Δευτέρα 8 Ιουλίου 2013

ΤΟ ΠΟΛΥΒΟΛΟ MAXIM

   
                                           ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

01. Διαμέτρημα                                               7.92 χιλ
02. Σύστημα λειτουργίας          Βραχεία οπισθοδρόμηση, με ενισχυτή αερίων
03. Τροφοδοσία                        Πάνινη ταινία 250 φυσιγγίων
04. Μήκος όπλου                                         1.175 μ
05. Μήκος κάνης                                      0.7171-0.720 μ
06. Βάρος όπλου             22 Kg το σώμα, 34 Kg ο τρίποδας, 60 Kg πλήρες
                                                               και με ανταλλακτικά
07. Ραβδώσεις                                         4 δεξιόστροφες
08. Κλισιοσκόπιο                                           2000μ
09. Αρχική ταχύτητα                                860- 900 μ/δ
10. Ταχυβολία                                          300- 450 β/λ
11. Βεληνεκές                                          4000 μ μέγιστο

                                Έβαλλε το φυσίγγιο Mauser των 7.92 χιλ (7.92Χ57)




                                  Γενικά περί των πολυβόλων Maxim


   Το 1883, όταν φθάνει στο Λονδίνο ο Αμερικανός Hiram Stevens Maxim, έχοντας στις αποσκευές του τα σχέδια για το πρώτο πραγματικά αυτόματο όπλο, το οποίο βασίζει τον αυτοματισμό της λειτουργίας του στις δυνάμεις, που αναπτύσσονται από την καύση της πυρίτιδας. Μετά την πυροδότηση του φυσιγγίου, που βρίσκεται στη θαλάμη του όπλου, από την καύση της πυρίτιδας δημιουργούνται αέρια, τα οποία αναπτύσσουν δυνάμεις προς όλα τα σημεία του φυσιγγίου. Δύο όμως είναι οι βασικές δυνάμεις που αναπτύσσονται, αυτή που αποκολλά τη βολίδα από το φυσίγγιο και την προωθεί μέσα στην κάννη και η αντίθετη αυτής δύναμη, η οποία εφαρμόζεται στον πυθμένα του φυσιγγίου (ανάκρουση). Την ανάκρουση λοιπόν χρησιμοποίησε ο Maxim και αφού σχεδίασε, κατασκεύασε το πολυβόλο του, το οποίο αποτελούνταν από δύο βασικά κομμάτια, αυτό που περιλάμβανε την κάννη και το σκελετό του όπλου, που ήταν σταθερά και αυτό που περιλάμβανε το κλείστρο με τον επικρουστήρα, που ήταν κινούμενο. Αφού πυροδοτηθεί το φυσίγγιο, η ανάκρουση πιέζει το κλείστρο και με τον εξολκέα, που είναι εξάρτημα του κλείστρου, παραλαμβάνεται ο κάλυκας του πυροδοτηθέντος φυσιγγίου και απορρίπτεται μέσω της θυρίδας που βρίσκεται στο κάτω μέρος του όπλου. Το κλείστρο φθάνει μέχρι το πίσω σημείο της διαδρομής του και αμέσως μετά, με την πίεση του επανατατικού ελατηρίου ωθείται μπροστά, εκεί όπου έρχεται σε επαφή με την κάννη, αφού προηγουμένως έχει παραλάβει νέο φυσίγγιο από τη δεσμίδα, το έχει σφηνώσει στη θαλάμη και το πυροδοτεί. Η λειτουργία αυτή επαναλαμβάνεται ταχύτατα, μέχρι να τελειώσει η δεσμίδα ή ο χειριστής να διακόψει τη λειτουργία του όπλου. Το πρωτότυπο του πολυβόλου του Maxim πρωτοδοκιμάσθηκε την 24-1-1884 και ήταν διαμετρήματος 0,45 inch Gatling. Για να αντιμετωπίσει το πρόβλημα της υπερθέρμανσης της κάννης ο Maxim περιέβαλε αυτήν με εξωτερικό μεταλλικό χιτώνιο μέσα στο οποίο κυκλοφορούσε νερό από ένα δοχείο (μπιτόνι) και με αυτό τον τρόπο έψυχε την κάννη. Έτσι έχουμε το πρώτο υδρόψυκτο όπλο.

