποροίων όπου βρισκόταν η σταθμός διοίκησης του 70ου ελληνικού Συντάγματος, και η προώθηση προς την πεδιάδα της Ροδόπολης και τον ομώνυμο σιδηροδρομικό σταθμό. Με αυτόν τον τρόπο θα αποκόπτονταν η σιδηροδρομική συγκοινωνία των ελληνικών στρατευμάτων της Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης με την Θεσσαλονίκη και την υπόλοιπη Ελλάδα. Για τον λόγο αυτό, το 141ο Σύνταγμα διέθετε πολλαπλάσιες δυνάμεις πυροβολικού και μηχανικού σε σχέση με το 143ο. Ο ίδιος ο διοικητής της μεραρχίας στρατηγός Schoerner είχε ακολουθήσει με το επιτελείο του το 141ο Σύνταγμα. Αντίθετα οι επιχειρήσεις του 143ου Συντάγματος δυτικότερα ήταν δευτερευούσης σημασίας. Μετά την εξουδετέρωση των ελληνικών δυνάμεων στο Μπέλλες, το 143ο Σύνταγμα θα προήλαυνε προς την περιοχή Δοϊράνης, μέσω των χωριών Κλοχώρι και Πλατανάκια, για να ενωθεί με τη 2η Τεθωρακισμένη Μεραρχία.  
         
                                              Ελληνικές δυνάμεις και σχέδιο   
           
           Η XVIII μεραρχία υπό την διοίκηση του υποστρατήγου Στεριανόπουλου Λεωνίδα κατείχε τον ορεινό όγκο του Μπέλες από του τριεθνούς μέχρι του Στρυμώνος,επί μετώπου τεσσαράκοντα περίπου χιλιομέτρων. Οι δυνάμεις της ήταν κατανεμημένες σε τρεις υποτομείς:
           -Τον υποτομέα Ροδοπόλεως,αριστερά,υπό τον Α/νχη πεζικού Κίτσο Λουκά,με Σταθμό Διοίκησης στα Άνω Πορόϊα , περιλαμβάνοντα τα 11/70 (Τ/χης Κω/νο Γιακουμή) και 11/91 (Τ/χης Στυλιανός Καλλονάς) τάγματα,την διοίκηση του 70ου συντάγματος,μια ορεινή πυροβολαρχία των 65,ένα ουλαμό των 85και ένα αντιαρματικό πυροβόλο των 37.
           -Τον υποτομέα Ρουπέσκο, κεντρικά.
           -Τον υποτομέα Θύλακος δεξιά.
         Οι διαταγές των ελληνικών δυνάμεων ήταν αρχικά άμυνα και επιβραδυντικός αγώνας των δυνάμεων προκάλυψης και έπειτα αγώνας μέχρις εσχάτων στο οροπέδιο της Ομορφοπλαγιάς με την βοήθεια των οχυρωμένων σημείων στήριξης (σκυρόδετα πολυβολεία και οργανωμένες θέσεις άμυνας). Σε περίπτωση που τελικά διεσπάτο η γραμμή άμυνας τα υπολείμματα των δυνάμεων είχαν διαταγή να υποχωρήσουν στην οργανωμένη τοποθεσία Κρουσίων για να απαγορεύσουν το πέρασμα εχθρικών δυνάμεων προς Κιλκίς-Θεσσαλονίκη.
                                                 Κυριακή 6-4-1941     (Από το αρχείο Δ.Ι.Σ.)
         Η πρώτη εκδήλωση της εχθρικής επιθέσεως έγινε την 05:15 εναντίον των τμημάτων προκάλυψης στα υψώματα Ντεμίρ Καπού και Καλε Μπαίρ, και στη συνέχεια μέχρι της 05:30, γενικεύτηκε αυτή σε όλο το μέτωπο της μεραρχίας.Η επίθεση των Γερμανών έλαβε από τις πρώτες στιγμές την πλέον ισχυρή ένταση. Την 05:40 ξεκίνησε σφοδρός βομβαρδισμός με πυροβολικό διαφόρων διαμετρημάτων και το Μπέλας καλύφθηκε από τον  καπνό εκρηγνυομένων οβίδων. Λίγο μετά, από της 06:00, πολυάριθμα σμήνη αεροπλάνων  βομβάρδισαν όλη τη ζώνη της μεραρχίας. Οι βομβαρδισμοί και πολυβολισμοί επικεντρώθηκαν στους σιδηροδρομικούς σταθμούς Ροδοπόλεως, Βυρωνείας και την γέφυρα του  Μεγαλοχωρίου που επλήγησαν αλλεπαλλήλως.Οι τηλεφωνικές επικοινωνίες διακόπηκαν από τις πρώτες ώρες λόγω πλήρους εξάρθρωσης του τηλεφωνικού δικτύου.
 Οι πρώτες αναφορές προς την μεραρχία έφεραν τον αγώνα ως εξελισσόμενον συμφώνως προς τα προβλεφθέντα, ουδενός αιφνιδιασμού επιτευχθέντως υπό του εχθρού.
         Στον υποτομέα Ροδοπόλεως ο αγώνας ξεκίνησε σκληρός από τις πρώτες στιγμές. Το  11/91 τάγμα  αποτελούμενο από δύο λόχους πεζικού, δύο διμοιρίες όλμων και δυο διμοιρίες πολυβόλων με ένα αντιαρματικού των 37,ήταν εγκατεστημένο επί μετώπου εξ χιλιομέτρων και στην πράξη δεν αποτελεί οργανική ομάδα. Η κύρια γραμμή αντιστάσεως, ακολουθούσε τη γραμμή των φυλακίων επί της κορυφογραμμής του Μπέλες. Είχε οργανωθεί διά έργων εκστρατείας με πολυβολεία και οπλοπολυβολεία υπό σκέπαστρα αντοχής στην βολή των 75,επτά σκυρόδεντρα  διπλά και τριπλά πολυβολεία εστοίχιζαν την γραμμή ανασχέσεως κατά δύο περίπου χιλιόμετρα νοτιότερα, εξοπλισμένα με τα  πολυβόλα των ταγμάτων. Έτσι η πρώτη γραμμή αντίστασης δε διέθετε σχεδόν πολυβόλα τα δε οπλοπολυβόλα που διέθετε ήταν απηρχαιωμένα υποδ.1915.
         Μετά την εκδήλωση της εχθρικής επίθεσης,τα φυλάκια αποτελούμενα διά κυκλώσεως,υπό των διεισδυσασών πολυάριθμων εχθρικών δυνάμεων και διεξάγοντα απεγνωσμένο αγώνα, προσπαθούν να συμπτυχθούν προς την γραμμή ανασχέσεως υφιστάμενα σοβαρές απώλειες  από το σφοδρό εχθρικό πυρ. Το φυλάκιο τριεθνούς που είχε παρατηρήσει πρώτο από τις 02:00 κινήσεις των εχθρικών τμημάτων προς δυσμάς,επιχείρησε να επικοινωνήσει με το γειτονικού γιουγκοσλαβικού φυλάκειο το οποίο βρήκε εγκαταλειμμένο.
Ο αγών στον υποτομέα Ροδοπόλεως (πηγή Δ.Ι.Σ)
        Μέχρι της 07:00 ο εχθρός κατέστη κύριος ολοκλήρου επί της κορυφογραμμής Κύριας Γραμμής Άμυνας πλην του 162 φυλακίου, που αμύνθηκε μέχρι 12:00 και  οι υπερασπιστές του  σκοτώθηκαν συμπεριλαμβανομένου και του διοικητή  του 2/91 Λόχου υπολοχαγού  Μαρούδη Χ. Στην συνέχεια καταλαμβάνει το σημείο στηρίγματος ύψ. 1079 στο αριστερό της γραμμής ανάσχεσης του υποτομέως,  οι υπερασπιστές του, δύναμης μιας διμοιρίας,αντιμετωπίζοντας ολόκληρο γερμανικό τάγμα, υπέκυψαν μετά από σχεδόν τρίωρο αγώνα.Η περισσότερη δύναμη της διμοιρίας αυτής, συμπεριλαμβανόμενου και του Διμοιρίτου τέθηκε εκτός μάχης. Αυτό από της 0730, το αριστερό του υποτομέως είναι ακάλυπτο και οι γερμανοί κατέρχονται ανενόχλητοι πλέον προς Πλατανάκι, προχωρώντας διστακτικά και με περίσκεψη. Περί την 11:00 το επιτιθέμενο γερμανικό τάγμα  έφτασε στο Καλοχώρι, που κατέλαβε, συλλαμβάνοντας εν τω μεταξύ 480 αιχμάλωτους.
          Οι διασωθέντες στην ΚΓΑ του αριστερού 11/70 τάγματος του ταγματάρχη Γιακουμή Κ δυνάμεις,έχουν συγκεντρωθεί στο κέντρο αντιστάσεως ύψ. 1120. Είναι συνολικά δύο διμοιρίες, μια ομάδα τυφεκιοφόρων,τέσσερα πολυβόλα και δύο ολμούς και υφίστανται σφοδρό καταιγισμό πυροβολικού. Την 07:30 εχθρικό τμήμα κατορθώνει να θέσει πόδα στο αριστερό του κέντρου αντιστάσεως ,απωθείται όμως δι αντεπιθέσεως την 09:00.Από την στιγμή αυτή το ύψωμα 1120 βάλλεται αδιακόπως υπό του εχθρού ,οι υπερασπιστές του ολονέν ελαττούνται λόγω απωλειών. Ο μετά του υποτομέως σύνδεσμος έχει διακοπεί από της 08:00, όλοι οι απεσταλμένοι δρομείς προς αποκατάσταση αυτού τίθενται εκτός μάχης. Οι πυρκαγιές από τους βομβαρδισμούς κάνουν δύσκολη και την οπτική επαφή. Επανειλημμένες απόπειρες του εχθρού προς κατάληψη του υψώματος αποτυγχάνουν. Οι ηρωϊκοί υπερασπιστές του υψώματος κατορθώνουν να κρατήσουν τον εχθρό καθηλωμένο σε απόσταση 400-500 μέτρων από τις θέσεις τους
          Το δεξιό 11/91 τάγμα του ταγματάρχη Καλλονά στυλ.είχε στη διάθεσή του από τις 07:00 τον μόνο εφεδρικό λόχο της μεραρχίας που όμως δεν κατόρθωσε να φτάσει στην γραμμή ανασχέσεως λόγω σφορδάς εχθρικής αντιδράσεως.Ο εχθρός μετά την κατάληψη της κορυφογραμμής,κατεχομένης υπό πέντε διμοιριών επί μετώπου εξ περίπου χιλιομέτρων,κατευθύνεται αφ ενός μεν προς το σημείο στηρίγματος Κετσίκ Καγιά,όπερ καταλαμβάνει κατόπιν συντόμου αλλά σκληρού αγώνος περί την 07:00 αφ ετέρου προς το σημείο στηρίγματος Κιζ Μπουνάρ, προ του οποίου καθηλούται. Παράλληλα οι γερμανοί επιτίθενται κατά του σημείου του στηρίγματος παλαιάς διμοιρίας,του κεντρικού σημείου του στηρίγματος του 11/91 τάγματος. Το καταλαμβάνουν την 10:30, κατόπιν απεγνωσμένης πάλης των υπερασπιστών του εναντίον των συντριπτικών δυνάμεων του εχθρού.
           Η διοίκηση του Υποτομέως έλαβε γνώση της κατάστασης την 11:00, διατάσσει την σύμπτυξη των υπολειμμάτων του 11/91 τάγματος προς ύψ. 989, η οποία  και πραγματοποιήθηκε περί την 14:00. Μετά μικρή αντίσταση και κατόπιν διεισδύσεως διά των βαθεών γραμμών γερμανικών τμημάτων απειλούνταν υπερκέρασιν,τα υπολείμματα αυτά συμπτύσσονται προς Άνω Πορόϊα.
            Η διοίκηση της ΧVIII μεραρχίας διετέλει εν αγνοία των διαδραματιζόμενων στην περιοχή αυτή, λόγω διακοπής των τηλεφωνικών επικοινωνιών και της σιγής του ασύρματου που διέθετε ο υποτομεύς Ροδοπόλεως μέχρι της 12:05 καθ ην έλαβε ραδιογράφημα τούτου με ώρα αποστολής 11:15 διά του οποίου ο υποτομεύς ανέφερε: "Παλαιά Διμοιρία συμπτύσσεται, παραμένω θέσιν μου, διατάξατε". Η Μεραρχία, κατόπιν της αναφοράς αυτής, διέταξε δια του ασυρμάτου τον Υποτομέα όπως κρατήσει τας λοιπάς θέσεις του πάση θυσία και προσπαθήσει ανακατάληψιν των θέσεων Παλαιάς Διμοιρίας, ευρισκομένη πάντοτε εν άγνοια της πραγματικής καταστάσεως. Ολίγον βραδύτερον, την 13:40, ανησυχούσα, διέταξε το εις Ακριτοχώρι σταθμεύον I/81 τάγμα, όπερ αποτελούν την μόνην εφεδρείαν της Ομάδος Μεραρχιών, είχε τεθή εις την διάθεσιν της όπως συνδεθή μετά του Υποτομέως Ροδοπόλεως, παρακολoυθή τον αγώνα του και αναλόγως της εξελίξεως της καταστάσεως, καταλάβη εγκαίρως την τοποθεσίαν Ακριτοχώρι-Θρακικόν προς απαγόρευσιν διεισδύσεως του εχθρού προς Ανατολάς δια της κοιλάδος των Πορροϊων.
          Ο Διοικητής του Υποτομέως αντιλαμβανόμενος την κρισιμότητα της καταστάσεως και λαβών πληροφορίας ότι ο εχθρός κατήλθεν ήδη εις την κοιλάδα των Ποροίων και φοβούμενος κύκλωση των δυνάμεών του και μη δυνάμενος να επικοινωνήσει μετά των προϊσταμένων κλιμακίων του, έλαβε πρόωρον γνώσιν διαταγής της Μεραρχίας παραδοθείσης αυτώ προ της ενάρξεως της επιθέσεως και ήν έδει ίνα αποσφραγίση μόνον κατόπιν ειδικής διαταγής. Εκ της διαταγής ταύτης έλαβε γνώσιν ωρισμένων προθέσεων και οδηγιών περί συμπτύξεως προς την τοποθεσίαν Κρουσίων, κατόπιν δε τούτου, φανταζόμενος εκ της διακοπής της επικοινωνίας μετά της Μεραρχίας ότι αυτή είχε συμπτυχθεί, διέταξε περί την 14:00 την σύμπτυξιν των τμημάτων του προς την τοποθεσίαν ταύτην.
Ο Διοικητής του υποτομέως είχεν από τις 10:00 ήδη ώρας αποστείλει τα μεταγωγικά του και ένα ουλαμόν Πυροβολικό εξαντλήσαντα τα πυρομαχικά του, εις Θεοδώροβον.
         Τα υπολείμματα του II/91 Τάγματος συνεπτύχθησαν υπό ισχυράν εχθρικήν πίεσιν προς Άνω Πορόια ένθα έφθασαν περί τις 19:30, εκείθεν δε υπό την κάλυψιν του σκότους, εκινήθησαν προς την τοποθεσίαν Κρουσίων. Το Τάγμα είχε 51 νεκρούς και περί τους 150 τραυματίας. Τα υπολείμματα του II/70 Τάγματος ήτοι τρεις διμοιρίαι και η Ο.Δ. αυτού εξηκολούθουν μαχόμενα επί του ύψ. 1120. Την 16:30, λαμβάνουν την διαταγήν συμπτύξεως καθ'όν χρόνον ευρίσκονται σχεδόν κυκλωμένα και η σύμπτυξης αυτών καθίσταται προβληματική. Και εδόθη μεν προφορική διαταγή συμπτύξεως υπό του διοικητού του τάγματος Ταγματάρχου Γιακουμή, τραυματισθέντος βαρέως την στιγμήν εκείνην, αυτή όμως δεν κατέστη δυνατόν να πραγματοποιηθεί και ούτω οι αμυνόμενοι παρέμειναν επί του υψ. 1120 των. Αι εις νεκρούς και τραυματίας απώλειαι του τάγματος όπερ είχε δύναμιν 700 περίπου ανδρών, ανήλθον εις το εν τρίτον της δυνάμεως.
           Χαρακτηριστικόν της επιμόνου αντιστάσεως, είναι η δράσις του σκυροδέτου πολυβολείου Π9, το προσωπικόν του οποίου κυκλώθεν, ημύνθη μέχρι της 1930 αφού εξάντλησε τα εκ 33.000 φυσιγγίων πυρομαχικά του και τας χειροβομβίδας του. Υπό τας αυτάς συνθηκάς, το πολυβολείον Π8 ημύνθη μέχρι της 16:00,τόση δε ήτο η προξενηθείσα παρ' αυτού φθορά εις τους Γερμανούς, ώστε ο διοικητής του επιτιθεμένου τμήματος εξοργισθείς, διέταξε τον τυφεκισμόν του αρχηγού του πολυβολείου λοχίου Ίντζου Δημητρίου αφού πρώτον τον συνεχάρη δια την ανδρεία του.
          Η Διοίκηση της Μεραρχίας λαβούσα την 14:30 παρ' αποσταλέντος υπ'αυτής συνδέσμου, μιαν γενικήν ιδέαν της καταστάσεως του αριστερού υποτομέως της, διέταξε το εις την διάθεσιν του τεθέν υπό της Ομάδας Μεραρχιών εφεδρικόν I/81 Τάγμα, όπως καταλάβη την εγκαρσίαν τοποθεσίαν Ακριτοχώρι-Θρακικόν προς κάλυψή του αριστερού της. Της 18:00 έλαβε δι ασυρμάτου αναφοράν του υποτομέως, άνευ ώρας εκδόσεως, ότι το αριστερόν τάγμα συνεκρατείτο επί του ύψ. 1120 και το δεξιόν επί του υψ 693 αμέσως Β.Α.. Άνω Ποροϊων και ότι ισχυρά εχθρικά τμήματα εισέδυσαν εις την χαράδραν Θεοδωρίτσι. Η αναφορά αυτή προφανώς είχε συνταχθή προ τις 14:00 καθ' ήν ο Υποτομεύς είχε διατάξει την σύμπτυξιν και δεν κατέστη δυνατόν να εξακριδωθή δια ποιούς λόγους περιήλθεν εις την Μεραρχίαν την 18:00. Από της στιγμής ταύτης διεκόπη οριστικώς πάς σύνδεσμος της Μεραρχίας μετά του Υποτομέως, τα υπολείμματα του οποίου έφθασαν περί την 19:00 εις την τοποθεσίαν Κρουσίων εν αταξία και περί τας πρωινάς ώρας συνεκεντρώθησαν εις Πανόραμα.
                                               Συνεχίζεται...


