Τρίτη 23 Ιουλίου 2013

ΤΟ ΤΥΦΕΚΙΟ LEE ENFIELD ΚΑΙ P14

 







Τυφέκιο Lee Enfield








                                              


                    Τα τεχνικά χαρακτηριστικά των τυφέκια Lee-Enfield και P14


      ΣΤΟΙΧΕΙΑ                   Νο1 ΜΚ ΙΙΙ (SMLE)               No3 MKI (P14)           Νo4 MKI
01. Διαμέτρημα                      0.303'' (7.7χιλ)                     Ομοίως                       Ομοίως
02. Σύστημα λειτουργίας                         Επαναληπτικό, με κινητό ουραίο
03. Χωρητικότητα        10 φυσ. σε κινητό          5 φυσ. σε χωνευτή          Ομοίως με το   
      γεμιστήρα             γεμιστήρα διπλής σειράς        αποθήκη                   τυφ. Νο 1
04. Μήκος όπλου              1.12 -1.138 μ                     1.172 -1.176 μ                  1.1 -1.3 μ
05. Μήκος κάνης                     0.64 μ                                 0.66 μ                         0.64 μ
06. Βάρος όπλου                        3.7 -3.9 Kg                      4.35 -4.4 Kg               4.12 -4.15Kg  
07. Ραβδώσεις                                       Πέντε αριστερόστροφες με βήμα 0.254 μ
08. Κλισιοσκόπιο                2000 yrd                             1650 yrd              200 -1300 yrd
                                              (1829 μ)                               (1508 μ)                        (1190 μ)
09. Αρχική ταχύτητα                     740 μ/δ                           760 μ/δ                         740 μ/δ
10. Βεληνεκές                 Δραστικό 550 μ           Δραστικό 550 μ                Δραστικό 550 μ
                                        Ωφέλιμο 1830 μ          Ωφέλιμο  1508 μ              Ωφέλιμο 1190 μ




                                   Το φυσίγγιο του τυφεκίου Enfield των 0.303'' (7.7X56R)

   ΣΤΟΙΧΕΙΑ                                                        ΥΠΟΔ. ΜΚ VII
01. Διάμετρος φυσιγγίου (στόμιο)                            8.54 χιλ
02. Είδος -τύπος φυσιγγίου            Κεντροφλεγές, άκαπνης πυρίτιδας, με στενωμένο, κωνικό  κάλυκα
03. Μήκος φυσιγγίου                                                76.7- 77.4 χιλ
04. Βάρος φυσιγγίου                                                 25.1- 28.6 γρ
05. Βάρος πυρίτιδας                                                       2.4 γρ
06. Μήκος κάλυκα                                                         56.1 χιλ
07. Βάρος κάλυκα                                                    11.28- 12.4 γρ
08. Διάμετρος στεφάνης (rim)                                      13.44 χιλ
09. Τύπος βολίδας                     Αιχμηρή, με μολύβδινο πυρήνα και χαλύβδινο,
                                                                     επινικελιοχαλκωμένο χιτώνιο
10. Διάμετρος βολίδας                                                   7.9 χιλ
11. Βάρος βολίδας                                                       11.27 γρ
12. Μήκος βολίδας                                                    32.3- 33 χιλ