Το πρώτο Maxim, που δοκιμάσθηκε από τον Βρετανικό Στρατό το 1887 ήταν βάρους 18 Kg, υδρόψυκτο και πυροδοτούσε 670 φ.α.λ.. Οι πρώτες μεγάλες παραγγελίες άρχισαν να έρχονται μερικά χρόνια αργότερα και τελικά, με την αλλαγή του αιώνα, όλοι οι μεγάλοι στρατοί εκείνης της εποχής(Αγγλικός, Αμερικανικός, Γερμανικός, Τσαρικός, Ιαπωνικός) είχαν εφοδιασθεί με πολυβόλα Maxim σε διάφορα διαμετρήματα.

Ο Maxim, επειδή ο ίδιος λόγω έλλειψης κεφαλαίων, αδυνατούσε να θέσει σε παραγωγή τα σχέδια των πολυβόλων του, συνεργάσθηκε με πολλούς και πούλησε τις πατέντες του σε κάποιους άλλους. Έτσι, προέκυψε η εταιρία V.S.M.(Vickers Son and Maxim), η οποία παρουσίασε πολλά από τα όπλα αυτά ως Vickers, αλλά συνεργάσθηκε και με την Colt. Aπ' αυτή τη συνεργασία γεννήθηκε το υδρόψυκτο πολυβόλο Vickers Maxim Colt M 1904 που βάλλει το αμερικανικό φυσίγγιο .30-06 U.S. (7, 62 mm Χ 63 mm), ενώ το Vickers MK1 του Αγγλικού Στρατού βάλει το φυσίγγιο 0,303 British.















         Αρχικά οι Γερμανοί είχαν ορισμένες επιφυλάξεις ως προς την χρησιμότητα του πολυβόλου, εξ αιτίας της κακής χρήσεως του από τους Γάλλους κατά τον Γαλοπρωσσικό πόλεμο του 1870-1871. Ο Ρωσοϊαπωνικός πόλεμος, όμως, πόλεμος του 1904-1905, διέλυσε κάθε επιφύλαξη των Γερμανών, ως προς την πολεμική αξία του πολυβόλου και το 1908 άρχισε από την DWM η κατασκευή του πολυβόλου Maxim υποδ. 1908, διαμ 7,92 χιλιοστά. Ήδη από το 1901 το Spandau κατασκεύαζε πολυβόλα maxim για τον Γερμανικό στρατό, αλλά, το 1908 βελτίωσε το αρχικό υπόδειγμα του 1901 και προέκυψε το MG 08, που έγινε αμέσως παραδεκτό από αυτόν.
        Το πολυβόλο αυτό ήταν ένα εξαιρετικά αξιόπιστο, υδρόψυκτο, αυτόματο όπλο, που λειτουργούσε με το σύστημα της βραχείας οπισθοδρομήσεως και είχε ως βάση, αρχικά έναν τρίποδα-έλκηθρο και κατόπιν έναν κοινό τρίποδα. Το βάρος ολόκληρου του συστήματος με τα διάφορα εξαρτήματα και ανταλλακτικά του έφθανε τα 60 kg. κατά την έναρξη του Α ΠΠ, η Γερμανία διέθετε περίπου 4900 πολυβόλα Maxim και κάθε ΣΠ των 3 ΤΠ είχε μια πολ/χία των 6 πολυβόλων.
       Το μεγάλο βάρος του πολυβόλου MG 08 αποτελούσε αρνητικό παράγοντα, για αυτό το 1915 προσαρμόστηκε ελαφρός δίποδας, προσωμίδα και γεμιστήρας τύμπανο, ενώ στο στόμιο της κάνης προστέθηκε ενισχυτής ταχυβολίας, για την εκμετάλλευση των αερίων κι έτσι αυξήθηκε η ταχυβολία του κατά 45% το δε βάρος του μειώθηκε στα 18 κιλά. το νέο αυτό ελαφρό πολυβόλο ονομάστηκε IMG 08/15, κατασκευάστηκε σε μεγάλους αριθμούς και αποτέλεσε το κύριο πολυβόλο του Γερμανικού Πεζικού κατά των Α ΠΠ.
        Το πολυβόλο Maxim έτυχε ευρύτατης διαδόσεως και υιοθετήθηκε σε διάφορα διαμετρήματα από πλειάδα κρατών του Βελγίου, της Βραζιλίας, της Γ/Β, της Βουλγαρίας, της Ελβετίας, της Κίνας, της Τουρκίας, της Πολωνίας, της Λιθουανίας, της Ρωσίας, της Χιλής, της Περσίας, του Περού κλπ. Μετά την συνθήκη Ειρήνης των Βερσαλιών, η Γερμανία διατήρησε μικρό αριθμό πολυβόλων, τα οποία χρησιμοποίησε κατά τον Β ΠΠ ως όπλα Β γραμμής, ενώ τέτοια πολυβόλα πήρε και λάφυρα από τις χώρες που κατέλαβε στις αρχές του Β ΠΠ.