 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ: 1) Δ.Ι.Σ.     ΑΓΩΝΕΣ ΕΙΣ ΤΗΝ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΝ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ                                 ΔΥΤΙΚΗΝ ΘΡΑΚΗΝ  (1941) ΑΝΑΤΥΠΩΣΙΣ 1975
                                2) ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΛΑΓΟΥ-ΠΛΑΤΩΝΑ ΠΕΡΑΡΗ  Η ΜΑΧΗ ΤΩΝ ΟΧΥΡΩΝ 6-10 Απριλίου 1941
                                3) ΜΟΥΣΕΙΟ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑΣ ΔΗΜΟΥ ΚΑΛΑΜΑΡΙΑΣ    (ΧΡΗΣΤΟΣ  ΚΑΛΕΜΚΕΡΗΣ)

Τετάρτη 27 Μαρτίου 2013

ΤΟ ΤΥΦΕΚΙΟ MANNLICHER- SCHOENAUER

                                        








        Α.     ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΤΥΦΕΚΙΟΥ MANNLICHER-SCHOENAUER


      ΣΤΟΙΧΕΙΑ                                   ΤΥΦΕΚΙΟ                                             ΑΡΑΒΙΔΑ

01.Διαμέτρημα                                    6,5 χιλ.                                                    6,5 χιλ.
02.Σύστημα λειτουργίας          Επαναληπτικό,με κινητό ουραίο                        Ομοίως
03.Χωρητικότητα γεμιστήρα    5 φυσίγγια σε περιστροφικό γεμιστήρα            Ομοίως
04.Μήκος όπλου                                 1,229 μ. (1,216-1,229 μ.)                   1,016 μ. (1-1,025 μ.)
05.Μήκος κάνης                  0,725 μ.(0,724-0,728 μ.)- 0,735 μ.(1903/14)         0,52 μ.
06.Βάρος όπλου                                         3,7 kg                                                3,320 kg
07.Ραβδώσεις                           4 δεξιόστροφες, με βήμα 0.2μ                          Ομοίως
08.Κλισιοσκόπιο                                2.000 μ.                                                     1.800 μ.
09.Αρχική ταχύτητα                         713-740 μ/δ                                              675-690 μ/δ
10.Βεληνεκές            600 μ. δραστικό, 2.400 μ.ωφέλιμο, 3.600 μ. μέγιστο 500 μ., 1.400 μ.,
                                                                                                                              3.300 μ.
                          