Κλιπ γαι τη γεμιση του τυφεκίου






      Η Βρετανία μέχρι το 1895 χρησιμοποιούσε το 10σφαιρο επαναληπτικό τυφ Lee-Metford ΜΚΙΙ διαμ 0.303 (7.7χιλ.), οπότε στις 11 Νοεμβρίου του έτους αυτού, έκανε παραδεκτό το 10σφαιρο επαναληπτικό τυφέκιο πεζικού Lee-Enfield ΜΚΙ διαμ 0.303'', που αντικατέστησε το προηγούμενο. Το νέο τυφέκιο είχε σύστημα κινητού ουραίου και γεμιστήρα Lee, κάνη 5 ραβδώσεων υποδείγματος Enfield, γιαυτό ονομάστηκε "Lee-Enfield Magazine Rifle MKI". Η κατασκευή του άρχισε στο κρατικό οπλουργείο του Enfield και συνεχίστηκε, κατά την μακρά πορεία του όπλου, και σε άλλα εργοστάσια. Στο τυφ Lee-Enfield μέχρι το 1957, που αντικαταστάθηκε στον βρετανικό στρατό από το γνωστό τυφέκιο εφόδου FAL της FN, έγιναν συνολικά 27 τροποποιήσεις, η σημαντικότερη από τις οποίες ήταν η αλλαγή του σε "Short Magazine Lee-Enfield", που έγινε παραδεκτή από τον Αγγλικό στρατό στις 23/12/1902. Το τυφέκιο αυτό ήταν βραχύτερο του αρχικού τυφεκίου πεζικού και έφερε ξυστό μέχρι το άκρο της κάνης, με την υιοθέτηση του δε καταργείται η διάκριση μεταξύ τυφεκίου πεζικού, αραβίδας ιππικού και βραχυκάνου πυρ/κου, δεδομένου ότι είχε μήκος βολικό για τους στρατιώτες όλων των όπλων και σωμάτων. Στις 26/1/1907 έγινε παραδεκτή και η τροποποίηση του όπλου αυτού σε SMLE NK III, παραλλαγή η οποία αποτέλεσε το κύριο τυφέκιο του Βρετανικού στρατού για πολλά χρόνια, κατασκευάστηκε δε μαζικά από πολλές Βρετανικές βιομηχανίες. Μέχρι το τέλος του Α'ΠΠ είχαν κατασκευαστεί 4 εκατ. τυφ. SMLE MK III. από τα οποία 1,6 εκατ. είχε κατασκευάσει η BSA, 2εκατ. η Enfield και τα υπόλοιπα η LSA κλπ.Το τυφέκιο αυτό αποδείχτηκε ότι ήταν ένα εξαιρετικά αξιόπιστο και εύστοχο όπλο, υπέστη δε το 1916 μια απλοποίηση για λόγους κατασκευαστικούς, με την κατάργηση του αναστολέα γεμιστήρα και τροποποίηση του κλισιοσκοπίου και του αορτηριούχου του. Καλά εκπαιδευμένοι Άγγλοι στρατιώτες κατά των Α'ΠΠ έβαλαν με τέτοια ταχυβολία που οι Γερμανοί νόμιζαν πως αντιμετώπιζαν πολ/λα. Τον Μάιο του 1926, το σύστημα ονομασίας των τυφεκίων του Αγγλικού στρατού άλλαξε και το όπλο  αυτό ονομάστηκε τυφέκιο Νο1 ΜΚ ΙΙΙ.
  Μετά την παραδοχή το 1902 του SMLE, διατυπώθηκαν ορισμένες αρνητικές κριτικές για το όπλο αυτό και το 1910 άρχισαν δοκιμές για ένα νέο τυφέκιο τύπου Mauser, διαμ 7 χιλ., που θα έβαλε φυσίγγιο χωρίς προεξέχουσα στεφάνη. Το 1913 είχε κατασκευαστεί και το υπόδειγμά του , με κινητό ουραίο συστήματος Mauser και 5σφαιρο γεμιστήρα χωνευτό στον ξυστό. Η μετά ένα, όμως, έτος κήρυξη του Α'ΠΠ κατέστησε ασύμφορη την εισαγωγή και νέου διαμετρήματος στο στράτευμα, γιαυτό και το τυφέκιο αυτό διατηρήθηκε, αλλά  σε διαμέτρημα των 0.303, δόθηκαν δε παραγγελίες για την κατασκευή του στις ΗΠΑ, με την ονομασία Ρ14 (Pattern 14) το όπλο αυτό κατασκευάστηκε, τόσο από την εταιρεία Winchester Repeating Arms του New Haven, όσο και από την εταιρεία Remington Arms-Union Metallic Catridge Company στα εργοστάσια του Eddystone, έγινε δε επίσημα παραδεκτό τον Ιούνιο του 1916. Χαρακτηριστικό της εμφανίσεως του τυφεκίου αυτού ήταν τα τεράστια προεξέχοντα μεταλλικού γεμιστήρα. Γενικά, επρόκειτο για άβολο, αλλά εξαιρετικά ισχυρό όπλο, κατάλληλο για ελεύθερους σκοπευτές, γιαυτό και χρησιμοποιήθηκε επί μακρόν γι' αυτήν την αποστολή. Τελικά το Ρ14, παρότι κατασκευάστηκε σε μεγάλους αριθμούς δεν χρησιμοποιήθηκε κατά τον Α'ΠΠ παρά ελάχιστα στον Β'ΠΠ χορηγήθηκε στην Εθνοφρουρά και σε μονάδες μετόπισθεν του Αγγλικού στρατού. Όταν το 1926 έγινε η αλλαγή του συστήματος ονοματολογίας των τυφεκίων, αυτό ονομάστηκε τυφέκιο Νο3 ΜΚΙ.
     Ήδη από το τέλος του Α'ΠΠ, το Βρετανικό επιτελείο αναζητούσε ένα νέο τυφέκιο, που θα συνδύαζε τα χαρακτηριστικά του SMLE και ονομάστηκε τυφέκιο Νο4 ΜΚ Ι, άρχισε δε η παραγωγή του το 1931. Παρότι όμως είχε αρχίσει η κατασκευή του τυφ Νο4 το τυφ Νο1 εξακολούθησε να αποτελεί το επίσημο Αγγλικό τυφέκιο μέχρι το 1939 και μόλις στις 15/11/1939 το τυφ Νο4 έγινε επίσημα παραδεκτό από τον Βρετανικό στρατό, πρωτοχορηγήθηκε δε στις μονάδες στα μέσα του 1941 για να αποτελέσει έκτοτε το κύριο τυφέκιο του κατά τον Β'ΠΠ. Κατασκευάστηκε μαζικά από πολλές εταιρείες πολλών χωρών. Η BSA κατασκεύασε 670.000, η Royal Ordnance Factories 1,35 εκατ., η Savage Arms Corporation των ΗΠΑ άλλο 1,2 εκατ. και στον Καναδά κατασκευάστηκαν πάνω από 1 εκατ. όπλα, με συνέπεια η Enfield να μην ασχοληθεί καθόλου με την κατασκευή του τυφ. Νο4, αλλά να επιδοθεί απερίσπαστη την κατασκευή του οπλ/λου Bren
    Τον Σεπτέμβριο του 1944 έγινε παραδεκτή και μια τροποποίηση του τυφ. Νο4 για μετασχηματισμό του σε αραβίδα, που ονομάστηκε τυφ Νο5 ΜΚ Ι χωρίς όμως το όπλο αυτό να έχει τις εξαιρετικές επιδόσεις του τυφ. Νο4, λόγω του ισχυρού λακτίσματος που είχε και της λάμψεως που έβγαζε, εξαιτίας της κοινής κάνης του με αποτέλεσμα την διασπορά των βολίδων. Για μείωση των μειονεκτημάτων αυτών προστέθηκε ελαστική προσωμίδα στο πέλμα του κοντακίου και φλογοκρύπτης στην κάνη.
  Η σειρά των αγγλικών τυφεκίων των 0.303 γνώρισε τεράστια διάδοση σε πάρα πολλές χώρες κατά το ήμισυ του 20ου αιώνα, με συνέπεια να θεωρείται τότε το διαμέτρημά τους ως το πιο διαδεδομένο διαμέτρημα τυφεκίου στον κόσμο, μαζί με το διαμέτρημα των 7,92 χιλ. 