                              Η πορεία των πολυβόλων Maxim στην Ελλάδα

        Η εμφάνιση των πολυβόλων στις αρχές της δεκαετίας του 1880 και η βαθμιαία έκτοτε εξάπλωση αυτών ήταν μια αληθινή πρόκληση για τους στρατούς των διαφόρων κρατών στα τέλη του 19ου αιώνα, δεδομένου ότι θεωρείτο πως ένα πολυβόλο ισοδυναμούσε με ισχύ πυρός 20 τυφεκίων. Στην πρόκληση αυτή δεν ήταν δυνατόν να μείνει αδιάφορη η Ελλάδα, η οποία, με την αλυτρωτική πολιτική που ακολουθούσε, είχε πρόσθετους λόγους να θέλει να έχει όσο το δυνατόν πιο αξιόμαχες ένοπλες δυνάμεις, για να μπορεί να υλοποιήσει την πολιτική της.
      Με τις σκέψεις αυτές κατά νου και καθώς η κατάσταση στην Κρήτη συνεχώς επιδεινωνόταν, η κυβέρνηση του Θεόδωρου Δηλιγιάννη θέλησε στις αρχές του 1887 να εξετάσει το ενδεχόμενο αγοράς μερικών πολυβόλων, για αυτό και ανέθεσε στο συμβουλευτικό τμήμα της διευθύνσεως πυροβολικού την εκτέλεση δοκιμών με πολυβόλο συστήματος Maxim, ταχυβολίας 600β/λ και την διατύπωση σχετικής εισηγήσεως προς το υπ. στρ/κών. Πράγματι, οι δοκιμές, έγιναν, αλλά δεν κρίθηκαν ικανοποιητικές, γιατί παρουσιάστηκαν αρκετές εμπλοκές κατά την βολή, για αυτό και στην από 23/3/1887 έκθεση του συμβουλευτικού τμήματος προς το υπ. στρ/κών διατυπωνόταν η πρόταση για αγορά 3 πολυβόλων, ώστε να συνεχισθούν οι δοκιμές κι έτσι να καταστεί δυνατή η ασφαλής διατύπωση γνώμης επί της καταλληλότητας ή μη του πολυβόλου αυτού για τον στρατό.
     Η εισήγηση αυτή φαίνεται πως έγινε αποδεκτή από το Υπ. Στρ/κών και αγοράστηκαν τα προτεινόμενα πολυβόλα, ώστε το 1904 να υπάρχουν στον στρατό 6 πολυβόλα Maxim, εκ των οποίων 5 διαμετρήματος των 8 χιλιοστών, πάνω σε τροχοφόρο κιλλίβαντας με σέλα, που έβαλαν φυσίγγιο άκαπνης πυρίτιδας, ενώ το έκτο ήταν διαμετρήματος των 11,43 χιλιοστών σε τρίποδα, που έβαλε το φυσίγγιο Martini. Τα 6 πολυβόλα Maxim ήταν τα πρώτα πολυβόλα που αγόρασε ο στρατός και τα χρησιμοποίησε στους Βαλκανικούς πολέμους. Το 1990 ο στρατός κοστολογούσε το το φυσίγγιο του πολυβόλου Maxim προς 30 λεπτά το ένα. Με βάση τα παραπάνω στοιχεία ελέγχετε ως ανακριβής η ευρύτατα διαδεδομένη άποψη ότι τα πρώτα πολυβόλα του στρατού ήταν Αυστριακά Schwarzlose, το μόνο δε που θα μπορούσε να αναφερθεί είναι ότι τα πολυβόλα Schwarzlose ήταν τα πρώτα που χρησιμοποιήθηκαν επιχειρησιακά σε ευρεία κλίμακα.