                                    
                Β. ΓΕΝΙΚΑ ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΤΥΦΕΚΙΟΥ MANNLICHER-SCHOENAUER


              Ο πρώτος που επινόησε τον περιστροφικό γεμιστήρα ήταν ο Αυστριακός μηχανικός Antonin Spitalsky, που το 1879 κατασκεύασε στη Steyr, όπου δούλευε, το τυφ. Spitalsky, το οποίο δοκιμάστηκε στην Αυστρία, χωρίς, να γίνει παραδεκτό. Η εφεύρεσή του τροποποιήθηκε το 1885 από τον συμπατριώτη του Josef Schulhof (1824-1890), αλλά την οριστική του μορφή την έλαβε ο περιστροφικός γεμιστήρας από τον επίσης Αυστριακό  μηχανικό Otto Schoenauer, ο οποίος δούλευε και αυτός στη Steyr κάτω από τις οδηγίες του σχεδιαστή όπλων Ferdinand Ritter von Mannlicher (1848-1904). Ο Mannlicher, ο οποίος το 1886 εφεύρε το πρώτο επαναληπτικό τυφέκιο με κάθετο γεμιστήρα που υιοθετήθηκε από την Αυστρία και άλλα κράτη, το 1887/8, σε συνεργασία με τον Schoenauer, έκανε το πρώτο τυφέκιο με περιστροφικό γεμιστήρα, ο οποίος ετρφοδοτείτο από το επάνω μέρος με την βοήθεια μετταλικού ελάσματος (stripper clip), έφερε δε αναστολέα φυσιγγίων για την ταχεία απογέμιση της αποθήκης.
ο περίφημος περιστροφικός γεμιστήρας (Τα φυσίγγια δεν είναι τα 6.5x54 χιλ.)
              Το τυφέκιο αυτό δεν έγινε τότε παραδεκτό από καμμία χώρα. Μετά μια δεκαετία το τυφέκιο παρουσιάστηκε στην Παγκόσμια Έκθεση ως model 1900. Η Steyr το προώθησε σαν μια σχεδίαση που εύκολα θα μπορούσε να τροποποιηθεί και να χρησιμοποιηθεί είτε σαν πολεμικό είτε σαν κυνηγετικό τυφέκιο. Η Ελλάδα τελικά ήταν η μόνη χώρα η οποία εισήγαγε το 1907 στο Στρατό το 5σφαιρο επαναληπτικό τυφ. MS υποδ. 1903, διαμ. 6,5 χιλ. και την αντίστοιχη αραβίδα για το ιππικό και το πυροβολικό. Το σύστημα του περιστροφικού γεμιστήρα δεν έχει γίνει μέχρι σήμερα παραδεκτό από κανένα άλλο πολεμικό τυφέκιο, με εξαίρεση το βραχύβιο τυφέκιο Johnson των Αμερικανών Πεζοναυτών το 1941. Μόνον στα τέλη της δεκαετίας του 1960, ο Αυστριακός Στρατός έκανε παραδεκτό για ελεύθερους σκοπευτές το 5σφαιρο επαναληπτικό τυφ. SSG 69 ΔΙΑΜ. 7,62 χιλ. ΝΑΤΟ της Steyr, που χρησιμοποιεί ένα βελτιωμένο σύστημα Mannlicher-Schoenauer. Αντίθετα, ο μηχανισμός αυτός γνώρισε ευρεία διάδοση στις κυνηγετικές καραμπίνες με ραβδωτή κάνη. Η χρήση  περιστροφικού γεμιστήρα συνετέλεσε τα μέγιστα στην απρόσκοπτη τροφοδοσία και στον υψηλό ρυθμό βολής χωρίς εμπλοκές. Οι υψηλές προδιαγραφές κατασκευής με μικρά περιθώρια ανοχών αύξησαν το κόστος αλλά βελτίωσαν θεαματικά την αξιοπιστία και την αντοχή σε σκληρή χρήση. Όταν ο Στρατός εφοδιάστηκε το 1907 με το τυφ. MS υποδ. 1903, το όπλο αυτό ήταν το τελειότερο επαναληπτικό τυφέκιο της εποχής του. Η θήκη του κινητού ουραίου ήταν από χάλυβα Martin, ενώ η κάνη από μίγμα χάλυβος, νικελίου, χρωμίου και βολφραμίου. Η κάνη μέχρι τις 10.000 βολές παρουσίαζε ελάχιστη διεύρυνση, ενώ  πάνω από τις 15.000 βολές αχρηστευόταν.   


                                       Γ. ΤΟ ΦΥΣΊΓΓΙΟ ΤΩΝ 6,5 ΧΙΛ (6,5x54)
 ΣΤΟΙΧΕΙΑ                                                                 ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ
01. Διάμετρος φυσιγγίου (στόμιο)                                7,46 χιλ.
02. Είδος-τύπος φυσιγγίου               Κεντροφλεγές, άκαπνης πυρίτιδας, με στενωμένο
                                                       κάλυκα και μη προεξέχουσα στεφάνη (rimless)       
03. Μήκος φυσιγγίου                                                    77,2 χιλ. (77,1-77,5 χιλ.)
04. Βάρος φυσιγγίου                                                     22,7 γρ.(22,15-23,145 γρ.)
05. Βάρος πυρίτιδας                                                       2,5 γρ. (2,3-2,5 γρ.)
06. Μήκος κάλυκα                                                        53,5 χιλ. (53,4-53,848)
07. Βάρος κάλυκα                                 9,2-9,8 γρ (70% χαλκός-30% ψευδάργυρος)
08. Διάμετρος στεφάνης (rim)                                             11,43-11,46 χιλ.
09. Τύπος βολίδας                                     Παραβολοειδής-κυλινδροωοειδής, με χαλύβδινο
                                                                   επινικελιοχαλκωμένο χιτώνιο (80% χαλκός-
                                                                    20% νικέλιο) και πυρήνα από εσκληρυμμένο
                                                            μόλυβδο (96% μόλυβδος-4% αντιμόνιο)                                                   
10. Διάμετρος βολίδας                                              6,65-6,7 χιλ.
11. Βάρος βολίδας                                                    10,25-10,50 γρ.
12. Μήκος βολίδας                                                  31,400-31,496 χιλ.




     
      Το φυσίγγιο του τυφεκίου MS ήταν το 6.5x54. ένα φυσίγγιο δημοφιλέστατο παράλληλα και ανάμεσα στους κυνηγούς μεγάλων θηραμάτων.Υπήρξε διάσημο για τον υψηλό βαλλιστικό συντελεστή και τα τροχιοδεικτικά χαρακτηριστικά της βολίδας του, που εξασφάλιζαν ευθυβολία, επίπεδη τροχιά βλήματος, σχετικά ανεπηρέαστη από τη συνισταμένη του ανέμου, και με εξαιρετική διατρητική ικανότητα, άσχετα από την ταχύτητα πρόσκρουσης στο στόχο.
Φυσίγγιο 6.5x54 και συσκευασία των 10
          Οι επαγγελματίες κυνηγοί ελεφάντων στα τέλη του 19ου και τις αρχές του 20ου αιώνα έτρεφαν μεγάλη εκτίμηση στο φυσίγγιο αυτό, που διέθετε μια μακριά και ιδιαίτερα βαριά βολίδα, η οποία, με την υψηλή της "πυκνότητα διατομής"(1) μπορούσε να διαπεράσει μεγάλη μάζα μυών και οστών ακόμα και με χαμηλή ταχύτητα και να φτάσει μέχρι τον εγκέφαλο ή την καρδιά, επιτυγχάνοντας φονικό πλήγμα, ενάντια σε οποιονδήποτε στόχο. Ένα βλήμα τόσο μεγάλου μήκους απαιτούσε πυκνή στροφή ραβδώσεων προκειμένου να εξασφαλίσει σταθερή τροχιά. Το MS διέθετε κάνη με τέσσερις δεξιόστροφες ραβδώσεις, βήματος ανά 200 mm περίπου. Η μικρού βάρους βολίδα απαιτούσε και μικρού βάρους γέμισμα που μεταφραζόταν σε μιαν ανεπαίσθητη μάλλον ανάκρουση, που εκτιμούνταν ιδιαίτερα από τους κυνηγούς. Ο διάσημος συγγραφέας Ερνεστ Χέμινγουεϊ το θεωρούσε εξαιρετικό φυσίγγιο για κυνήγι λιονταριών και το σχολίαζε σχετικά.
          Το φυσίγγιο σχεδιάστηκε το 1900 και χρησιμοποιήθηκε ως ελληνικό στρατιωτικό φυσίγγιο. Το 1908 έγιναν δοκιμές με αιχμηρή βολίδα, που βελτίωνε το βεληνεκές του αλλά αυτή δεν υιοθετήθηκε.
Η εισδυτικότητα και φονικότητα της βολίδας των 6,5 χιλ ήταν παροιμιώδης.