                           Η πορεία των τυφεκίων Lee-Enfield και Ρ14 στην Ελλάδα

       Η Ελλάδα είχε δείξει ενδιαφέρον για τα Αγγλικά όπλα από πάρα πολύ νωρίς. Ήδη από το 1889, μόλις οι Άγγλοι είχαν κάνει παραδεκτό το επαναληπτικό τυφ. Lee-Metford, η Αθήνα άρχισε έρευνες για να πληροφορηθεί τις δυνατότητες του νέου βρετανικού όπλου. Προς τούτο, με εντολή του πρωθυπουργού Χ. Τρικούπη, τον Νοέμβριο του 1889, ο Έλληνας πρεσβευτής στο Λονδίνο Ι. Γεννάδιος απευθύνθηκε στον Άγγλο υφ. Εξωτερικών Sir Th. Sanderson και του ζήτησε πληροφορίες για το νέο τυφέκιο, καθώς και ένα όπλο για να γίνει η σχετική αξιολόγησή του από Ελληνικής πλευράς. Δυστυχώς, η Βρετανία, για λόγους αρχής, αρνήθηκε να παραχωρήσει στην Ελλάδα το τυφέκιο που ζητήθηκε, επικαλούμενη το γεγονός ότι, κατά πάγια τακτική, δεν παραχωρούσε τα σχέδια των νέων όπλων στις ξένες κυβερνήσεις. Έτσι έληξε άδοξα το Ελληνικό ενδιαφέρον για το τυφ Lee-Mettford, τον πρόδρομο του μετά από λίγα έτη τυφ. Lee-Enfield, για να επανέλθει στην ελληνική επικαιρότητα το θέμα των βρετανικών όπλων μετά 35 περίπου έτη.
  Την άνοιξη του 1924, επί κυβερνήσεως του Άλεξ Παπαναστασίου , είχαν αρχίσει πυρετώδεις προσπάθειες για εφοδιασμό του στρατού με τον απαραίτητο οπλισμό δεδομένου ότι η κατάσταση στον τομέα αυτό, λόγω της Μικρασιατικής καταστροφής, ήταν απογοητευτική. Ακόμη και η στρατιά του Έβρου υπό τον Θ Πάγκαλο, στα τέλη του 1922, είχε εφοδιαστεί, κατά μεγάλο μέρος, με τυφέκια διαφόρων παλαιών τύπων εκ περισυλλογής, που υπήρχαν στις στρ/κές αποθήκες. Για την αγορά όπλων υπήρχαν εμπόδια, γιατί η εμπορία τους ήταν ελεγχόμενη με διεθνείς συμφωνίες και για αυτό η προεργασία έπρεπε να γίνει αθόρυβα. Έτσι δόθηκε εντολή στις πρεσβείες της Ελλάδας στο εξωτερικό να επιληφθούν του θέματος.
    Επίσης, ο Α/ΓΕΣ Π. Κλάδος, με την έγκριση του υπ. Στρ/κων Γ. Κονδύλη, έστειλε στην Ευρώπη τον συν/χη πυρ/κού Άρη Χρόνη, διευθυντή της Γενικής ΕΥΠ, με εντολή όπως, σε συνεργασία με τους στρ/κούς ακόλουθους των ελληνικών πρεσβειών, εξεύρει 100.000 τυφέκια, που χρειάζονταν επειγόντως. Πράγματι, ύστερα από λίγο, ο Α/ΓΕΣ έλαβε επιστολή του συν/χη Α. Χρόνη, συνοδευόμενη από 2 τυφ. Ρ14, ως δείγματα, και αριθμό φυσιγγίων, για την εκτέλεση δοκιμών. Επρόκειτο για εντελώς καινούρια τυφέκια, τα οποία είχαν κατασκευαστεί για την Αγγλία κατά την διάρκεια του Α'ΠΠ, για να χορηγηθούν στο Βρετανικό στρατό που πολεμούσε στην Γαλλία, και, μετά την λήξη του πολέμου, θεωρήθηκαν ως πλεονάζον υλικό. Τα τυφέκια αυτά προσφέρονταν με εξαιρετικά ευνοϊκούς όρους, δηλαδή δωρεάν, με την υποχρέωση όμως, να πληρωθεί η αξία των 100 εκατ. φυσιγγίων των 0.303, τα οποία είχαν κατασκευαστεί  προ 6-7 ετών και μετά από 3-4 έτη θα θεωρούνταν ακατάλληλα, γιατί θα συμπλήρωναν το όριο της δεκαετίας. Η συνολική αξία των φυσιγγίων ήταν 1,5 εκατ. λίρες Αγγλίας.