      Όταν το 1909 ανέλαβε η βραχύβια κυβέρνηση του Δημ. Ράλλη, ο υπ. Στρ/κών Εμ. Μανουσογιαννάκης ζήτησε από το επιτελείο σημείωμα επί της εξοπλιστικής καταστάσεως του στρατού εκείνη την εποχή. Στο από 11.7.1909 απαντητικό σημείωμα του επιτελείου προς τον Μανουσογιαννάκη, αναφερόταν ότι την ημέρα συντάξεώς του, εκτός των άλλων, στις αποθήκες του στρατού υπήρχαν 6 οπλοπολυβόλα Maxim, με τα ανάλογα πυρομαχικά.
         Μετά ένα έτος, επί κυβερνήσεως Στέφανου Δραγούμη, ο υπουργός στρατιωτικών Νικ. Ζορμπάς υπέγραψε 3/16.7.1910 με τον αντιπρόσωπο της αγγλικής εταιρείας Vickers Sons and Maxim Ltd στην Αθήνα Ι.Μ. Χρουσάκη σύμβαση "περί προμήθειας 24 αυτόματων πολυβόλων συστήματος Maxim, βαλλόντων το φυσίγγιο 1903 Mannlicher-Schonauer και διαμετρήματος των 6,5 χιλιοστών", η οποία κυρώθηκε με με το ΒΔ της 13/26.7.1910. Η σύμβαση αυτή ήταν ύψους 242,692,08 χρυσών φράγκων, δεν προέβλεπε χρόνο παραδόσεως των όπλων και παραχωρούσε option υπέρ της Ελλάδας για παραγγελία οποιουδήποτε πρόσθετου αριθμού πολυβόλων, εντός έτους υπό της υπογραφής της συμβάσεως. Τα προς αγοράν πολυβόλα ήταν του νέου ελαφρού υποδείγματος 1906, που ήταν η εμπορική παραλλαγή του βαρέος πολυβόλου Maxim υπόδειγμα 1901, έφεραν δε αριθμό μητρώου από 9601 έως και 9624. Το 1911, το υπουργείο στρατιωτικών εξέδωσε εγχειρίδιο που αφορούσε την περιγραφή και τον τρόπο λειτουργίας του υδρόψυκτου πολυβόλου Maxim υπόδειγμα 1910, βάρους 17,8kg, με τρίποδα βάρους 15,8 kg., ολικού μήκους 1,105 μ., με τροφοδοσία από ταινία 250 φυσιγγίων, ενώ τον Μάρτιο του 1912 εκδόθηκε και ο κανονισμός υπηρεσίας του πολυβόλου Mxim. Παρά ταύτα, το σχέδιο επιστρατεύσεως του 1911, βασισμένο σε στοιχεία του τέλους του 1910, ανέφερε ότι υπήρχαν μόνο έξι πολυβόλα Maxim, εννοώντας, προφανώς, τα παλαιά πολυβόλα, αγορασμένα από ετών. Το στοιχείο αυτό, σε συνδυασμό και με την πλήρη παρασιώπηση της υπάρξεως των πολυβόλων αυτών από όλες τις πηγές, οδηγεί στην πιθανολόγηση ότι τα 24 από αυτά πολυβόλα  Maxim ουδέποτε παραλήφθηκαν ή όταν άργησαν να παραληφθούν και παρέμειναν σε αδράνεια.