             Δ. Η ΠΟΡΕΙΑ ΤΟΥ ΤΥΦΕΚΙΟΥ MANNLICHER-SCHOENAUER ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ   

  
           Από το 1895, επί κυβερνήσεως Θεοδ. Δηλιγιάννη, άρχισαν οι πρώτοι προβληματισμοί ως προς την επάρκεια των μονόβολων τυφ. Gras υποδ. 1874, διαμ. 11χιλ., με τα οποία ήταν οπλισμένος από 20ετίας ο Στρατός, δεδομένου ότι οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες είχαν ήδη εισαγάγει στους στρατούς τους επαναληπτικά τυφέκια μικρού διαμετρήματος, που όλα έβαλλαν φυσίγγια άκαπνης πυρίτιδας. Τον προβληματισμό αυτό επέτειναν τα συνεχή κινήματα στις υπόδουλες τότε περιοχές της Μακεδονίας και της Κρήτης και το ενδεχόμενο ενός Ελληνοτουρκικού πολέμου, όπου η ποιότητα του φορητού οπλισμού θα έπαιζε καθοριστικό ρόλο. 
            Ο ατυχής πόλεμος του 1897 ανέστειλε κάθε ενέργεια πάνω στη διαδικασία επιλογής του νέου όπλου, ενώ συγχρόνως κατέστησε πιό αναγκαία και επείγουσα μια τέτοια αντικατάσταση. Τελικά μετά από χρόνια παλινωδιών υπογράφτηκε στις 29.10.1905 (π.η.) στην Αθήνα μεταξύ της Ελλάδος και της αυστριακής εταιρείας Oesterrechishe Waffenfabrik Gessellschaft, Steyr, γνωστότερης ως Steyr η πρώτη σύμβαση αγοράς 60.000 τυφ MS υποδ. 1903, διαμ. 6,5χιλ με ξιφολόγχες μετά θήκης προς 79 χρυσά φράγκα το ένα. Μέχρι την έκρηξη του Α Βαλκανικού πολέμου είχαν παραγγελθεί 137.454 όπλα MS υποδ. 1903, διαμ. 6,5 χιλ εκ των οποίων 23.980 ήταν αραβίδες η πλειοψηφία των οποίων είχε παραληφθεί. Τις παραμονές λήξεως του Β Βαλκανικού πολέμου η κυβέρνηση του Ελ. Βενιζέλου παρήγγειλε στην Steyr άλλα 100.000 τυφέκια από τα οποία πρόφτασαν να παραδοθούν 52.615 πριν η κήρυξη του Α Παγκοσμίου Πολέμου διακόψει την εξαγωγή πολεμικού υλικού από τους εμπολέμους. Τα όπλα της τελευταίας παραγγελίας έφεραν μερικές ασήμαντες τροποποιήσεις σε σχέση με το αρχικό υπόδειγμα 1903 (χειροφύλακα μέχρι το ακραίο ψελλίο, άγκιστρο στο ακραίο ψελλίο, μεγαλύτερο βάρος και ξιφολόγχη στενώτερη και μακρύτερη - έλασμα 40 εκατ).
τυφέκιο Mannlicher Schoenauer υποδ.1903
             Σημαντικός αριθμός όπλων MS χάθηκε ή καταστράφηκε στις διάφορες πολεμικές περιπέτειες της δεκαετίας 1912-22 με μόνη προσθήκη την αγορά 3.500 όπλων MS το 1922. Την 1.8.1925 η κυβέρνηση Θεοδ. Πάγκαλου για να συμπληρώσει τον φορητό οπλισμό υπέγραψε σύμβαση με την ιταλική εταιρία Breda για την αγορά 100.000 τυφ MS υποδ.1903/14/27 διαμ. 6,5 χιλ  με option για άλλα 100.000. Οι παραλαβές άρχισαν το 1927. Με αυτά τα όπλα οι έλληνες μαχητές μεγαλούργησαν στις πολεμικές συγκρούσεις 1940-1941. Κατά τη διάρκεια της Κατοχής,της Αντιστάσεως και του εμφυλίου χρησιμοποιήθηκε ανεξακρίβωτος αριθμός τυφεκίων και αραβίδων MS με ελάχιστα πυρομαχικά. Μετά το τέλος των συρράξεων και ύστερα από περιπέτειες μισού αιώνα τα όπλα αυτά αποσύρθηκαν οριστικά από την ενεργό δράση και άλλα μεν εκποιήθηκαν, άλλα δε τοποθετήθηκαν στα πολεμικά μουσεία της χώρας, για να θυμίζουν την πρόσφατη Πολεμική Ιστορία της Ελλάδας. 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1. ΧΡΗΣΤΟΥ Ζ. ΣΑΖΑΝΙΔΗ "ΤΑ ΟΠΛΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ" ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1995.
                            2.http://thedonovan.com/ 
                            3.http://www.oplognosia.com

                                                         ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ
                                              1. ΠΥΚΝΟΤΗΤΑ ΔΙΑΤΟΜΗΣ
            Από την άποψη της κινητικής ενέργειας το 6,5 είναι αδύναμο. Ομως πέρα από την κινητική ενέργεια υπάρχουν και άλλες βάσεις αναλύσεων και μια από αυτές είναι η ανάλυση της πυκνότητας διατομής, ή Sectional Density κατά το αγγλικόν. Ο μαθηματικός τύπος της SD είναι απλός: το βάρος του βλήματος διαιρείται δια του εμβαδού της διατομής του, δηλαδή του διαμετρήματος. Οταν αναλυθούν τα βλήματα με βάση την SD τα πράγματα παίρνουν μιαν άλλη διάσταση.Το φυσίγγιο 6,5x54 είχε κορυφαία SD.