 Η εισήγηση αυτή του Χρόνη, μαζί με τα 2 τυφέκια, παραπέμφθηκαν στην τεχνική υπηρεσία του πυρ/κού, η οποία συνέστησε πολυμελή επιτροπή, υπό την προεδρία του επιθεωρητή πυρ/κού, συν/χη Θ. Μανέτα. Η επιτροπή αυτή, ύστερα από δοκιμές, απέρριψε τα αγγλικά όπλα, με το αιτιολογικό ότι επρόκειτο για τυφέκια που παρουσίαζαν ελλείψεις και άρα ακατάλληλα για το στράτευμα (ως "παλιοντενεκέδες" είχαν χαρακτηρισθεί τότε). Οι ενδιαφερόμενοι, όμως, για την προώθηση των αγγλικών όπλων, δεν αρκέσθηκαν στην απορριπτική απόφαση της Επιτροπής Μανέτα, αλλά υπέβαλαν εκ νέου την πρότασή τους, δια το ΓΕΣ, προς το Υπ. Στρ/κών, το οποίο, παρά την προαναφερθείσα απόφαση, συνέστησε νέα 3μελή επιτροπή, αποτελούμενη απο αξ/κούς του 3ου ΕΓ του ΣΕΓ, εν άγνοια της Επιθεώρησης του Πυρ/κού. Η επιτροπή αυτή στάλθηκε στο Λονδίνο και γνωμοδότησε υπέρ της αγοράς των αγγλικών όπλων.
      Στο στάδιο αυτό βρισκόταν η υπόθεση όταν ανέλαβε το Υπ. Στρ/κών ο Θ. Πάγκαλος, ο οποίος βρέθηκε προ αγγλικού τελεσιγράφου, το οποίο απαιτούσε την άμεση αγορά από την Ελλάδα των αγγλικών όπλων, γιατί διαφορετικά θα τα αγόραζε η Τσεχοσλοβακία. Τότε ο Θ. Πάγκαλος διέταξε την άμεση διάλυση της επιτροπής αυτής και, σε συνεργασία με τον υφ. Στρ/κών, στρ/γό Κ. Νίδερ, μελέτησε ολόκληρο το φάκελο της υποθέσεως αυτής, πρόλαβε δε την αγορά του ακατάλληλου οπλισμού, ενώ εναντίον του συν/χη Α. Χρόνη, ο οποίος, κατά τη γνώμη του Πάγκαλου, κινούσε τα νήματα της προμήθειας των αγγλικών όπλων, διατάχθηκαν ανακρίσεις. Μετά από λίγο καιρό, ο συν/χης Θ. Μανέτας, ο οποίος είχε χαρακτηρίσει τα όπλα ως "παλιοντενεκέδες", άλλαξε γνώμη και έγινε υπέρμαχος τους, αλλά ο Πάγκαλος είχε ήδη αναλάβει το θέμα αυτό προσωπικά και, μετά από μερικούς μήνες, παρήγγειλε  στα ιταλικά εργοστάσια Breda 100.000 τυφ. MS υποδ. 1903/12/27, διαμ. 6,5 χιλ., ενώ ο συν/χης Θ.Μανέτας, λόγω διαφωνίας του γι'αυτή την προμήθεια, παραιτήθηκε από τον Στρατό.
     Οι Βρετανοί, το θέρος του 1939, μετά την κατάληψη της Αλβανίας από τους Ιταλούς, άνοιξαν προς την Ελλάδα πίστωση για την προμήθεια πολεμικού υλικού, περιλαμβανομένων και τυφ. Lee-Enfield διαμ. 0.303". Τότε ο Α/ΓΕΣ Αλ.Παπάγος, παρότι η χώρα είχε ανάγκη από τυφέκια, αρνήθηκε να δεχτεί την αγγλική προσφορά τυφεκίων, διότι η εισαγωγή ενός νέου, άγνωστου μέχρι τότε στο Στρατό, διαμετρήματος, κρίθηκε ότι θα δημιουργούσε περισσότερα προβλήματα απ' όσα θα έλυνε, και έτσι τα όπλα αυτά δεν έγιναν δεκτά τότε στο Στρατό.
     Κατά τη διάρκεια του Πολέμου του 1940-41 και συγκεκριμένα 2.3.1941 ο Έλληνας αξ/κός σύνδεσμος στην Ουάσιγκτον, αν/χης πυρ/κού Γ. Παπαβασιλείου-Φίλιας,ανέφερε στο Υπ. Στρ. ότι στις ΗΠΑ, υπήρχε σημαντικός αριθμός τυφ. διαμ. 0.30-06 (μάλλον P17 ή Αμερικάνικα Enfield) και ζήτησε οδηγίες, εάν θα έπρεπε να ενεργήσει με βάση τον αμερικάνικο νόμο "περί εκμισθώσεως και δανεισμού" (lend-lease Act), για να επιτύχει την παραχώρηση τους προς την Ελλάδα. Το ΓΕΣ τότε συνέστησε στον Έλληνα σύνδεσμο να εξετάσει, σε συνεργασία με τις Αμερικανικές Στρ/κές Αρχές, την καταλληλότητα των τυφεκίων αυτών και, σε περίπτωση ικανοποιητικού αποτελέσματος, να επιδιώξει την παραχώρηση αριθμού τέτοιων όπλων, μαζί με ποσότητα πυρομαχικών, γιατί ο Στρατός δε διέθετε πυρ/κά των 0.30-06. Έκτοτε δεν υπήρξε καμιά νεώτερη πληροφορία, λόγω της δυσμενούς εξελίξεως την καταστάσεως στην Ελλάδα.
      Το τυφ. Lee-Enfield πρωτομπήκε στην Ελλάδα ως οπλισμός του ΒΕΣ, που είχε έλθει το Μάρτιο του 1941 για να ενισχύσει την άμυνα της χώρας από ενδεχόμενη από βορρά επίθεση των Γερμανών. Τέτοια τυφέκια δε δόθηκαν τότε στο Στρατό, αλλά αποτέλεσαν τον οπλισμό των 58.000 ανδρών του ΒΕΣ και των 7.000 ανδρών που είχαν σταλεί στην Κρήτη για άμυνα του νησιού. Μετά την κατάρρευση του μετώπου της Μακεδονίας και την υποχώρηση των Άγγλων από την ηπειρωτική Ελλάδα για την Κρήτη και την Μ. Ανατολή, σημαντικό μέρος του οπλισμού τους εγκαταλείφθηκε και μικρό μόνον μέρος αυτού περισυλλέχθηκε από τους κατοίκους, κυρίως της υπαίθρου, ενώ το μεγαλύτερο μέρος καταστράφηκε, χάθηκε ή έπεσε στα χέρια του εχθρού. Το ίδιο επαναλήφθηκε μετά από λίγο στην Κρήτη.
      Λίγο πριν από τη Μάχη της Κρήτης, συγκεκριμένα 7.5.1941, ο αρχιστράτηγος του ΣΜΑ, στρ/γός Ar. Wavell, ζήτησε από τον διοικητή των δυνάμεων της Κρήτης (Creforce), υπο/γο B. Freyberg, κατάλογο του αναγκαιούντος οπλισμού για εξοπλισμό των δυνάμεών του και ο δεύτερος απάντησε αυθημερόν ότι ήθελε 5.000 τυφέκια για τους Βρετανούς και άλλα 500 τυφέκια για τους Έλληνες. Ο οπλισμός αυτός ήταν επί πλέον των 13.220 τυφεκίων που είχε ζητήσει ο Freyberg στις 3.5.1941 για τους Έλληνες και με νεώτερο σήμα του ο αριθμός είχε φτάσει τα 19.800 τυφέκια. Πάντως, παρά τα αιτήματα αυτά, μέχρι την έναρξη της Μάχης της Κρήτης, όπλα δεν είχαν σταλεί, για αυτό πολλοί Βρετανοί και Έλληνες ήταν άοπλοι. Κατά την πρώτη και τη δεύτερη ημέρα της μάχης (20 και 21.5.1941), ύστερα από πρόταση του αρχηγού Χωρ/κής, υποστρ/γου Ι. Βουράκη, ο επιτελάρχης του Freyberg παρέδωσε στους Έλληνες 10 μεγάλα κιβώτια με καινούρια βρετανικά όπλα και άλλα φυσίγγια, που προωθήθηκαν στο Ρέθυμνο, όπου αποκαλύφθηκε ότι τα φυσίγγια ήταν διαφορετικού από του όπλου διαμετρήματος. Τότε οι Γερμανοί, από λάθος, έριξαν στην περιοχή όπου πολεμούσαν τα τμήματα Χωρ/κής Ρεθύμνου φορτίο φυσιγγίων, που ήταν κατάλληλο για τα βρετανικά όπλα και έτσι έγινε δυνατή η χρησιμοποίηση του οπλισμού αυτού (πιθανότατα επρόκειτο για άγνωστης κατασκευής και προελεύσεως όπλα, γιατί τα αγγλικά τυφέκια που να δέχονται γερμανικά φυσίγγια δεν υπήρχαν). Τέλος, όπου αναφέρεται από διάφορους συγγραφείς ότι βρέθηκαν σε διάφορες αποθήκες και διανεμήθηκαν αμερικανικά τυφέκια και ότι η ΣΟΧ είχε 400 αμερικανικά τυφέκια, ο τ/ρχης Στυλιανός Καλλονάς, διοικητής του 5ου ΣΠ Κρήτης, που έδρασε στον τομέα Ρεθύμνου, αποκαλύπτει στο βιβλίο του ότι τα όπλα αυτά ήταν τυφέκια των 0.303", δηλαδή βρετανικά (πιθανόν P14, αμερικανικής παραγωγής).
       Κατά την Κατοχή, τα εγκαταλειφθέντα βρετανικά τυφέκια, μαζί με τον άλλο οπλισμό που είχαν περισυλλέξει οι κάτοικοι της υπαίθρου, παραχωρήθηκαν στις αντιστασιακές οργανώσεις για εξοπλισμό των πρώτων ανταρτικών ομάδων. Όταν άρχισαν οι συμμαχικές ρίψεις, οι Άγγλοι έστειλαν ποικίλο οπλισμό, περιλαμβανομένων και τυφ. Lee-Enfield. Αριθμοί δεν υπάρχουν, γιατί από πουθενά δεν προκύπτουν τέτοια στοιχεία, πάντως γεγονός είναι ότι κατά τη διάρκεια της κατοχής, οι άνθρωποι δεν είχαν αφθονία τυφ. Lee-Enfield.
    Στη Μ.Ανατολή, οι ελληνικές μονάδες που συγκροτήθηκαν εκεί ως τμήματα του ΣΜΑ, μετά την εκπ/σή τους με τα παλαιά ιταλικά όπλα, πήραν βρετανικό οπλισμό, κυρίως τυφέκια Νo1 και Νο3 (ERA). Ο οπλισμός αυτός διατηρήθηκε από ελάχιστες μονάδες που παρέμειναν συγκροτημένες μέχρι το τέλος του πολέμου και επέστρεψαν στην Ελλάδα (III ΕΟΤ, Ιερός Λόχος, Ναυτικό, κτπ.).
  Τις παραμονές της Απελευθερώσεως, από το ΣΜΑ με πλοιάριο στάλθηκε αριθμός τυφεκίων, τα οποία δόθηκαν κυρίως στην άοπλη ΑΠ και μικρό μέρος στην ελλιπέστατα οπλισμένη Χωρ/κη. Συγκεκριμένα, στις 29.9.1944, το Αυλάκι της Αττικής (Πόρτο Ράφτη) στάλθηκαν 600 τυφέκια με 400.000 φυσίγγια (sic) και στις 13.10.1944 στάλθηκαν άλλα 1.400 τυφέκια, δηλαδή συνολικά 2.000 τυφέκια Lee-Enfield. Με τα όπλα αυτά επιδιώχθηκε να τηρηθεί η τάξη και η ασφάλεια από τα ΣΑ, κατά και μετά την Απελευθέρωση, στην περιοχή των Αθηνών. Επίσης,όταν τον Νοέμβριο του 1944 άρχισαν να συγκροτούνται τα πρώτα τάγματα Εθνοφυλακής, οι Βρετανοί χορήγησαν 600 καινούρια τυφέκια Lee-Enfield ανά τάγμα, με τα ανάλογα πυρομαχικά.
   Κατά τα "Δεκεμβριανά", τα βρετανικά τυφέκια χρησιμοποιήθηκαν και από τις δύο πλευρές. Η μεν Εθνοφυλακή και τα ΣΑ χρησιμοποίησαν τον οπλισμό που μόλις αναφέρθηκε, ενώ οι αντάρτες του ΕΛΑΣ τον οπλισμό που διέθεταν και όπου περιλαμβάνονταν και βρετανικά τυφέκια, σε περιορισμένη, όμως, έκταση.
   Από το 1945, που άρχισε η συγκρότηση του τακτικού Στρατού, οι Άγγλοι χορήγησαν τον απαιτούμενο αριθμό τυφεκίων για εξοπλισμό των νεοσυγκροτούμενων μονάδων και όταν άρχισε ο Ανταρτοπόλεμος, ο ρυθμός χορηγήσεως των τυφεκίων αυξήθηκε, λόγω των αυξημένων αναγκών. Το εξοπλιστικό αυτό ρεύμα από τη Βρετανία συνεχίστηκε μέχρι και το 1947, οπότε την εξοπλιστική προμήθεια ανέλαβαν οι ΗΠΑ, μέσω του Δόγματος Τρούμαν. Πάντως, και το 1948, ολόκληρος ο Στρατός εξακολούθησε να έχει βρετανικά τυφέκια και, μόνον στις αρχές του 1949, άρχισε η αντικατάστασή τους με τα αμερικανικά όπλα στις μονάδες της γραμμής α'. Το σύνολον των αγγλικών τυφεκίων που χορηγήθηκε στο Στρατό μετά την Απελευθέρωση έφθασε τα 90.500 όπλα, όπου περιλαμβανόταν και σημαντικός αριθμός τυφεκίων Νο4, τα οποία δόθηκαν στο Στρατό μετά την Απελευθέρωση.
    Κατά τον Ανταρτοπόλεμο, και οι αντάρτες χρησιμοποίησαν βρετανικά τυφέκια, προερχόμενα, αφ'ενός από τα κρυμμένα όπλα της Βάρκιζας και αφ'ετέρου από εκείνα που έστελνε κυρίως η Γ/Β, η οποία διέθετε μεγάλο αριθμό τέτοιων τυφεκίων, μέχρι σημείου που και οι μονάδες τακτικού Στρατού της έφεραν εξ ολοκλήρου βρετανικό οπλισμό. Αλλά οι αντάρτες προμηθεύονταν βρετανικά τυφέκια και από τις επιθέσεις που έκαναν εναντίον σταθμών Χωρ/κής και στρ/κών τμημάτων. Μάλιστα, τον Ιανουάριο του 1948, το ΓΑ των ανταρτών εξέδωσε διαταγή, η οποία εν μέρει μόνον εφαρμόστηκε, βάσει της οποίας, τα ανταρτικά τμήματα που δρούσαν στο εσωτερικό της Ελλάδας θα έπρεπε να φέρουν βρετανικό οπλισμό, για να εφοδιάζονται με πυρ/κά εκ λαφύρων από τις εθνικές δυνάμεις. Αυτή η πηγή πυρ/κών το 1949 περιορίστηκε για τους αντάρτες, λόγω της αντικαταστάσεως μέρους του οπλισμού του Στρατού με αμερικανικά όπλα, τα πυρ/κά των οποίων δε βάλλονταν από τα αγγλικής κατασκευής όπλα των ανταρτών.
   Η απόσυρση των βρετανικών τυφεκίων, που άρχισε το 1949, συνεχίστηκε κατά τις δεκαετίες του 1950 και 1960, ο δε αποσυρόμενος οπλισμός προωθείτο στις μονάδες των ΤΕΑ και των νησιών του Αν. Αιγαίου. Χαρακτηριστικά, πάντως, αναφέρεται ότι μέχρι και τα μέσα της δεκαετίας του 1970, υπήρχαν αρκετές μονάδες του ενεργού Στρατού, όπως μονάδες της ΑΣΔΕΝ, των νησιών, σχολές και κέντρα εκπ/σεως, που είχαν ακόμη βρετανικά τυφέκια Νο4. Σ'όλη αυτή την 30ετία, ο βρετανικός συνυπήρξε με τον αμερικανικό οπλισμό, ο πρώτος σε μονάδες μετόπισθεν και ο δεύτερος σε μάχιμες μονάδες εκστρατείας.
   Ανακεφαλαιώνοντας την ενότητα με τα βρετανικά τυφέκια που χρησιμοποίησε μεταπολεμικά ο Στρατός, υπογραμμίζεται ότι αυτά ήταν των κατωτέρω υποδειγμάτων: 1) Τυφέκια Νο1 ΜΚ III. Τα όπλα αυτά ήταν λίγα και γρήγορα αποσύρθηκαν από το Στρατό, (μεταξύ των μονάδων που χρησιμοποιήθηκαν τέτοια τυφέκια ήταν και η ΣΣΕ, η οποία διατήρησε απο το 1946 έως το 1955) ενώ, αντιθέτως, τα διατήρησε η Χωρ/κή και το Ναυτικό, όπου υπήρχαν περισσότερα. 2) Τυφέκια Νο4 ΜΚΙ. Τα τυφέκια αυτά χρησιμοποιήθηκαν σε μεγάλη έκταση (ορισμένα ήταν καναδικής κατασκευής) και ήταν από τα όπλα εκείνα που διατηρήθηκαν εν χρήσει μέχρι και τα μέσα της δεκαετίας του 1970. Η παραλλαγή Νο4 ΜΚΙ (Τ) ή Νο4 ΜΚ Ι (Τ), που έφερε σκοπευτική διόπτρα και προοριζόταν για ελεύθερους σκοπευτές (snipers), ελάχιστα χρησιμοποιήθηκε από το Στρατό. 3) Τυφέκια Νο3 ΜΚΙ (P14). Ήταν αμερικανικής κατασκευής, έφεραν 5σφαιρη χωνευτή αποθήκη, εν αντιθέσει με τα προηγούμενα υποδείγματα, που είχαν 10σφαιρο γεμιστήρα, και παρέμειναν γνωστά ως ERA. Ο Στρατός δε χρησιμοποιήσε μεγάλο αριθμό τέτοιων όπλων και αυτά που χρησιμοποιήθηκαν, κυρίως από την Εθνοφυλακή και τους Μακρονησιώτες, γρήγορα αποσύρθηκαν, ενώ στο Ναυτικό και στη Χωρ/κή χρησιμοποιήθηκαν σε μεγαλύτερη έκταση. Ελάχιστα ήταν Νο3 ΜΚΙ (Τ) ή Νο3 ΜΚ Ι (Τ), που έφεραν σκοπευτική διόπτρα και προορίζονταν για ελεύθερους σκοπευτές. 4) Τυφέκια Νο5. Τα όπλα αυτά ήταν βραχύκανα και αποτελούσαν, τρόπο τινα, τις αραβίδες (carbine) των βρετανικών τυφεκίων, για χρησιμοποίησή τους σε ειδικές αποστολές. Ο Στρατός είχε παραλάβει ελάχιστα από τα όπλα αυτά. Τέλος, 5) Τυφέκια Νο2 διαμετρήματος 0.22". Ήταν εκπ/κα τυφέκια για βολή εξοικειώσεως των νεοσύλλεκτων. Ελάχιστα τέτοια όπλα είχαν χορηγηθεί στο Στρατό και γρήγορα αποσύρθηκαν για να αντικατασταθούν από τα αντίστοιχα αμερικανικά τυφέκια.
   Η Αεροπορία, για πρώτη φορά, πήρε βρετανικά τυφέκια όταν επέστρεψε στην Ελλάδα, μετά την Απελευθέρωση (τυφέκια Νο3 και Νο4). Τα όπλα αυτά παρέμειναν εν χρήσει για πολλά χρόνια, κυρίως τα τυφ. Νο4, παρότι από τα μέσα της δεκαετίας του 1950 είχε αρχίσει η χορήγηση αμερικανικού οπλισμού στην Αεροπορία. Τελικά, όλα τα βρετανικά τυφέκια αντικαταστάθηκαν μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1970.
   Και το Ναυτικό, όπως και ο Στρατός, βρετανικά τυφέκια πήρε, για πρώτη φορά, στη Μ. Ανατολή. Τα τυφέκια αυτά ήταν κυρίως Νο1 και Νο3 και διατηρήθηκαν και κατα την επιστροφή του Στόλου στην Ελλάδα. Τα τυφ. Νο3 χρησιμοποιούνταν κυρίως επί των πλοίων, ενώ τα τυφ. Νο1 στην προπαίδευση και στις υπηρεσίες ξηράς. Κατόπιν παραλήφθηκαν και τυφ. Νο4, τα οποία και διατηρήθηκαν για αρκετές δεκαετίες. Ειδικώτερα, στο Ναυτικό ο βρετανικός οπλισμός παρέμεινε ως ο κύριος οπλισμός του μέχρι τη δεκαετία του 1970, οπότε άρχισε σταδιακά η αντικατάστασή του από τον αμερικανικό. Μέσα στη δεκαετία αυτή έγινε αλλαγή του κυρίου όγκου του οπλισμού του Ναυτικού, περατώθηκε δε στα μέσα της δεκαετίας του 1980, παρότι μερικά κέντρα διατηρούν ακόμη βρετανικά τυφέκια. Τέτοια όπλα (Νο1 και Νο4) είχε και το ΛΣ μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 1970.
   Τέλος, η Χωρ/κή, για πρώτη φορά, πήρε βρετανικά τυφέκια στη Μ. Ανατολή, όπου είχε συγκροτήσει ένα μηχανοκίνητο τάγμα φρουρών και, στη συνέχεια, τις παραμονές της Απελευθερώσεως, οπότε παρέλαβε το φορτίο βρετανικών τυφεκίων, για να μπορέσει να τηρήσει την τάξη μετά την αναχώρηση των Γερμανών. Τον κύριο, πάντως, οπλισμό της τον παρέλαβε από τους Άγγλους του 1945, όταν άρχισε η αναδιοργάνωσή της. Τότε οι Άγγλοι χορήγησαν αρχικά τυφ. Νο1 και Νο3, τα οποία χρησιμοποιήθηκαν μαζί με τον εκ λαφύρων οπλισμό του Σώματος, λόγω της αδικαιολόγητης αντιλήψεως της Βρετανικής Αστυνομικής Αποστολής, να είναι άκρως φειδωλή στην χορήγηση στρ/κού οπλισμού στην Χωρ/κή. Κατόπιν, όμως, όταν ο Ανταρτοπόλεμος φούντωσε για τα καλά, χορηγήθηκαν και τυφέκια Νο4, βρετανικής και καναδικής κατασκευής.
   Η Χωρ/κή διατήρησε τον βρετανικό οπλισμό της για αρκετές δεκαετίες, ως τον κύριο οπλισμό της. Παρά τις παραλαβές από τα μέσα της δεκαετίας του 1960 διάφορων άλλων όπλων (αραβίδων Μ1), τα βρετανικά τυφέκια, που τα παραλάμβαναν οι άνδρες της Χωρ/κής κατά την αποφοίτησή τους από τη Σχολή, αποσύρθηκαν οριστικά στα μέσα της δεκαετίας του 1980, όταν έγινε η Συγχώνευση της Χωρ/κής και της ΑΠ και δημιουργήθηκε η ΕΛΑΣ. Τότε, το ΥΔΤ εξέδωσε διαταγή να επιστρέψει το προσωπικό του όλα τα πολεμικά είδη που είχε κατά καιρούς χρεωθεί, με το πρώτο βρετανικό τυφέκιο. Με αγγλικά όπλα είχε εφοδιαστεί η ΑΠ από τις παραμονές της Απελευθερώσεως μέχρι την συγχώνευση με τη Χωρ/κή.
    Αναφέρεται ότι οι Άγγλοι χορήγησαν συνολικά στην Ελλάδα περίπου 150.000 βρετανικά τυφέκια (Νο1 , Νο3, Νο4, Νο5) αλλά πιθανότατα ο αριθμός αυτός να είναι κατ' εκτίμηση και να μην προέρχεται από επίσημες πηγές, αφού ο πραγματικός αριθμός θα πρέπει να είναι πολύ μεγαλύτερος και να πλησιάζει το διπλάσιό του. Αρκεί ν' αναλογισθεί κανείς ότι τα τυφέκια αυτά, επί 40 χρόνια παρέμειναν εν χρήση στις ΕΔ και στα ΣΑ και οι εξοπλιστικές ανάγκες που κάλυψαν ήταν κατά πολύ μεγαλύτερες του αναγραφέντος παραπάνω αριθμού.

 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1. ΧΡΗΣΤΟΥ Ζ. ΣΑΖΑΝΙΔΗ "ΤΑ ΟΠΛΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ" ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1995.

1 σχόλιο:

  1. Υπηρέτησα στο Π.Ν. σειρά Α΄87.
    Είχαμε στην προπαίδευση τα Lee- Enfield.
    Όταν απόλυτα λειτουργικά, αν και βολή κάναμε με Μ1 και Tomson.
    Αυτό που μου είχε κάνει εντύπωση ήταν η τεράστια ξιφολόγχη.

    ΑπάντησηΔιαγραφή