         Στις 17.9.1912, ημερομηνία κηρύξεως της επιστρατεύσεως στην Ελλάδα για τον Α Βαλκανικό πόλεμο, ο τότε λοχίας του 5ου ΣΠ Τρικάλων και μετέπειτα στρατηγός Στέφανος Σαράφης, ο οποίος είχε εκπαιδευτεί το θέρος του 1912 στα πολυβόλα Schwarzlose βρήκε παλαιά πολυβόλα Maxim. Τα όπλα αυτά στην συνέχεια, δόθηκαν στην εφεδρική VII Μεραρχία της Λάρισσας, που είχε συγκροτηθεί εκείνη την εποχή, ενώ το σύν/μα του Σαράφη παρέλαβε πολυβόλα Schwarzlose.
         Κατά τους βαλκανικούς πολέμους, τόσο η βουλγαρία όσο και η Τουρκία είχαν κάνει παραδεκτό το πολυβόλο Maxim υπόδειγμα 1909, η μεν πρώτη σε διαμέτρημα των 8 χιλιοστών Mannlicher, η δε Δευτέρα σε 7,65 χιλιοστών Mauser. Πολλά από τα Τουρκικά πολυβόλα Maxim περιήλθαν ως λάφυρα στα χέρια των Ελλήνων. Χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι την 1.5.1913, μέσα στα Ιωάννινα βρέθηκαν 50 Τουρκικά πολυβόλα, με τα οποία συμπληρώθηκε ο οπλισμός των ΤΠ της περιοχής, ώστε να υπάρχουν 2 πολυβόλα ανά ΤΠ και τα υπόλοιπα στάλθηκαν στην Αθήνα. Συνολικά, στο τέλος των Βαλκανικών πολέμων, ο στρατός διέθετε εκ λαφύρων 140 πολυβόλα Maxim διαμετρήματος 7,65 χιλιοστών. Από τα πολυβόλα αυτά, στα τέλη του 1913 ο οπλισμός πεζικού χρησιμοποιούσε 34, ενώ ο υποστράτηγος Π. Δαγκλής, ο οποίος στις 15,12,1913 βρισκόταν στα Ιωάννινα, ζήτησε από την Αθήνα 14 πολυβόλα Maxim για τον εξοπλισμό των ταγμάτων κατοχής της Ηπείρου και τα όπλα αυτά στάλθηκαν στα τάγματα.
      Κατά την επιστράτευση του Α'ΠΠ, η IX Μεραρχία Ιωαννίνων, που ενεργοποιήθηκε την 1/14.2.1918, όπλισε τα συντάγματα της με πολυβόλα Maxim, τα οποία είχαν ως βάση τρίποδες ή κιλλίβαντες.
       Μετά την Μικρασιατική καταστροφή διασώθηκαν 170 πολυβόλα Maxim διαμετρήματος 7,92 χιλιοστών, που προέρχονταν εκ λαφύρων και ήταν σε κακή κατάσταση, τα 136 δε απ' αυτά ήταν σε αχρηστία. Για τα πολυβόλα αυτά, επειδή έβαλαν το φυσίγγιο των 7,92 χιλιοστών, που είχε εισαχθεί στον στρατό το 1927 με τα πολυβόλα Hotchkiss, η διεύθυνση πυροβολικού του υπουργείου στρατιωτικών πρότεινε την επισκευή τους, τελικά, όμως, η απαιτούμενη δαπάνη των 187 δραχμών δεν είχε διατεθεί μέχρι τον Σεπτέμβριο του 1935. Από τα εύχρηστα πολυβόλα Maxim, μερικά δόθηκαν το 1928 στην VIII Μεραρχία Ιωαννίνων, ως ειδικός οπλισμός.