Δευτέρα 25 Μαρτίου 2013

ΤΟ 5/42 ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΕΥΖΩΝΩΝ



Η σημαία του 5/42 Συντάγματος Ευζώνων Λαμίας
 Με τον Προσωρινό Οργανισμό του 1913 (Νόμος 85 της 29ης Νοεμβρίου 1913) συγκροτήθηκε η δομή του ελληνικού στρατού, με την οποία έλαβε μέρος στους πολέμους που ακολούθησαν (1914-1922). Το πεζικό αποτελούνταν από 42 συντάγματα, εκ των οποίων 5 ήταν ευζωνικά και 3 συντάγματα κρητών. Το σύνταγμα διαιρούνταν σε τρία τάγματα, το τάγμα σε τέσσερις λόχους, ο λόχος σε τρείς διμοιρίες και μία διμοιρία πολυβόλων. Τα συντάγματα κατανέμονταν σε 14 μεραρχίες. Η κάθε μεραρχία περιελάμβανε 3 συντάγματα. Τρείς μεραρχίες συγκροτούσαν ένα σώμα στρατού.
Το Α΄ Σώμα Στρατού με έδρα την Αθήνα περιελάμβανε την Ιη Μεραρχία με έδρα τη Λάρισα, την ΙΙα Μεραρχία με έδρα την Αθήνα και τη ΧΙΙΙη Μεραρχία με έδρα τη Χαλκίδα.
Η ΧΙΙΙη Μεραρχία αποτελούνταν από το 3ο Σύνταγμα Πεζικού με έδρα τη Χαλκίδα, το 2ο Σύνταγμα Πεζικού και το 5/42 Σύνταγμα Ευζώνων με έδρα τη Λαμία.
Η Λαμία υπήρξε η έδρα δύο σπουδαίων μονάδων του ελληνικού στρατού: του 2ου Συντάγματος Πεζικού και του 5/42 Συντάγματος Ευζώνων. Στο 2ο Σύνταγμα Πεζικού υπηρετούσαν κληρωτοί και επιστρατευμένοι έφεδροι των νομών Φθιώτιδας, Βοιωτίας, Φωκίδας και Ευβοίας. Στο 5/42 Σύνταγμα Ευζώνων καλούνταν οι κληρωτοί στρατεύσιμοι από τα ορεινά χωριά των νομών Φθιώτιδας, Ευρυτανίας, Φωκίδας και Βοιωτίας. Ήταν οι βουνίσιοι Ρουμελιώτες εύζωνοι, που έφεραν μέσα τους έντονη την κλέφτικη παράδοση της Ρούμελης.
Από τη διαδικτυακή έρευνα στα ψηφιακά αρχεία της Διεύθυνσης Ιστορίας Στρατού προέκυψε ένα ντοκουμέντο υπό τον τίτλο «Ιστορία του 5/42 Συντάγματος Ευζώνων της 15/05/1958, για την περίοδο από 23/12/1913 έως 26/06/1954», στο οποίο παρουσιάζεται η ιστορία του 5/42 Συντάγματος Ευζώνων Λαμίας.
Το κείμενο έχει ως εξής:
«ΣΥΝΟΠΤΙΚΟΝ ΙΣΤΟΡΙΚΟΝ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΤΟΥ 5/42 ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ ΕΥΖΩΝΩΝ
ΓΕΝΙΚΑ:
1. Το 5/42 Σύνταγμα Ευζώνων ιδρύθη διά του από 23 Δεκεμβρίου 1913 Β.Δ. όπως και τα άλλα Συντάγματα Ευζώνων. Η έδρα του Συντάγματος ήτο εις την Λαμίαν και υπήχθη υπό την ΧΙΙΙ Μεραρχίαν (Χαλκίδος).
ΠΕΡΙΟΔΟΣ 1914 μέχρι και 1917:
2. Διά την περίοδον ταύτην δεν υπάρχουν λεπτομερή στοιχεία περί του Συντάγματος, λόγω εξαφανίσεως μεγάλου μέρους των αρχείων ένεκα της επισυμβάσης την εποχήν εκείνην βαθείας διαιρέσεως της Χώρας ως και της απωλείας ετέρου μέρους των αρχείων κατά την κατοχήν και το κίνημα των κομμουνιστών τον Δεκέμβριον 1944 (ΔΙΣ/ΓΕΣ τόμος πρώτος “Η Ελλάς και ο πόλεμος εις τα Βαλκάνια” Εισαγωγή). Εξ ετέρων όμως ιστορικών στοιχείων αγόμεθα εις το συμπέρασμα ότι Το 5/42 Σύνταγμα Ευζώνων ήτο ενεργόν εις την Λαμίαν και συνεπλήρωσε την δύναμίν του εις την εμπόλεμον σύνθεσιν με την επιστράτευσιν του 1915 (10 π. ημ. / 23 ν. ημ. Σεπ/βρίου 1915). Εν συνεχεία λόγω και του επελθόντος Εθνικού Διχασμού η Ελληνική Κυβέρνησις των Αθηνών τηρούσα ουδετερότητα υπεχρεώθη υπό των Αγγλογάλλων να ενεργήση αποστράτεσιν (26 Μαΐου π. ημ. / 8 Ιουν. ν. ημ. 1916) και να μεταφέρη τον Στρατόν εις την Πελοπόννησον. Ούτω και το Σύνταγμα απεστράτευσε τους εφέδρους και μετεστάθμευσεν εις την Πελοπόννησον.
Η ΔΙΣ συνεχίζει την έρευναν της περιόδου ταύτης και εφ’ όσον εκ της ερεύνης ταύτης προκύψουν έτερα στοιχεία θ’ αναφέρη σχετικώς εις ΓΕΣ διά συμπληρωματικού ιστορικού σημειώματος.
ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟΝ ΜΕΤΩΠΟΝ
  3α. 16 Ιανουαρίου-τέλος Μαΐου 1918: Το Σύνταγμα συμπληρώνει την δύναμίν του εις εμπόλεμον, μεταφέρεται ατμοπλοϊκώς εις την Θεσ/νίκην και ασχολείται με εκπαίδευσιν.
β. Αρχαί Ιουνίου-Τέλος Αυγούστου 1918: Τον Ιούνιον μεταφέρεται μεθ’ ολοκλήρου της ΧΙΙΙ Μεραρχίας εις το μέτωπον του Στρυμόνος και την 20ην του ιδίου μηνός αναλαμβάνει τον τομέα από της λίμνης Αχινού μέχρι χωρίου Αγία Ελένη.-
γ. Σεπτέμβριος-Νοέμβριος 1918: Τον Σεπτέμβριον εκτελεί επιθετικήν αναγνώρισιν προς εξακρίβωσιν της δυνάμεως και της διατάξεως του εχθρού εις τον τομέα του. Τον Οκτώβριον αναλαμβάνει ολόκληρον τον τομέα της ΧΙΙΙ Μεραρχίας η οποία συγκεντρούται εις τον χώρον μεταξύ Νικοκλαίας και Σησαμιάς προκειμένου το Α΄ ΣΣ να προελάση προς Σιδηρόκαστρον και Ρούπελ. Την 29 Σεπτ. υπογράφεται η ανακωχώ μετά της Βουλγαρίας διά της οποίας υποχρεούτο αύτη να εκκενώση αμέσως τα κατεχόμενα υπό του Στρατού της Ελληνικά και Σερβικά εδάφη και ν’ αποστρατευθή.
Την 3ην Οκτωβρίου το Σύνταγμα διατάσσεται ν’ ανακαταλάβη την Καβάλαν. Λόγω αρνήσεως των Βουλγάρων να εκκενώσουν την πόλιν το Σύνταγμα λαμβάνει διάταξιν μάχης, ότε τα Βουλγαρικά Συντάγματα αναγκάζονται ν’ αποσυρθούν. Το Σύνταγμα παραμένει εις Καβάλαν μέχρι τέλους Νοεμβρίου ότε συγκεντρούται εις τον λιμένα της πόλεως.
ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑ ΕΙΣ ΜΕΣΗΜΒΡΙΝΗΝ ΡΩΣΙΑΝ
4.α. Δεκέμβριος 1918-Φεβρουάριος 1919: Παραμένει εις περιοχήν Καβάλας. Την 28 Φεβρουαρίου 1919 ως Μονάς του Ελληνικού Εκστρατευτικού Σώματος εις Μεσημβριβήν Ρωσίαν, επιβιβάζεται πλοίων εις τον λιμένα Ελευθερών και αναχωρεί εις Οδησσόν, όπου αποβιβάζεται την 4ην Μαρτίου με διοικητή τον Ανχη Νικόλαο Πλαστήρα.
β. 4 Μαρτίου-29 Μαρτίου: Τάς 13-14 του ιδίου το 5/42 ΣΕ διατίθεται προς ενίσχυσιν του ανατολικού τομέως της Οδησσού.
Το εσπέρας της 16 Μαρτίου αντικαθιστά το 3ον ΣΠ το οποίον εμάχετο σκληρώς επί 10ήμερον εναντίον υπερτέρου εχθρού. Το Σύνταγμα αναλαμβάνει υπό την διοίκησίν του και τα ΙΙΙ/3-ΙΙΙ/34 Τάγματα ως και Τμήματα Γαλλικού Ιππικού, Πυρ/κού και Μηχανικού και ως Τακτικόν Απόσπασμα αναλαμβάνει την ευθύνην της αμύνης του “προκεχωρημένου τομέως Σέρμπκας”. Έκτοτε το Σύνταγμα αναφέρεται ως “Απόσπασμα Πλαστήρα” εκ του ονοματεπωνύμου του Διοικητού του Αντισυνταγματάρχου Ν. Πλαστήρα. Την 17 Μαρτίου το Απόσπασμα αποκρούσει ισχυράν επίθεσιν του εχθρού και αντεπιτεθέμενον καταδιώκει αυτόν πέραν της βάσεως εξορμήσεώς του. Την επομένην αποκρούει και νέαν μεγάλην επίθεσιν των κομμουνιστικών δυνάμεων προς κατάληψιν της Οδησσού, αλλά λόγω απωθήσεως των Γαλλικών Συνταγμάτων το Απόσπασμα διετάχθη και συνεπτύχθη εις ετέραν γραμμήν αμύνης. Από 19 μέχρι 23 Μαρτίου το Σύνταγμα διαξάγει σκληρούς αμυντικούς αγώνας και αποκρούει επιτυχώς εχθρικάς επιθέσεις, αλλά λόγω και νέας υποχωρήσεως των Συμμαχικών Δυνάμεων εις τα πλευρά του, διατάσσεται και συμπτύσσεται εν τάξει εις στενώτερον μέτωπον.
Χάρις εις τον λίαν επιτυχή αμυντικόν αγώνα του Συντάγματος τα Συμμαχικά Στρατεύματα ηδυνήθησαν να συμπτυχθούν κανονικώς εις νέαν αμυντικήν γραμμήν. Από 23-29 κατόπιν συννενοήσεως του Διοικητού των Συμμαχικών Δυνάμεων και των Σοβιέτ της Οδησσού, τα Συμμαχικά Στρατεύματα απεχώρησαν άνευ μάχης εις Βεσσαραβίαν.
Ούτω και το Σύνταγμα τίθεται εν πορεία προς νότον και την 29 Μαρτίου διέρχεται τον Δνείστερον ποτ.
γ. 30 Μαρτίου-15 Ιουνίου 1919: Το Σύνταγμα εγκατεστάθη αμυντικώς επί της δεξιάς όχθης του Δνειστέρου π. μετά των άλλων Συμμαχικών Στρατευμάτων προκειμένου ν’ απαγορεύσουν την εισβολήν των Μπολσεβίκων εις την Βεσσαραβίαν. Την 27ην Μαΐου αντικαθίσταται υπό Ρουμανικών Στρατευμάτων. Έκτοτε ως Μονάς της ΧΙΙΙ Μεραρχίας μετασταθμεύει εις διαφόρους περιοχάς της Ρουμανίας, τον Ιούνιον φθάνει σιδηροδρομικώς εις το Γαλάζιον και την 15ην Ιουνίου επιβιβάζεται πλοίων με προορισμόν την Σμύρνην.
ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΗ ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑ
5.α. 16 Ιουνίου-31 Δεκεμβρίου 1919: Από 16-19 Ιουνίου το Σύνταγμα μεταφέρεται θαλασσίως εις την Σμύρνην της Μικράς Ασίας
Την 28ην του ιδίου κατόπιν πορείας αντικαθιστά το 5ον Σύνταγμα Αρχιπελάγους εις τον τομέα της Μαγνησίας. Την 8ην Ιουλίου είχε την πρώτην σύγκρουσιν με τον εχθρόν:
Τούρκοι άτακτοι επιτεθέντες κατά του χωρίου Παπαζλί απεκρούσθησαν και καταδιωχθέντες απώλεσαν 5 νεκρούς και 25 αιχμαλώτους.
Την 29ην Ιουλίου Τουρκική δύναμις περίπου 800 ανδρών επετέθη εκ νέου κατά του ιδίου χωρίου. Το Σύνταγμα απέκρουσε και πάλιν την επίθεσιν. Ο εχθρός είχε 90 νεκρούς. Κατά τους μήνας Αύγουστον, Σ/μβριον, Οκτώβριον 1919 το 5/42 Σ.Ε. σταθμεύει εις Μαγνησίαν και επιδίδεται εις την οργάνωσιν και βελτίωσιν της αμύνης του. Τον Νοέμβριον το Ανώτατον Διασυμμαχικόν Συμβούλιον επιτρέπει περαιτέρω προέλασιν του Ελληνικού Στρατού. Ούτω και το 5/42 Σ.Ε. συμμετέχει εις την κατάληψιν νέων θέσεων από 19-22 Νοεμβρίου.
β. 1η Ιανουαρίου-22α Ιουνίου 1920: Την 8ην Ιανουαρίου 1920, Λόχος του Συντάγματος ενεργεί μετά του Ι/30 Τάγματος επίθεσιν εναντίον Τουρκικών δυνάμεων τας οποίας και συντρίβει. Μέχρι του Ιουνίου η δραστηριότης επιχειρήσεων εις τον τομέα του Συντάγματος είναι περιωρισμένη. Την 9ην Ιουνίου 1920 ο Ελληνικός Στρατός ήρχισε νέαν προέλασιν. Το 5/42 ΣΕ ως μικτόν Απόσπασμα ενεργεί σφοδροτάτην επίθεσιν κατά των Τουρκικών αντιστάσεων και αφού ανατρέπει πολλάς εξ αυτών διά της λόγχης καταλαμβάνει την πόλιν του Αξαρίου, συλλαμβάνει πολλούς αιχμαλώτους και κυριεύει δύο πυροβόλα, πολυβόλα και παντοειδές υλικόν. Κατά τας 11-12 Ιουνίου προελαύνει ταχέως προς Γκελεμπέ. Την 16ην Ιουνίου προελαύνει αμαχητί μέχρις Ομέρκιοϊ όπου επιτυγχάνει τον σύνδεσμον με Τμήματα της Μικτής Ταξιαρχίας της Μεραρχίας Ξάνθης η οποία είχεν αποβιβασθεί την αυτήν ημέραν εις Πάνορμον.
γ. 23 Ιουνίου-23 Αυγούστου 1920: Το Σύνταγμα ευρίσκεται εις την περιοχήν Σουζουρλού-Κεπσούτ κατέχον τα κέντρα αντιστάσεως Κρεμαστής και Κεπσούτ.
δ. 24 Αυγούστου-5 Νοεμβρίου 1920: Την 24ην Αυγούστου το Σύνταγμα μετακινείται εις Ελβαντάρ Φιλαδελφείας και την 10ην Οκτωβρίου εις το Ουσάκ. Την 15ην Οκτωβρίου προωθείται προς Τζεντίζ, εξέχουσαν του μετώπου. Την 18ην του ιδίου προελαύνει και αναλαμβάνει τον υποτομέα Ντοσετζίκ.
Η Τουρκική επίθεσις κατά του τομέως Τζεντίζ αποτυγχάνει και αι Ελληνικαί Δυνάμεις καταλαμβάνουν ισχυράς θέσεις αμύνης.
Λόγω απωλείας της επαφής μετά των εχθρικών Μονάδων το Σύνταγμα την 3ην Νοεμβρίου ενεργεί διά δύο Λόχων αναγνωρίσεις εις βάθος 7-10 χιλιομέτρων και διασκορπίζει δύο εχθρικάς Ομάδας των 100 ανδρών περίπου εκάστη.
ε. 6 Νοεμβρίου-9 Μαρτίου 1921: Το Σύνταγμα εγκατεστημένον αμυντικώς επί της γραμμής Σελά Ογλού-Καντά δυτικώς της Προύσης.
στ. 30-26 Μαρτίου 1921: Το Σύνταγμα την 10ην Μαρτίου προελαύνει επικεφαλής της φάλαγγος της ΧΙΙΙ Μεραρχίας. Την 11ην του ιδίου καταλαμβάνει τας διαβάσεις μεταξύ Τοκού Τεπέ και Ταζλέρ-Καρλίκ και την επομένην φθάνει επί της γραμμής Γκουνέϊ-Ταζλέρ κατελθόν εκ των βορείων κλιτύων του Ακάρ Ντάγ όπου το ύψος της χιόνος εις πολλά σημεία υπερέβαινε το 1,70 μ. Την 13ην η προέλασις συνεχίζεται προς τα υψώματα Τσακιρσάζ-Γιατζιλάρ και το Σύνταγμα λαμβάνει στενήν επαφήν την ιδίαν ημέραν με τον εχθρόν. Από 0600 της 14ης Μαρτίου το Σύνταγμα επιτίθεται με δύο Τάγματα κατά μέτωπον και το ΙΙΙ/42 Τάγμα ελισσόμενο εις το δεξιόν όπου δι’ αιφνιδιαστικής επιθέσεως ανατρέπει τον  εχθρόν και απειλεί το αριστερόν πλευρόν και τα νώτα αυτού. Ούτω οι Τούρκοι υποχωρούν και το Σύνταγμα διά γενικής επιθέσεως καταλαμβάνει την ισχυράν τοποθεσίαν Τσακιρσάζ και εισέρχεται εις την πόλιν του Αφιόν-Καραχισάρ, την ιδίαν ημέραν. Από 15-19 Μαρτίου το Σύνταγμα προωθείται περί τα 15 χιλ. ανατολικώς του Αφιόν Καραχισάρ, βελτιώνει την γραμμήν προφυλακών του και την 20ην Μαρτίου καταλαμβάνει το Τσάϊ.
Δυστυχώς, το Γ΄ Σ.Σ. επειδή προσέκρουσε εις λίαν ισχυράς αντιστάσεις δεν ηδυνήθη να ολοκληρώση τους ΑΝΣΚ αυτού και η Ανωτάτη Διοίκησις απεφάσισε την σύμπτυξιν των Δυνάμεών μας εις τας θέσεις εξορμήσώς των. Ούτω και το Α΄ Σ.Σ., απολύτως επιτυχόν της αποστολής του, ηναγκάσθη ν’ αναδιπλωθή εκ του Αφιόν Καραχισάρ εις την περιοχήν Τουμλού Μπουνάρ. Το 5/42 Σύνταγμα Ευζώνων συγκεντρούται εις Μπάλ Μαχμούτ και την 26ην Μαρτίου συμπτύσεται και εγκαθιστά Προφυλακάς νοτίως του Τουμλού Μπουνάρ.
ζ. 27 Μαρτίου-23 Ιουνίου 1921: Από 28-29 Μαρτίου το Σύνταγμα συμμετέχει εις την απόκρουσιν της Τουρκικής επιθέσεως και δι’ ελιγμού προς Αλή Βεράν διαλύει εχθρικά Τμήματα Πεζικού και διασκορπίζει ισχυράν δύναμιν Ιππικού. Από Ιης Απριλίου μέχρις 23 Ιουνίου ευρίσκεται εις Έλμα-Ντάγ αρχικώς και κατόπιν συγκεντρούται εις Ντερμπέντ όπου προπαρασκευάζεται διά τας επιθετικάς επιχειρήσεις των μηνών Ιουνίου-Ιουλίου 1921.
η. 24 Ιουνίου-31 Ιουλίου 1921: Από 24-25 Ιουν. το Σύνταγμα προωθείται από Ντερμπέντ εις περιοχήν Αλαμπάγ. Την 29ην του ιδίου αρχίζει την προέλασίν του και την αυτήν ημέραν δι’ αγώνος καταλαμβάνει τας ισχυράς εχθρικάς θέσεις Β και ΒΑ του Αλτουντάς. Από 2-3 Ιουλίου το Σύνταγμα καθηλώνεται πρό της κυρίας εχθρικής αμυντικής τοποθεσίας του Ανιτσάλ-Ντα. Όμως επιτυχής κίνησις του Β΄ Σ.Σ. αναγκάζει τους Τούρκους να εγκαταλείψουν τας θέσεις των και η προέλασις του 5/42 Σ.Ε. συνεχίζεται, προς Σεϊντή-Γαζή. Ούτω κατόπιν επιθετικών ενεργειών καταλαμβάνει την 7 Ιουλ. τα υψώματα ΝΑ του Σεϊντή –Γαζή, την 8ην Ιουλίου το Ντούζ-Τεπέ κατόπιν σκληρού αγώνος. Την νύκτα 8/9 Ιουλίου αποκρούσει λυσσώδεις Τουρκικάς αντεπιθέσεις. Μέχρι 31ης Ιουλίου το Σύνταγμα παρέμεινεν εν προκαλύψει εις Ντούζ-Τεπέ κατέχον τον δεξιόν υποτομέα της ΧΙΙΙ Μεραρχίας.
θ. 1-31 Αυγούστου 1921: Κατά τας επιθετικάς επιχειρήσεις κατά της Αγκύρας το 5/42 ενεργεί ως ακολούθως. 1-10 Αυγούστου προελαύνει προς Ανατολάς, Νοτίως του Σαγγαρίου ποτ. και διασχίζει τα Βόρεια κράσπεδα της Αλμυράς Ερήμου.
Την 12ην του ιδίου ενεργεί λίαν επιτυχώς κατά του πλευρού της Ιης Τουρκικής Ομάδος Μεραρχιών, προς Μαγκάλ-Ντάγ.
Την 13ην επιτίθεται προς Καρά-Τεπέ και καταλαμβάνει το δυτικόν τμήμα του οροπεδίου Καλτακλί. Την 14ην, 15ην Αυγούστου καταλαμβάνει την περιοχήν νοτίως του χωρίου Καρασουλέϊμανι. Την 24ην εξουδετερώνει νυκτερινόν εγχείρημα του εχθρού και την 25ην αποκρούει ισχυράν Τουρκικήν επιθετικήν ενέγειαν. Τας 28 και 29 Αυγούστου κινείται προς το αριστερόν της διατάξεως της Στρατιάς Μικράς Ασίας και την 30ην του ιδίου διαβαίνει τον Σαγγάριον ποτ. και εγκαθίσταται αμυντικώς εις τον δεξιόν υποτομέα της ΧΙΙΙ Μεραρχίας βορείως Τσαντάκογλου Ντερέ.
 ι. 1-26 Σεπτεμβρίου 1921: Διατηρεί τον δεξιόν υποτομέα της ΧΙΙΙ Μεραρχίας. Την 2αν Σεπ. Ενισχύει διά Τάγματος την ΧΙΙ Μεραρχίαν.
ια. 27 Σεπτεμβρίου 1921-28 Φεβρουαρίου 1922: Το Σύνταγμα αμυντικώς εγκατεστημένον εις τον υποτομέα Αγιάζ Ίν από των υφωμάτων βορείως Χαϊρέν Μπαμπά μέχρι της χαράδρας Αγιάζ Ίν, με δύο κέντρα αντιστάσεως.
ιβ. 1-19 Μαρτίου 1922: Παραδίδει τον υποτομέα Αγιάζ Ίν εις την V μεραρχίαν και συγκεντρούται εις την περιοχήν Αγιάζ Ίν-Σαντζάκ ως εφεδρεία, με ένα Τάγμα εις το κέντρον αντιστάσεως Ρουκλού Ντάγ. Την 29 Μαρτίου παραδίδει και το άνω κέντρον αντιστάσεως εις το 3ον ΣΠ.
ιγ. 30 Μαρτίου-12 Ιουνίου 1922: Παραμένει ως εφεδρεία εις την αυτήν περιοχήν.
ιδ. 13 Ιουνίου-31 Ιουλίου 1922: Την 13ην Ιουνίου μετακινείται εις Τσακιρσάζ όπου παραμένει ως εφεδρεία του Α΄ Σ.Σ. με έν Τάγμα εις Αφιόν.
ιε. 1-12 Αυγούστου 1922: Ως ανωτέρω.
ιστ. 13-19 Αυγούστου 1922: Την 13ην Αυγούστου με την εκδήλωσιν της μεγάλης Τουρκικής επιθέσεως το 5/42 Σ. Ευζώνων διετέθη εσπευσμένως εις την IV Μεραρχίαν προς εξασφάλισιν του δεξιού πλευρού και κάλυψιν του κενού που υφίστατο μεταξύ των IV και Ι Μεραρχιών. Ούτω το Σύνταγμα κατέλαβε τον Υποτομέα Καλετζίκ. Το απόγευμα της ιδίας ημέρας ο 3/42 λόχος αντεπιτεθείς ανακατέλαβε το σημείον στηρίγματος Κατσίμπαλη και το εσπέρας τα Ι/42, ΙΙ/42 Τάγματα εγκατέστησαν προφυλακάς. Το ΙΙΙ/42 Τάγμα εβάδιζε όλην την νύκτα αφιχθέν εις Καλετζίκ την χαραυγήν της 14 Αυγ. Κατά την διάρκειαν της 14ης Αυγούστου το Σϋνταγμα, (ως εκαλείτο Απόσπασμα Πλαστήρα εκ του ονόματος του Διοικητού του) απέκρουσε σφοδράς επιθέσεις του εχθρού υποστηριζομένου υπό όγκου πυρός Πυρ/κού.
Ακολούθως ενήργησεν αντεπιθέσεις και λόγω σοβαρών απωλειών τα Ι/42-ΙΙΙ/42 Τάγματά του ηναγκάσθησαν να υποχωρήσουν. Το ΙΙ/42 Τάγμα κατόρθωσε και ετήρησε τας θέσεις του παρά την πίεσιν του εχθρού και εβοήθησε τα υποχωρούντα Τμήματα του Συντάγματος. Αργά το απόγευμα το Σύνταγμα με τρομεράς απωλείας (πλέον των 600 νεκρών) κατόρθωσε ν’ αναδιατάξη τας δυνάμεις του επί των υψωμάτων Μπέλ-Τεπέ. Την 1830 Ω έλαβε διαταγήν συμπτύξεως και την νύκτα κατώρθωσε δια δυσβάτου οδού κι έφτασε εις τα υψώματα νοτίως Κιοπρουλού όπου ήτο εγκαταστημένον το 23 ΣΠ. Διελθόν νοτίως αυτού εστάθμευσεν παρά την σιδηρ. Γραμμήν 3 χιλ. δυτικώς του σιδηρ. Σταθμού Μπάλ Μαχμούτ. Την 15ην Αυγούστου το Σύνταγμα εσυνέχισεν εν τάξει την σύμπτυξίν του προς Τομλού Μπουνάρ και περί το εσπέρας εγκατεστάθη αμυντικώς επί της τοποθεσίας του Χασάν Ντεντέ Τεπέ. Την 16ην του ιδίου απέκρουσεν ισχυράν επίθεσιν εχθρικού Συν/τος. Την 17ην αφίχθησαν και συνηνώθησαν εις το Σύνταγμα αι V-XIII Ημιλαρχίαι και το έφιππον Απόσπασμα του 5/42 ΣΕ τα οποία διήλθον διά μέσου των Τουρκικών Δυνάμεων. Κατά την υπόλοιπον ημέραν λόγω διεισδύσεως μεγάλων εχθρικών δυνάμεων εις τα πλευρά του και αντιμετωπίζον τον κίνδυνον αποκοπής του, απεφάσισε να συμπτυχθή. Προς τούτο άφησε ως δύναμιν καλύψεως το ΙΙΙ/42 Τάγμα. Κατά την διάρκειαν της 16ης Αυγούστου το Σύνταγμα εσυνέχισε την σύμπτυξίν του δι’ ορεινών, δασωμένων και δυσβάτων ορέων δεχθέν και επίθεσιν εχθρικού Συντάγματος την οποίαν αντιμετώπισεν επιτυχώς και ανασυνταχθέν εσυνέχισε την υποχώρησίν του. Περί το μεσονύκτιον έφθασεν εις τας υπωρείας του όρους Ελμά ντάγ.
ιζ. 19-24 Αυγούστου 1922: Περί την 1100 Ω της 19ης Αυγούστου το αποκοπέν 5/42 Σ.Ε. κατώρθωσε κι έφθασε εις τας γραμμάς της Ι Μεραρχίας μετά της οποίας εσυνέχισε την υποχώρησίν του από 1600 Ω της αυτής. Μέχρι το εσπέρας της 20ης Αυγούστου το Σύνταγμα έφθασε εις Τακμάκ μετά των υπολειμμάτων  των 2ου-3ου ΣΠ της ΧΙΙΙ Μεραρχίας. Από πρωΐας της 21ης Αυγούστου το μόνον συγκεκροτημένον Τμήμα του Β΄ ΣΣ ήτο το 5/42 ΣΕ το οποίον, πρωτοβουλία του Διοικητού του Συν/ρχου Πλαστήρα, δεν ηκολούθησε την κίνησιν των υπολοίπων δυνάμεων του Σ.Σ. αλλά παρέμεινε μετά της VII Μεραρχίας ταχθέν ως εφεδρεία ταύτης Β.Α. Κιράνκιοϊ. Την αυτήν ημέραν διετάχθη και κατέλαβε τα υψώματα Μπές Καγιά Ντάγ βορείως Τσεσμέ Κιοϊ προς κάλυψιν του αριστερού πλευρού της VII Μεραρχίας. Το απόγευμα Τουρκική φάλαγξ Πεζικού κινουμένη προς κατάληψιν του Άκ Τάς προσέκρουσε επί της διατάξεως του 5/42 ΣΕ και δεχθείσα πυκνά πυρά Πεζικού και του Ουλ Πυρ/κού του Συν/τος διελύθη. Από της νυκτός της 21ης Αυγ. Το Απόσπασμα Πλαστήρα ως οπισθοφυλακή της VII Μεραρχίας εσυνέχισε την υποχώρησιν προς Φιλαδέλφειαν και το εσπέρας της 22ας Αυγούστου έφθασε περί το χωρίον Πακλατζίκ, προωθηθέν εν συνεχεία εις σιδηρ. Σταθμόν Φιλαδελφείας. Εκεί, κατόπιν δ/γής, επεβιβάσθη διαδοχικών συρμών κι έφθασε εις Σαλιχλή περί το μεσονύκτιον.
Την πρωΐαν της 23ης Αυγούστου διεπιστώθη ότι το Σαλιχλή ήτο περικυκλωμένον υπό ισχυρών Τουρκικών συνάμεων Ιππικού και Πεζικού.
Κατόπιν τούτου το 5/42 ΣΕ εν συνεργασία μετά τμημάτων της Μεραρχίας Ιππικού επετέθη κατά του εχθρού και μετά 3ωρον σκληράν μάχην απώθησε τους Τούρκους προς διαφόρους κατευθύνσεις. Το Σύνταγμα παρέμεινε εις τα πέριξ του χωρίου υψώματα μέχρι της πρωΐας της 24ης Αυγούστου.
ιη. 24-27 Αυγούστου 1922: Το Σύνταγμα την 0500 Ω της 24ης Αυγ. Ανεχώρησεν εν πορεία εκ Σαλιχλή ως μέρος της ΧΙΙΙ Μεραρχίας και έφθασεν εις Κασαμπάν την 0200 Ω της 25ης Αυγούστου. Κατά την διάρκειαν της ιδίας ημέρας το 5/42 ΣΕ εκινήθη διά να εγκατασταθή αμυντικώς εων ΝΑ κλιτύων του όρους Νυμφαίου, αλλά ανεκλήθη και διετάχθη να κινηθή εις Μπουρνάμπασι όπου έφθασε την 2100 Ω της αυτής. Την επομένην παρέμεινεν εις Μπουρνάμπασι από όπου, βάσει δ/γής εξεκίνησε διά Κόζ Αγάτς την 0100 Ω της 27ης Αυγούστου. Εκεί έφθασε την 0700 Ω ως Πλαγιοφυλακή του Νοτίου Συγκροτήματος, εξησφάλισε την διαρροήν της κυρίας φάλαγγος, απέκρουσε μικρόν τμήμα Τούρκων ατάκτων και την 1400 Ω, ετέθη εν πορεία προς ΑΚτσέ Καγιά όπου έφθασε την 2000 Ω κι’ εγκατέστησε προφυλακάς.
ιθ. 28 Αυγούστου-2 Σεπτεμβρίου 1922: Από πρωΐας της 28ης Αυγούστου το 5/42 ΣΕ ως κυρία Μονάς της ΧΙΙΙ Μεραρχίας και οπισθοφυλακή των υποχωρουσών Ελληνικών δυνάμεων προς τας Μικρασιατικάς ακτάς, εκινήθη διαδοχικώς εις βρύουλα, Γκιούλ Μπακσέ(29/8), Γκούνελι, Λεστρέν Ντάγ όπου έφθασε περί την μεσημβρίαν της 29/8. Εκεί παρέμεινε μέχρι του μεσονυκτίου της 31/8 ότε εκινήθη προς Αλάτσατα.
Την 1ην Σεπτεμβρίου το Σύνταγμα κατείχε την στενωπόν δυτικώς Ζεϊντιλί καλύπτον την επιβίβασιν του Ελλην. Στρατού.
Τέλος την 1100 Ω της 2ας Σεπτεμβρίου το Σύνταγμα εκινήθη προς Τσεσμέν όπου επεβιβάσθη πλοίων αυθημερόν διά Χίον.
ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΙΣ ΤΟΥ 1922
   6.α. Με την έκρηξιν της στρατιωτικής Επαναστάσεως του 1922 το 5/42 Σύνταγμα Ευζώνων επεβιβάσθη πλοίων την 11ην Σεπ.εις την Χίον κι έφθασε εις Λαύριον το εσπέρας της 15ης Σεπτεμβρίου μετά των λοιπών δυνάμεων των Επαναστατών. Μετά την παραίτησιν του βασιλέως Κωνσταντίνου τα Επαναστατήσαντα Στρατεύματα απεβιβάσθησαν εις τον Πειραιά και εις το Φάληρον μεταξύ των οποίων και το 5/42 Σ.Ε.
β. Μετά την επικράτησιν της Επαναστάσεως διά διαταγής του νέου Υπουργού Στρατιωτικών Αντγου Χαραλάμπη Αναστασίου το Α΄ Σ.Σ. απεστράτευσε τας παλαιάς κλάσεις και μετέπεσεν εις κατάστασιν ειρήνης. Έδρα του Α΄ Σ.Σ., των Μεραρχιών του και των λοιπών Μονάδων ωρίζοντο αι κανονικαί εν ειρήνη τοιαύται. Ούτω και το 5/42 Σ.Ε. εγκατεστάθη εις την έδραν του εν ειρήνη εις Λαμίαν.
ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΜΕΣΟΠΟΛΕΜΟΥ
7. Κατά την ειρηνικήν ταύτην περίοδον το 5/42 Σ.Ε. παρέμεινεν ενεργόν εις Λαμίαν ασχολούμενον εις την εκπαίδευσιν.
ΕΛΛΗΝΟΪΤΑΛΙΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ
8.α. 27 Αυγούστου-2 Σεπτεμβρίου 1940: Προεπιστράτευσις διά φύλλων ατομικών προσκλήσεων (ΦΑΠ) εις Λαμίαν.
β. 3-8 Σεπτεμβρίου 1940: Μετακίνησις από Λαμίαν εις παραμεθόριον περιοχήν Σ/Α μεθορίου. Αύτη εγένετο τμηματικώς και διαδοχικώς κατά Τάγματα, σιδηροδρομικώς μεν από Λαμίαν εις Καλαμπάκαν και εκείθεν διά πορειών εις Μέτσοβον-Ιωάννινα-περιοχήν Χάνι Δελβινάκι. Η μετακίνησις επερατώθη την 8ην Σεπτεμβρίου. Υπαγωγή διοικητική και τακτική υπό την VIII Μεραρχίαν, μέχρι πέρατος του πολέμου.
γ. 9 Σεπτεμβρίου-27 Οκτωβρίου 1940: Διάταξις:
        (1) Ι Τάγμα εις περιοχήν Ζίτσας    
       (2) ΙΙ Τάγμα σύν Ουλαμός Πυρ/κού Συνοδείας εις περιοχήν Κτίσματα-Χάνι Δελβινάκι εις προκάλυψιν.
         (3) ΙΙΙ Τάγματα εις περιοχήν Σιταριάς-Παρακαλάμου.
δ. 28 Οκτωβρίου 1940: Κήρυξις του πολέμου. Ισχυρός βομβαρδισμός Πυρ/κού και επίθεσις του Ιταλικού Πεζικού κατά των Τμημάτων Προκαλύψεως. Σύμπτυξις του ΙΙ Τάγματος και του Ουλαμού Πυρ/κού Συνοδείας νοτίως Χάνι Δελβινάκι.
ε. 29 Οκτωβρίου 1940: Το ΙΙ Τάγμα συνεκεντρώθη εις θέσιν Μαζαράκι προς ανασυγκρότησιν. Τα Ι-ΙΙΙ Τάγματα εγκατεστάθησαν αμυντικώς επί της γραμμής: Ύψωμα Χάβος-Μακρυνόρος-Μονή Σωσσίνου-Ρεπετίστη.
στ. 30 Οκτωβρίου-4 Νοεμβρίου: Συμπλήρωσις αμυντικών έργων. Βομβαρδισμός εχθρικού Πυρ/κού. Απόκρουσις εχθρικών μικροεπιθέσεων.
ζ. 5 Νοεμβρίου 1940: Κατόπιν διαταγής την νύκτα 4/5 Νοεμβρίου αναδίπλωσις επί της γραμμής υψώματα Άγιος Ηλίας-Βροντισμένη. Επί της κύριας γραμμής αντιστάσεως, διετέθησαν τα Ι-ΙΙΙ Τάγματα και το ΙΙ Τάγμα Πολυβόλων. Το ΙΙ Τάγμα ετέθη εν εφεδρεία.
η. 6-12 Νοεμβρίου: Βομβαρδισμός υπό του εχθρικού Πυρ/κού επί δύο ημέρας της πρώτης ημετέρας γραμμής και κατόπιν της κατεχομένης γραμμής. Την νύκτα 10/11 Νοεμβρίου επιθετική αναγνώρισις Τμήματος του Συντάγματος προς ύψωμα Σιάστη είχεν ως αποτέλεσμα την σύλληψιν 90 αιχμαλώτων.
θ. 13 Νοεμβρίου: Προέλασις προς την γενικήν κατεύθυνσιν Κοκλιοί-Μονή Σωσσίνου.
ι. 14-17 Νοεμβρίου: Κατάληψις της γραμμής υψώματα βορείως Κοκλιούς-ύψ. Σιάστη-Γρίμπιανη, κατόπιν αγώνος. Κατάληψις χωρίου Ρεπετίστη κατόπιν σκληρού αγώνος.
Συνέχισις της επιθέσεως και κατάληψις των χωρίων Σιταριά-Κρυονέρι.Το εσπέρας της 17/11 ετέθη ΥΔ του Συντάγματος και το ΙΙΙ/36 Τάγμα.
ια. 18-20 Νοεμβρίου: Επίθεσις και κατάληψις υψώματος Προφήτη Ηλία, υψωμάτων Ρουΐτσης και σύλληψις 350 αιχμαλώτων, 45 ημιόνων και κυρίευσις 4 πυροβόλων και υλικού.
Την 20 Νοεμβρίου κατάληψις στενωπού Χάνι Δελβινάκι και προώθησις ΙΙ Τάγματος βορείως παρά το Πωγώνιον.
ιβ. 21-25 Νοεμβρίου: Συνέχισις της προελάσεως επί τριών κατευθύνσεων και κατάληψις της γραμμής, υψώματα Κτίσματα-Ζάβροχον-υψώματα Τεριαχίου.
ιγ. 26 Νοεμβρίου-30 Δεκεμβρίου: Διαδοχικαί επιθετικαί ενέργειαι του Συντάγματος και κατάληψις των υψωμάτων ανατολ. Αργυροχώρι, Χρυσοδούλη και Αγ. Νικολάου. Αναχαίτησις τμημάτων του Συν/τος πρό του υψοδ. 669.
ιδ. 1-5 Δεκεμβρίου 1940: Αλεπάλληλαι επιθέσεις του Συντάγματος και κατάληψις τελικώς του υψοδείκτου 669.
ιε. 6-28 Δεκεμβρίου 1940: Κίνησις του Συντάγματος προς βορράν και εγκατάστασις εις την περιοχήν Άνω-Κάτω επισκοπή-Γλίνα προς ανάπαυσιν και ανασυγκρότησιν, πλήν του Ι/42 Τάγματος διατεθέντος προσωρινώς εις την ΙΙΙ Μεραρχίαν και ΙΙ/42 Τάγματος διατεθέντος προσωρινώς εις Α΄ Σ.Σ. Την 9/12 το ΙΙΙ/36 Τάγμα απεσπάσθη εκ του 5/42 Συντάγματος επανελθόν εις την Μονάδα του.
ιστ. 29-31 Δεκεμβρίου 1940: Μετακίνησις του Συντάγματος διά διαδοχικών πορειών και διά του δρομολογίου Επισκοπής-Λαζαράτι-Αργυρόκαστρον-Τσεκούνα-Κολιόνι όπου και κατηυλίσθη αναλαβόν Υ.Δ. και το Ι/40 Σύνταγμα Ευζώνων.
ιζ. 1-2 Ιανουαρίου 1941: Εγκατάστασις του ΙΙΙ/42 Τάγματος εις τον τομέα του 11ου ΣΠ εις τα υψώματα Μάλι-Σπάτ.
ιη. 3 Ιανουαρίου 1941: Επίθεσις του ΙΙΙ/42 Τάγματος επ’ ωφελεία της IV Μεραρχίας απέτυχε με σοβαράς απωλείας.
ιθ. 4-5 Ιανουαρίου 1941: Εγκατάστασις εις τον τομέα Μάλι-Σπάτ και του Ι/40 Τάγματος, εις αντικατάστασιν Τμημάτων του 8ου ΣΠ. Ανάληψις της διοικήσεως του Υποτομέως 11ου ΣΠ το οποίον διετέθη εις εφεδρείαν.
κ. 6-26 Ιανουαρίου 1941: Αμυντική εγκατάστασις των ανωτέρω τμημάτων εις τον εν λόγω υποτομέα υπό δριμύτατον ψύχος. Περιωρισμένη δράσις εκατέρωθεν, πλήν της επιθέσεως την 16 Ιαν. του Ι/40 Τάγματος η οποία όμως απέτυχε λόγω ισχυράς οργανώσεως της εχθρικής τοποθεσίας.
κα. 27 Ιανουαρίου-11 Μαρτίου 1941: Το Σύνταγμα αντικατεστάθη εις τον υποτομέα του υπό του 85ου ΣΠ και απεσύρθη ως εφεδρείαν εις την περιοχήν Κολιόνι-Γκολέμι προς ανασυγκρότησιν, ενίσχυσιν και ανάπαυσιν. Αρχάς Φεβρουαρίου επανήλθεν εις το Σύνταγμα και το ΙΙ/42 Τάγμα εκ του Α΄ Σ.Σ.
       κβ. 12 Μαρτίου-15 Απριλίου 1941: Το Σύνταγμα μετά του Ι/40 Τάγματος ανέλαβε και πάλι τον υποτομέα βορείας Μάλι-Σπάτ εις αντικατάστασιν του 85ου ΣΠ. Την 24 Μαρτίου επανήλθεν εις το Σύνταγμα και το Ι/42 Τάγμα εκ της ΙΙΙ Μεραρχίας και αντικατέστησε το Ι/40 Τάγμα το οποίον επανήλθεν εις το Σύνταγμά του. Κατά το χρονικόν διάστημα 12 Μαρ.-15 Απρ. ο εχθρός πολλάκις ενήργησε επιθετικάς ενεργείας αι οποίαι απεκρούσθησαν. Τας 13-15 Απρ. ο εχθρός ενήργησεν επίθεσιν με υποστήριξιν σφοδρού πυρός Πυρ/κού και κατώρθωσε να ανατρέψη τον 9ον Λόχον/ΙΙΙ/42 Τάγματος. Το Σύνταγμα ενήργησε αντεπίθεσιν αλλά αύτη απέτυχε λόγω ελλείψεως βλημάτων Πυρ/κού. Ενίσχυσις του 34ου ΣΠ εκάλυψε το κενόν.
κγ. 16-17 Απριλίου: Σύμπτυξις του Συντάγματος, κατόπιν δ/γής της
VIII Μεραρχίας, επί του δρομολογίου Μάλι-Σπάτ-Κολιόνιο-Καρδίκ-Τσεπούνα και εγκατάστασις αμυντική επί των υψωμάτων βορείως Στρατώνων Αργυροκάστρου.
κδ. 18-19 Απριλίου: Την 18 Απρ. απόκρουσις εχθρικών επιθέσεων και την νύκτα 18/19 του ιδίου απαγκίστρωσις και σύμπτυξις του Συν/τος, κατόπιν δ/γής, διά του δρομολογίου Αργυρόκαστρον-Γκιουρατζικ-Παλαρέτ-Βοδίνο. Την 19 Απρ. αμυντική εγκατάστασις του Συντάγματος επί της γραμμής των υψωμάτων βορείως και δυτικώς του χωρίου Βοδίνο.
κε. 20 Απριλίου: Απόκρουσις του προελαύνοντος εχθρού με βαρείας απωλείας δι’ αυτόν. Το εσπέρας κοινοποιείται υπό της Μεραρχίας η συναφθείσα ανακωχή μεταξύ ημών και των Ιταλών.
κστ. 21 Απριλίου: Παρά την ανακωχήν οι Ιταλοί προσπαθούν να διεισδύσουν αλλ’ αποκρούονται. Σύλληψις και 2 αιχμαλ.
κζ. 22-23 Απριλίου: Κατόπιν δ/γής, σύμπτυξις διά του δρομολογίου Βοδίνο-Πέτελη-Βέλτσιστα-Αγία Τριάς-Κεράσοβον και άφιξις εις Κρυονέρι.
κη. 23 Απριλίου: Συνέχεια συμπτύξεως διά του δρομολογίου Κρυονέρι-Σιταριά-Κοκλιούς-Μαζαράκι και άφιξις εις Ζίτσα.
κθ. 24 Απριλίου: Συνέχεια συμπτύξεως διά του δρομολογίου Ζίτσα-Γραμμένο και άφιξις εις το χωρίον Δραμεσοί.
         λ. 25-26 Απριλίου: Παραμονή του Συντάγματος εις το χωρίον Δραμεσοί. Κατόπιν διαταγής της Μεραρχίας εγένετο η συγκέντρωσις του οπλισμού και των υλικών του Συντάγματος και η εναποθήκευσις αυτών εις το σχολείον του χωρίου. Η παράδοσις των κλειδιών του σχολείου εγένετο εις τον Σταθμόν Χωρ/κής του χωρίου.
λα. 27-30 Απριλίου: Κίνησις προς νότον και άφιξις εις περιοχήν Φιλιππιάδος. Εκεί επετράπη εις όσους ήθελαν ν’ αναχωρήσουν μόνοι των εις τας εστίας των.
λβ. 1-2 Μαΐου 1941: Συνέχεια πορείας των υπολειμμάτων του Συντάγματος εις Αμφιλοχίαν μέσω Άρτης.
λγ. 3-6 Μαΐου 1941: Τη εγκρίσει της Μεραρχίας οι απομείναντες οπλίται του Συντάγματος απεσπάσθησαν εκ της φάλαγγος των λοιπών μονάδων και διά του δρομολογίου Αμφιλοχία-Καρπενήσιον-Λιανοκλάδι, έφθασαν εις την έδραν του Συντάγματος εις την Λαμίαν.
ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΚΑΤΟΧΗΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ 1941-1944
9. Κατά την διάρκειαν της κατοχής, τον Απρίλιον του 1943 ο Συνταγματάρχης Δημήτριος Ψαρρός και έτεροι Έλληνες Αξιωματικοί συνεκρότησαν εις την περιοχήν Γκιώνας-Παρνασσού το 5/42 Σύνταγμα με σκοπόν την αντίστασιν κατά των κατακτητών και την απελευθέρωσιν της πατρίδος. Το Σύνταγμα έδρασεν εις την Ρούμελην και είχε σκληράς και επιτυχείς συγκρούσεις μετά των στρατευμάτων κατοχής. Δυστυχώς, ο ΕΛΑΣ κυριαρχούμενος υπό των κομμουνιστών επετέθη τρείς φοράς κατά του Συντάγματος και τελικώς διέλυσε τούτο τον Απρίλιον το 1944 του Διοικητού του φονευθέντος, καθ’ όν χρόνον ωδηγείτο αιχμάλωτος εις το Αρχηγείον του Άρη Βελουχιώτη.
ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΚΑΤΟΧΗΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ 1941-1944
10.α. 30 Απριλίου 1951: Η 53 Ταξιαρχία μετωνομάσθη εις 42 ή 5/42 Σύνταγμα Ευζώνων με έδρα το Κολοκούρι Κατερίνης.
Υπήγετο υπό την Ιην Μεραρχίαν.
β. Θέρος 1954: Το Σύνταγμα διελύθη δια της υπ’ αριθ. ΛΠ. 4139/43/139664/26-6-54 διαταγής ΓΕΣ/Α3.
         γ. Κατά το ανωτέρω τριετές χρονικόν διάστημα το Σύνταγμα ησχολείτο με την εκπαίδευσιν και την οργάνωσιν του εδάφους εις την στενωπόν Αγ. Δημητρίου Ολύμπου και Κολυνδρού-Αλιάκμονος.»


ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ http://sotosalexopoulos.blogspot.gr
                        Δ.Ι.Σ. : Ιστορία του Ελληνικού στρατού 1821-1997