        Στην υπ'αριθμον 5/28.10.1935 έκθεση του ΓΕΣ/1ον/Β αναφερόταν ότι η κατάσταση του στρατού από απόψεως οπλισμού, όσον αφορούσε το εν ισχύ τότε σχέδιο επιστρατεύσεως του 1935, ήταν τέτοια, ώστε προβλεπόταν πως οι ανεξάρτητες πολ/χίες του ιππικού θα εφοδιάζονταν με πολυβόλα Maxim.
       Μετά το 1936 και μέχρι τον πόλεμο του 1940-1941 παραγγέλθηκαν 6000 φυσιγγιοφόρες ταινίες Maxim, 70 κλείστρα, 30 γεμιστικές μηχανές και ανταλλακτικά, συνολικής αξίας 2469561 δραχμές. Κατά την ίδια χρονική περίοδο, η ΕΥΠ Αθηνών έκανε ριζική επισκευή, συμπλήρωση και ευχρηστοποίηση 166 πολυβόλων Maxim. Από τα πολυβόλα αυτά, 142 διατέθηκαν στα οχυρά το1938, μαζί με ανταλλακτικές κάνες και για κάθε ενεργό πολυβόλο υπήρχε και ένα εφεδρικό. Οι οκρίβαντες που υπήρχαν στα οχυρά ήταν κατάλληλοι για κάθε είδους πολυβόλο. Κατά τον Α/ΓΕΣ αντιστράτηγο Α. Παπάγο, τα οχυρά χρειάζονταν ειδικά όπλα οχυρώσεων και όχι τα πολυβόλα Maxim ή St. Etienne, που χρησιμοποιούνταν ως όπλα ευθυτενούς τροχιάς των οχυρών. Στην άποψη αυτή διατυπώθηκε από τον αντισυνταγματάρχη Α. Κορόζη και η αντίθετη άποψη, σύμφωνα με την οποία τα πολυβόλα αυτά ήταν ιδανικά όπλα οχυρών. Την παραμονή του πολέμου του 1940, στον Στρατό υπήρχαν 170 πολυβόλα Maxim των 7,92 χιλιοστών, τα οποία, κατά το μεγαλύτερο μέρος, είχαν διατεθεί στα οχυρά της Μακεδονίας.
      Δεν είναι γνωστό αν χρησιμοποιήθηκαν πολυβόλα Maxim από τους αντάρτες στην κατοχή ή στον ανταρτοπόλεμο, αλλά, ακόμη και αν χρησιμοποιήθηκαν, είναι βέβαιο πως αυτό θα έγινε σε ελάχιστη έκταση. Πάντως, ο Στρατός σταμάτησε την χρήση του πολυβόλου Maxim με την κατάρρευση του μετώπου της Μακεδονίας το 1941 και όσα διασώθηκαν κοσμούν έκτοτε στα πολεμικά μουσεία της χώρας.



ΠΗΓΗ:  ΧΡΗΣΤΟΥ Ζ. ΣΑΖΑΝΙΔΗ "ΤΑ ΟΠΛΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ" ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1995.

1 σχόλιο:

  1. Πωπωωωωωω, φοβερή δουλειά κάνεις... απίστευτες λεπτομέρειες και πληροφορίες!!
    Καλό μήνα και καλό φθινόπωρο να έχουμε!!!!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή