ΨΗΓΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ: ΤΟ ΝΑΥΑΓΙΟ ΤΟΥ Α/Π ΥΠΟΠΛΟΙΑΡΧΟΣ ΜΕΡΛΙΝ

ΤΟ ΟΧΗΜΑΤΑΓΩΓΟ L166 ΥΠΟΠΛΟΙΑΡΧΟΣ ΜΕΡΛΙΝ

Το Υποπλοίαρχος Μέρλιν L-166 πρώην USS LMS 557 ήταν ένα από τα έξη οχηματαγωγά τύπου Γρηγορόπουλος. Παραχωρήθηκαν το 1958 από τις Η.Π.Α στα πλαίσια στρατιωτικής βοήθειας. Ονομάστηκε προς την τιμήν του φονευθέντος Υποπλοιάρχου Ν. ΜΕΡΛΙΝ που χάθηκε στις 10 Δεκεμβρίου 1941 κατά την καταβύθιση του Βρετανικού υποβρυχίου PERSEUS.
Ναυπηγήθηκε το 1943 -44. Εκτόπισμα 743 άδειο και 1095 τόνοι με φορτίο. Διαστάσεις 196 πόδια μήκος 34.5 πόδια πλάτος και 8,5 πόδια βύθισμα.
Ταχύτητα 13 κόμβοι. Μηχανές Ντίζελ δυο άξονες ιπποδύναμη 3600 BHP Οπλισμός 2 πυροβόλα 40 χιλιοστών και 8 των 20 χιλιοστών .
Παρελήφθησαν στις 30 Ioυνίου 1958 στην Βοστόνη των Η.Π.Α από τον πλωτάρχη Θ. Μανωλόπουλο. Χρησιμοποιήθηκαν εντατικά στις Στρατιωτικές και κρατικές μεταφορές.
Βάρος άγκυρας πλώρης αριστερά 750 λίβρες. Και πρύμης 2500 λίβρες.

      15 Νοεμβρίου 1972, ώρα 3:00μμ, λίγο έξω από το λιμάνι του Πειραιά. Η θάλασσα ήταν γαλήνια, η ορατότητα μεγάλη και τα πλοία που έπλεαν στην περιοχή ταξίδευαν προς τον προορισμό τους χωρίς κανένα πρόβλημα. Τίποτα δεν πρόδιδε την τραγωδία που επρόκειτο να ακολουθήσει. Την ώρα εκείνη στη θαλάσσια περιοχή, 4 μίλια από τις ακτές του Παλαιού Φαλήρου, έπλεαν η ναυαρχίδα του στόλου του Σταύρου Νιάρχου «WORLD HERO» χωρητικότητας 215.914 τόνων και το οχηματαγωγό του Πολεμικού Ναυτικού «ΜΕΡΛΙΝ». Σε μια στιγμή – κάτω από περίεργες συνθήκες – τα δύο πλοία βρέθηκαν στην ίδια πορεία πλεύσεως. Λίγα λεπτά αργότερα μια τρομακτική σύγκρουση συντάραξε τη θαλάσσια περιοχή ανοιχτά του Πειραιά αλλά και τα γύρω παράλια. Το γιγαντιαίο δεξαμενόπλοιο είχε εμβολίσει το ΜΕΡΛΙΝ πέφτοντας με τον τεράστιο όγκο του στην πρύμνη του μικρού οχηματαγωγού. Οι σκηνές που ακολούθησαν ήταν τραγικές. Οι σειρήνες του αποβατικού ούρλιαζαν συνεχώς, όσοι από το πλήρωμα βρισκόντουσαν στο κατάστρωμα προσπαθούσαν να ειδοποιήσουν τους συνάδελφους από τα κάτω διαμερίσματα, κάποιοι άρχισαν να πέφτουν στη θάλασσα, φωνές , πανικός και τριξίματα από τις λαμαρίνες που υποχωρούσαν κάτω από τον τεράστιο όγκο του υπερδεξαμενόπλοιου. Ο κ.Νίκος Κοτζιάς, υπαξιωματικός τότε στο ΜΕΡΛΙΝ, ο οποίος κατάφερε να σωθεί θυμάται: « Όταν από το πλοίο μας άρχισαν να ηχούν οι σειρήνες , εγώ βρισκόμουν στα κάτω διαμερίσματα , στα λεγόμενα υποφράγματα. Ακούγοντας τις σειρήνες να σφυρίζουν επίμονα, ανησύχησα και ανέβηκα πάνω για να δω τι γίνεται. Δεν είδα όμως τίποτα και ξανακατέβηκα στα υποφράγματα». Οι σειρήνες του ΜΕΡΛΙΝ όμως συνέχισαν να ηχούν, και ο πυροβολητής-αρχικελευστής Νίκος Κοτζιάς ανέβηκε στο κατάστρωμα και πάλι. Αυτή τη φορά όμως έλεγξε καλύτερα.
       «Βλέπω την πλώρη του εμπορικού (τάνκερ) που ήταν σαν ‘νησί’, πίσω μας και σε απόσταση 30 μέτρων από την πρύμνη μας. Στο θέαμα αυτό κέρωσα, έπαθα ‘μπλακ αουτ’. Άρχισα να τρέχω προς την πλώρη του πλοίου μας.. δεν πρόλαβα όμως.. βρήκα ένα σημείο και κρατήθηκα. Το δεξαμενόπλοιο μας εμβόλισε στην πρύμνη λίγο λοξά και στη συνέχεια μας έφερε όλη την αριστερή πλευρά του πλοίου στο εγκάρσιο, τη μέση δηλαδή. Εκεί μας έκοψε στα δύο, μας τουμπάρισε και το πλοίο παρέμεινε τουμπαρισμένο και μισοβυθισμένο». Γύρω στα δέκα λεπτά κατάφερε το ΜΕΡΛΙΝ να παραμείνει στην επιφάνεια της θάλασσας, και μετά άρχισε η αντίστροφη μέτρηση.. Ο κ. Κοτζιάς, σώθηκε σαν από θαύμα. «Η πρύμνη του πλοίου μέχρι τη γέφυρα ήταν βυθισμένη στο νερό. Εγώ ήμουν εγκλωβισμένος στον καταπέλτη του οχηματαγωγού, βρισκόμουν δηλαδή κάτω από το πλοίο και μέσα στο νερό. Ανέπνεα από τις τρύπες του καταπέλτη και με τη βοήθεια του Θεού, λίγο πριν βυθιστεί το πλοίο, η πρύμνη του πήρε μεγάλη κλίση και η πλώρη ανέβηκε ψηλά! Εκείνη τη στιγμή βρήκα την ευκαιρία να ελευθερωθώ».
     H στιγμή αυτή όμως ήταν μοιραία για τους 44 άνδρες οι οποίοι είχαν παγιδευτεί στα κάτω διαμερίσματα, στο μηχανοστάσιο και στους άλλου χώρου εργασίας του οχηματαγωγού, και παρασύρονταν στο βυθό μαζί του. Οι λιγοστοί που είχαν καταφέρει να πέσουν στη θάλασσα, παρακολουθούσαν το ΜΕΡΛΙΝ να βυθίζεται, παίρνοντας μαζί τους συναδέλφους τους, χωρίς να μπορούν να κάνουν τίποτα. Ο ανθυποπλοίαρχος του μικρού αποβατικού, που σώθηκε τελικά, διηγούνταν λίγες ώρες αργότερα: « Ενώ κολυμπούσαμε για να σωθούμε βλέπαμε το πλοίο μας να βυθίζεται και ΑΚΟΥΓΑΜΕ τους παγιδευμένους συναδέλφους μας να φωνάζουν βοήθεια και να χτυπούν τις λαμαρίνες..
     Τους ακούγαμε να ζητούν βοήθεια και δεν μπορούσαμε να κάνουμε τίποτα..Τζάμπα πνίγηκε τόσος κόσμος..»
      Κι ενώ συνέβαιναν όλα αυτά στο λιμάνι του Πειραιά είχε ήδη σημάνει συναγερμός μ’ ένα τηλεφώνημα της Πλοηγικής Υπηρεσίας στην κοινοπραξία των ρυμουλκών Βερνίκου-Μάτσα-Τσαβλίρη. «Ρυμουλκά κοινοπραξίας να σπεύσουν πάραυτα 4-5 μίλια εκτός λιμένος. Συνεκρούσθη δεξαμενόπλοιο με πολεμικό! Υπάρχουν Θύματα..»

       Η κινητοποίηση ήταν άμεση. Λίγα λεπτά αργότερα, 5 ρυμουλκά απομακρύνονταν από το λιμάνι κατευθυνόμενα στο τόπο του ναυαγίου, με επικεφαλής τους πλοηγούς κ.κ. Τσοκόπουλο και Γιούρκα, οι οποίοι επέβαιναν στο ρυμουλκό «Αγιος Γεράσιμος». Την ίδια ώρα, δεκάδες πλοία επιβατηγά, ρυμουλκά, ναυαγοσωστικά, αλιευτικά, τορπιλάκατοι ναρκαλιευτικά ακόμη και μικρά πλοιάρια της γραμμής Πειραιά-Σαλαμίνα έβαλαν πλώρη προς την περιοχή της τραγωδίας σε μια προσπάθεια να
παρέχουν πάσης φύσεως βοήθεια στους ναυαγούς. Ο Αρχηγός του Λιμενικού Σώματος κ. Γ. Μητράκος, ο κεντρικός λιμενάρχης κ. Μ. Στεφανάκης, ο υπολιμενάρχης κ. Γ. Τσούκης και πλήθος άλλων λιμενικών αξιωματικών επιβιβάστηκαν σε περιπολικά του Κεντρικού Λιμεναρχείου και τέθηκαν επικεφαλής των ερευνών και της διάσωσης.
      Πρώτο στον τόπο του δυστυχήματος έφθασε το ολλανδικό φορτηγό «SWINDREGT» το οποίο – σύμφωνα με δημοσιεύματα της εποχής – έπλεε στην ίδια περιοχή και συγκεκριμένα ερχόταν πίσω από το δεξαμενόπλοιο. Όταν ο Ολλανδός πλοίαρχος, είδε το «WORLD HERO» να ακινητοποιείται να κάνει πλήρη στροφή περί τον άξονά του και να κατεβάζει βάρκα, κατάλαβε ότι είχε συμβεί ατύχημα και έσπευσε επί τόπου για να βοηθήσει. Στη σωστική λέμβο που είχε ριχτεί στη θάλασσα από το τάνκερ είχαν συγκεντρωθεί 6 διασωθέντες. Στην ίδια βάρκα υπήρχε και το πτώμα του νεκρού υπάρχου Α. Φράγκου. Το πλήρωμα του ολλανδικού φορτηγού περισυνέλεξε άλλους 8 ναυαγούς. Ανάμεσά τους και ο κ. Κοτζιάς που συνεχίζει την αφήγησή του: «Μόλις ελευθερώθηκα από τον καταπέλτη του πλοίου, ζαλισμένος από το πετρέλαιο και το νερό που είχα πιει, άρχισα να ζητάω βοήθεια. Βρήκα μία δοκό υποστυλώσεως , ένα ξύλο δηλαδή που επέπλεε, και κρεμάστηκα από αυτό μαζί με άλλα έξι άτομα. Ήμουν σε κακά χάλια, και φώναξα πεθαίνω .. πεθαίνω.. τότε ο Κυβερνήτης του πλοίου μας, ο κ.Μπεγιέτης με βοήθησε να μπω σε μια σχεδία. Αυτή η σχεδία όμως ήταν δεμένη στο πλοίο και καθώς το οχηματαγωγό βυθιζόταν την τραβούσε μαζί του. Έτσι ξανάπεσα στη θάλασσα και πιάστηκα πάλι από το ξύλο. Δευτερόλεπτα μετά το πλοίο βυθίστηκε. Στη συνέχεια μας πλησίασε ένα ξένο εμπορικό πλοίο ( το SWINDREGT ). Ο Κυβερνήτης μας τους είπε στα Αγγλικά να κάνουν κράτει τις μηχανές για να μην χτυπήσει η προπέλα ναυαγούς. Το SWINDREGT μας έριξε μια ανεμόσκαλα και ανεβήκαμε πάνω. Εγώ έμεινα τελευταίος, γιατί δεν είχα δυνάμεις, είχα χτυπήσει στο κεφάλι και στα πόδια .. έτσι πιάστηκα από το πρώτο σκαλοπάτι και με τράβηξαν επάνω».
      Αυτοί οι 14 άνδρες που περισυνέλεξε το ολλανδικό φορτηγό και το «WORLD HERO» λίγο μετά τη βύθιση του οχηματαγωγού, ήταν και οι μόνοι που βγήκαν ζωντανοί από το συνταρακτικό δυστύχημα της 15ης Νοεμβρίου του 1972 .. Τους 14 διασωθέντες μετέφερε στη Μαρίνα Ζέας, το ρυμουλκό «Αγιος Γεράσιμος» με κυβερνήτη τον κ. Χρύσανθο Ελευθεριώτη, ο οποίος περιέγραφε λίγο αργότερα στις εφημερίδες, όσα αντίκρισε όταν έφθασε στο σημείο της συμφοράς : «Μέσα σε μια λάντζα ( βάρκα από το δεξαμενόπλοιο ) ήταν 6 ναυαγοί. Εκτός των 6 ναυαγών άλλους 8 παρέλαβα από το Ολλανδικό. Ο ένας ήταν νεκρός. Μας είπαν ότι μπατάρισε το πλοίο και ότι βγήκαν κολυμπώντας. Ένας ήταν βαριά κτυπημένος. Οι άλλοι ζαλισμένοι , δεν μπορούσαν να μιλήσουν. Ο υποπλοίαρχος φορούσε τη στολή του. Οι άλλοι ρούχα αγγαρείας και ορισμένοι εσώρουχα. Δώσαμε στους ναυαγούς κονιάκ, ρούχα και κρεβάτια για να συνέλθουν». Στη συνέχεια τα 14 μέλη του πληρώματος του «ΜΕΡΛΙΝ» μεταφέρθηκαν στη Μαρίνα Ζέας και από εκεί με ασθενοφόρα στο Ναυτικό Νοσοκομείο. Στο ίδιο νοσοκομείο λίγες ώρες αργότερα, όσοι από τους ναυαγούς ήταν τραυματισμένοι πιο ελαφρά, ξαναζούσαν τις εφιαλτικές στιγμές που είχαν περάσει μιλώντας σε συγγενείς τους και στους δημοσιογράφους. Με μάτια κόκκινα από τη θάλασσα και το πετρέλαιο, περιέγραφαν σκηνές αγωνίας και φρίκης που είχαν χαραχτεί βαθιά μέσα τους. Ένας από αυτούς ήταν και ο Βασίλειος Γκίζας, ο ναύτης ο οποίος ήταν πηδαλιούχος στο ΜΕΡΛΙΝ την στιγμής της σύγκρουσης. «Κρατούσα το πηδάλιο του πλοίου μου με γραμμή προς τη Ρόδο και ‘έπαιρνα εντολές από τη γέφυρα [η καμπίνα του πηδαλιούχου στο ΜΕΡΛΙΝ ήταν κάτω από τη γέφυρα]. Ξαφνικά από το φωταγωγό άκουσα μία δυνατή κραυγή: ‘Ανεβείτε όλοι επάνω αμέσως’. Αλλά ήταν πλέον αργά. Το τάνκερ μας είχε πλησιάσει πολύ. Αμέσως ακολούθησε άλλη εντολή από τη γέφυρα ‘ολο δεξιά’. Γύρισα αμέσως το τιμόνι δεξιά , αλλά νέα διαταγή ήρθε. ‘Πάλι αριστερά’. Την ώρα που εκτελούσα τη διαταγή αυτή έγινε το κακό. Το τάνκερ μας χτύπησε και ούτε καταλάβαινα που βρισκόμουν και που κτυπούσα. Ξαφνικά βρέθηκα με 2 ναύτες κλεισμένος στην καμπίνα μου. Η πόρτα δεν άνοιγε και το πλοίο μας βούλιαζε. Μας έμεναν λίγα λεπτά και δώσαμε όλες μας τις δυνάμεις να ανοίξουμε τη φρακαρισμένη πόρτα για να σωθούμε. Τα καταφέραμε την τελευταία στιγμή ..» Συγκλονιστική ήταν και η αφήγηση του μάγειρα του ΜΕΡΛΙΝ κ.Μιχαήλ Λιματσάκη στις εφημερίδες της εποχής. «Ημουν στην κουζίνα την ώρα της συμφοράς. Ελάχιστα δευτερόλεπτα πριν πέσει επάνω μας το τάνκερ, ο φίλος μου ο ναύτης Ν.Σίμος, μου φώναξε: ‘ Γρήγορα Μιχάλη. Πέσε στη θάλασσα. Θα μας διαλύσει ένα τάνκερ’. Αυτό με έσωσε. Αμέσως πετάχτηκα έξω από την κουζίνα και πήγα να πηδήξω στη θάλασσα.. αλλά εκείνη ακριβώς τη στιγμή μας χτύπησε το τάνκερ. Τινάχθηκα με φοβερή δύναμη από το σημείο που βρισκόμουν και χτύπησα το κεφάλι μου στο ‘μπουλμέ’ (το βαρούλκο του πλοίου). Ζαλίστηκα αλλά έσφιξα τα δόντια και πήδηξα στη θάλασσα. Με μάζεψε λίγο μετά μια βάρκα. Ας είναι καλά ο Σίμος που με ειδοποίησε. Σώθηκε και αυτός».
        Δε στάθηκαν όμως το ίδιο τυχερά τα υπόλοιπά 44 παλικάρια που επέβαιναν στο μικρό αποβατικό και την ώρα της τρομακτικής σύγκρουσης βρίσκονταν στα κάτω διαμερίσματα. Παρασύρθηκαν στα βάθη της θάλασσας μαζί με το οχηματαγωγό «ΜΕΡΛΙΝ». Και είναι αυτή η φρικτή σκηνή της βύθισης που δεν θα σβήσει ποτέ από τη μνήμη όσων έγιναν αυτόπτες μάρτυρες των εφιαλτικών εκείνων στιγμών που το πλοίο βυθιζόταν ενώ οι 44 άτυχοι νέοι ζητούσαν βοήθεια και χτυπούσαν τις λαμαρίνες ..

Τὀ Ο/Γ ΜΕΡΛΙΝ,κατά την μεταφορά ειδών πρώτης ἀνάγκης,στούς σεισμόπληκτους τῆς Ἁλονήσου,τόν Ἀπρίλιο τοῦ 1965 (Φωτογραφία ἀπό: ΕΟΑ)

ΕΡΕΥΝΕΣ ΚΑΙ ΠΟΡΙΣΜΑΤΑ

Οι έρευνες συνεχίστηκαν και τις επόμενες μέρες με ένα αντιτορπιλικό, 3 ναρκαλιευτικά, μία ναρκοθέτις και άλλα βοηθητικά σκάφη του Πολεμικού Ναυτικού και του Λιμενικού Σώματος καθώς επίσης και με τη συμμετοχή αεροσκάφους της Πολεμικής Αεροπορίας το οποίο πετούσε-όταν νύχτωνε πια- σε χαμηλό ύψος πάνω από την περιοχή και βοηθούσε με ρίψεις φωτιστικών βομβών. Μάταια όμως. οι συντονισμένες προσπάθειες ανεύρεσης των αγνοουμένων δεν απέδωσαν ως προς την ανεύρεση τυχόν επιζώντων. Εξάλλου, λίγες ώρες μετά το ναυάγιο, τίποτα δεν μαρτυρούσε στα ανοιχτά του Δέλτα Φαλήρου, ότι εκεί σε κάποιο σημείο της θάλασσας 44 νέα παιδιά του Πολεμικού Ναυτικού μας, είχαν βρει τραγικό θάνατο, θύματα, της πιο ανεξήγητης ίσως τραγωδίας στα χρονικά των ναυτικών συμβάντων στη χώρα μας.

Αμέσως μετά το δυστύχημα άνδρες του Λιμενικού Σώματος αφαίρεσαν τα ναυτιλιακά έγγραφα του δεξαμενόπλοιου, το οποίο στη συνέχεια διετάχθη να καταπλεύσει ανοικτά του Πειραιά, όπου και εφρουρείτο. Από το Αρχηγείο Ναυτικού κηρύχθηκε τριήμερο πένθος για την απώλεια των ανδρών του Πολεμικού Ναυτικού.Οι Δε ανακρίσεις για τα αίτια της πολύνεκρης σύγκρουσης άρχισαν από την πρώτη κιόλας στιγμή. Aξιωματικοί του ναυτικού εκείνης της εποχής, ο υπαρχηγός του Αρχηγείου Ναυτικού, υποναύαρχος Θ. Μανωλόπουλος , ο αρχηγός Λιμενικού Σώματος, υποναύαρχος Γ.Μητράκος, ο υπαρχηγός του Λιμενικού Σώματος, ο αρχιπλοίαρχος Μαζαράκης και το πλοίαρχος του Αρχηγείου Ναυτικού Βώσσος είχαν επισκεφθεί τότε τους διασωθέντες του ΜΕΡΛΙΝ , στο Ναυτικό Νοσοκομείο Πειραιώς, τους οποίους και εξέτασαν παρουσία του εισαγγελέα Πειραιώς, κ.Π. Νικολοδήμου. Αργότερα κατά τη διάρκεια σύσκεψης στο Κεντρικό Λιμεναρχείο Πειραιά υπό την προεδρία του τότε υφυπουργού Ναυτιλίας-Επικοινωνιών-Συγκοινωνιών κ.Μ. Παπαδογιάννη ανατέθηκε η διενέργεια της προανάκρισης στο κεντρικό λιμεναρχείο και υπό ΄την εποπτεία του τότε πλοιάρχου του Λιμενικού Σώματος κ.Μ.Στεφανάκη. Αμέσως μετά το δυστύχημα κλήθηκαν και εξετάσθηκαν ο πλοίαρχος και ο υποπλοίαρχος του δεξαμενόπλοιου κ.κ. Σαρίδης και Γριλλάκης. Επίσης στο Κεντρικό Λιμεναρχείο Πειραιά είχε προσέλθει και ο εκπρόσωπος της πλοιοκτήτριας εταιρείας, κ. Δ. Κουτρουμπούσης. Μετά τις καταθέσεις των αξιωματικών και των 2 πλοίων έγινε αυτοψία στο «WORLD ΗERO» και διαπιστώθηκαν μικρές ζημιές στην πλώρη του. Συγκεκριμένα η πραγματογνωμοσύνη από μέλη της Τεχνικής επιτροπής του Πολεμικού Ναυτικού έδειξε ότι το «WORLD HERO» έφερε ίχνη σύγκρουσης και στις 2 μάσκες της πλώρης γεγονός που σήμαινε ότι ολόκληρος ο «βολβός» του τάνκερ είχε χωθεί στην πρύμνη ή ενδεχομένως στα πλευρά του μικρού οχηματαγωγού. Ο «βολβός» του δεξαμενόπλοιου ήταν ένα μεγάλο εξόγκωμα στο κάτω μέρος της πλώρης του, μια συμπαγής μεταλλική «φούσκα» πάνω στην οποία έσπαγαν τα μεγάλα κύματα των ωκεανών. Με το εξόγκωμα αυτό το «WORLD HERO» χτύπησε το «ΜΕΡΛΙΝ». Στην επιφάνεια αυτού του στρογγυλού μεταλλικού όγκου υπήρχαν μερικά γδαρσίματα της μπογιάς. Αυτό ήταν και το μοναδικό στοιχείο της συμμετοχής του τάνκερ στο φοβερό δυστύχημα. Τίποτα άλλο. Τίποτα δεν έδειχνε πάνω στο υπερδεξαμενόπλοιο ότι είχε χτυπήσει, τσακίσει και στείλει στο βυθό το οχηματαγωγό.

Το WORLD HERO

Η έρευνα για τις διοικητικές και ποινικές ευθύνες του φοβερού δυστυχήματος οδήγησε σε 2 κύριες εκδοχές εντελώς αντίθετες μεταξύ τους οι οποίες δίχασαν τους εμπειρογνώμονες της Ναυτιλίας και τους Τεχνικούς παράγοντες για την ασφάλεια της ναυσιπλοίας. Η πρώτη εκδοχή που διαμορφώθηκε από τις καταθέσεις του πληρώματος του τάνκερ ήταν αυτή της ευθύνης του οχηματαγωγού για το φοβερό δυστύχημα. Σύμφωνα με αυτή το δεξαμενόπλοιο έπλεε με ταχύτητα 10 μιλίων, κάτι αναμενόμενο , αν ληφθεί υπόψη ότι σταμάτησε στον προλιμένα του Πειραιά για να αποβιβάσει τον πλοηγό. Από εκεί και μέχρι να φθάσει στο σημείο της σύγκρουσης δεν ήταν δυνατό να αναπτύξει ταχύτητα μεγαλύτερη από 12-14 μίλια. Με βάση λοιπόν την ταχύτητα αυτή του πλοίου, είναι λογικό να προπορευόταν του αποβατικού «ΜΕΡΛΙΝ» και κατά συνέπεια να μην είχε καμία υποχρέωση να το προστατέψει σύμφωνα με τους διεθνείς κανονισμούς ασφάλειας της ναυσιπλοΐας. Θεωρήθηκε λοιπόν πιθανό, το οχηματαγωγό του στόλου να ανέπτυξε -για άγνωστο λόγο- ταχύτητα, να προσπέρασε το δεξαμενόπλοιο από τα δεξιά, και ξαναγυρίζοντας στη συνέχεια αριστερά να βρέθηκε πολύ κοντά στην πλώρη του «WORLD HERO» το οποίο δεν μπόρεσε να αντιδράσει με ελιγμό λόγω του όγκου του. Κατά μία άλλη άποψη το πλήρωμα του οχηματαγωγού είχε συγκεντρωθεί σε ένα σημείο του σκάφους για να θαυμάσει τον επιβλητικό όγκο του γιγαντιαίου τάνκερ και απορροφημένοι από το θέαμα, βρέθηκαν ξαφνικά στην πορεία του «WORLD HERO» στην προσπάθειά τους να υπερβούν το μεγάλο πλοίο. Η δεύτερη εκδοχή που προέκυψε από τις αφηγήσεις των διασωθέντων ναυαγών ήταν να ευθύνεται το δεξαμενόπλοιο για την σύγκρουση που στοίχισε τις ζωές 44 ανθρώπων. Το «WORLD HERO» είχε αποδεξαμενισθεί το ίδιο πρωί του δυστυχήματος από το Σκαραμαγκά.Πήρε πλοηγό και αφού πέρασε το στενό του Ναυστάθμου, σταμάτησε για λίγα λεπτά στον Πειραιά για να τον αποβιβάσει. Από εκεί συνέχισε το ταξίδι του κενό φορτίου, αλλά υπό έρμα. Η ταχύτητα που μπορούσε να αναπτύξει στην περίπτωση αυτή κυμαίνεται μεταξύ 14-16 μιλίων. Με τέτοια ταχύτητα όμως και ενώ βρισκόταν στην ίδια πορεία με το «ΜΕΡΛΙΝ» θα έπρεπε όχι απλώς να έχει προσπεράσει το μικρό αποβατικό αλλά να έχει απομακρυνθεί και κατά πολύ από αυτό. Άλλωστε η καθυστέρησή του για να αποβιβάσει τον πλοηγό δεν μπορεί να ήταν μεγαλύτερη από λίγα λεπτά της ώρας. Αρα το δεξαμενόπλοιο έπρεπε να έπεται του οχηματαγωγού γεγονός που επιρρίπτει αυτομάτως ευθύνες για τη σύγκρουση στο μεγάλο πλοίο, σύμφωνα με τους διεθνείς κανονισμούς περί ασφάλειας της ναυσιπλοΐας. Στην περίπτωση αυτή που το μικρό σκάφος προηγείτο του μεγάλου υπήρξε η άποψη ότι η πρόσκρουση έγινε ως εξής: Στα τάνκερ των 200.000 τόνων και άνω, λόγω του μεγάλου όγκου αλλά κυρίως του μεγάλου μήκους και ύψους τους υπάρχει η λεγόμενη BLANK AREA, «η τυφλή» δηλαδή περιοχή. Αυτό σημαίνει ότι ο αξιωματικός που βρισκόταν στη γέφυρα και συγκεκριμένα στο θάλαμο διακυβερνήσεως του δεξαμενόπλοιου δεν είχε ορατότητα κατ’ ευθείαν μπροστά του και σε μήκος περίπου 3 μιλίων, ιδιαίτερα όταν το σκάφος είναι ξεφόρτωτο και εξέχει περισσότερο από την επιφάνεια. Με βάση τη διαπίστωση αυτή μπορεί κανείς να δεχθεί την άποψη ότι το αποβατικό βρέθηκε στην BLANK AREA του τάνκερ, χάθηκε δηλαδή από την ορατότητα του «WORLD HERO» με αποτέλεσμα αυτό να πέσει σχεδόν στα τυφλά πάνω του. Το πλήρωμα του τάνκερ όφειλε για να εξουδετερώσει αυτό το μειονέκτημα του πλοίου να έχει τοποθετήσει ναύτη παρατηρητή στην πλώρη, ο οποίος εποπτεύει την περιοχή γύρω από το σκάφος, κάτι που επιβάλλεται σε μία θαλάσσια περιοχή με ιδιαίτερα αυξημένη κίνηση πλοίων όπως αυτή του Σαρωνικού. Μία άλλη λύση στην αντιμετώπιση της «τυφλής περιοχής» είναι η χρησιμοποίηση κλειστού κυκλώματος τηλεόρασης . Αν αυτά τα μέτρα δεν είχαν ληφθεί από τους υπεύθυνους του δεξαμενόπλοιου τότε οι ευθύνες τους για την πρόσκρουση ήταν μεγάλες.

Ουσιώδης στην διεξαγωγή της έρευνας κρίθηκε τότε και η κατάθεση του πλοίαρχου του ολλανδικού φορτηγού. Γι’ αυτό είχε αναχώρηση τότε για τη Σικελία ο υποπλοίαρχος του Λιμενικού Σώματος κ. Ε. Μητρόπουλος, προκειμένου να πάρει κατάθεση του Ολλανδού πλοίαρχου, ο οποίος θεωρείτο αυτόπτης μάρτυρας.

Λίγες μέρες αργότερα, είχαν προκύψει τα πρώτα πορίσματα. Όταν οι ανακρίσεις τελείωσαν ο εισαγγελέας άσκησε δίωξη κατά του πλοιάρχου του «WORLD HERO» Ι. Σαρίδη, του ανθυποπλοίαρχου Κ. Αναστασίου ο οποίος ήταν υπηρεσία στη γέφυρα την ώρα του δυστυχήματος και του ναύτη Α.Παπακυρίτση ο οποίος την ώρα της σύγκρουσης εκτελούσε χρέη παρατηρητή. Οι κατηγορίες με τις οποίες παραπέμφθηκαν ήταν οι εξής: ανθρωποκτονία εξ αμελείας, πρόκληση ναυαγίου εξ αμελείας, σωματικών βλαβών εξ αμελείας και παράβαση του Ποινικού και Πειθαρχικού Κώδικα του Εμπορικού Ναυτικού. Οι κατηγορίες διατυπώθηκαν ύστερα από τις εξής διαπιστώσεις που προέκυψαν κατά την διενεργηθείσα έρευνα:

Το υπερδεξαμενόπλοιο την ώρα της σύγκρουσης ήταν στον αυτόματο πιλότο, έπλεε δηλαδή χωρίς την άμεση ανθρώπινη παρακολούθηση μέσα στο Σαρωνικό μια στενή θάλασσα, σπάνιας ναυτιλιακής συμφορήσεως. Επιπλέον ο ναύτης-παρατηρητής αντί να εποπτεύει την περιοχή γύρω από το τεράστιο σκάφος ασχολούνταν με την υποστολή σημάτων - σημαιών από τους ιστούς του πλοίου. Αμέσως μετά την απόφαση του εισαγγελέα, επετράπη και ο απόπλους του τάνκερ μετά από την καταβολή 190 εκατ. δρχ. ως εγγύηση.

Άλλα συμπεράσματα που προέκυψαν ήταν ότι το τάνκερ δεν είχε αναπτύξει μεγάλη ταχύτητα την ώρα της σύγκρουσης, και επιπλέον έπλεε κανονικά χωρίς να κάνει ελιγμούς , γιατί είχε δεξαμενισθεί όχι για να καθαρίσει τα ύφαλα του αλλά για να τοποθετήσει συσκευή ασφαλείας κατά των εκρήξεων . Εν τω μεταξύ, υπήρξε - σύμφωνα με δημοσιεύματα - και πόρισμα της έρευνας του Πολεμικού Ναυτικού , το οποίο καταλόγιζε ευθύνες στον κυβερνήτη του «ΜΕΡΛΙΝ», υποπλοίαρχο Γ. Μπεγιέτη και στους άνδρες που την ώρα της σύγκρουσης είχαν υπηρεσία στη γέφυρα του αποβατικού. Τα σχετικά πορίσματα υπεβλήθησαν στο Αρχηγείο Ναυτικού και στη συνέχεια μεταβιβάστηκαν στο Βασιλικό επίτροπο του Διαρκούς Ναυτοδικείου Πειραιώς.

Κι ενώ οι ανακρίσεις και οι έρευνες ήταν σε εξέλιξη, οι οικογένειες και οι συγγενείς των αγνοουμένων περίμεναν να τους πουν αν θα ξανάβλεπαν ποτέ τα παλικάρια τους - έστω και νεκρά. Μέσα στον αβάσταχτο πόνο τους, ζητούσαν να τους φέρουν τα παιδιά τους για να τα αγκαλιάσουν για τελευταία φορά .. Οι εφημερίδες της εποχής, έγραφαν για το θρήνο και την απελπισία των γονέων που ήλπιζαν να μάθουν κάτι για τους χαμένους συγγενείς τους. Χαρακτηριστικό ήταν το περιστατικό με τον πατέρα του νεκρού ναύτη μηχανικού του «ΜΕΡΛΙΝ» Νίκου Παπαδόπουλου, ο οποίος έμαθε για το χαμό του γιου του από έναν συγχωριανό του που το είχε ακούσει στο ραδιόφωνο. Αμέσως πήρε ένα ταξί με τον δεύτερο γιο του και ξεκίνησαν από το Βελούχη, ένα ορεινό χωριό΄ της Ημαθίας , για τον Πειραιά. Έξω από το Ναυτικό Νοσοκομείο, απαρηγόρητος προσπαθούσε να μάθει οτιδήποτε για την τύχη του παιδιού του και μονολογούσε .. «τίποτα .. κανείς δεν ήρθε να μας βρει και να μας πει τι έγινε το παιδί μας. Ούτε ξέρω που είναι πνιγμένος ..». Κάποια στιγμή, ο φίλος του που τον είχε φέρει στην Αθήνα ακούστηκε να του λέει .. «Έλα Θοδωρή, πάμε στο Υπουργείο Ναυτικών μήπως μας πουν τίποτα ..» Και ο τραγικός πατέρας μεσ’ την απόγνωση του απάντησε « Δεν πάω πουθενά. Εγώ θα μείνω εδώ, δίπλα στη θάλασσα που κατάπιε το παιδί μου!» και έμεινε εκεί μέχρι αργά το βράδυ θρηνώντας για τον αδικοχαμένο γιο του, που η θάλασσα τον είχε κρατήσει στα σπλάχνα της, 3 μίλια μακριά του , κάπου στο βυθό του Σαρωνικού..

Τη στιγμή της κορύφωσης του ανθρώπινου πόνου, κι ενώ έσβηναν οι ελπίδες για τις 44 οικογένειες, κάποιοι μίλησαν για πιθανή ανέλκυση του ναυαγίου και ανάκτηση των νεκρών. Ομάδα δυτών με επικεφαλής τον κ.Π.Λιαμή πήγε στο σημείο βύθισης για να εξακριβώσει το βάθος στην συγκεκριμένη θαλάσσια περιοχή. Όταν ο βυθομετρητής σταμάτησε στα 90-95 μέτρα αποκλείστηκε κάθε περίπτωση ανέλκυσης. «Είναι αδύνατη - δήλωνε τότε, ο κ. Λιαμής - η ανέλκυση του σκάφους και των πτωμάτων του πληρώματος σ’ αυτό γιατί τα μέσα που έχουμε στην Ελλάδα μας παρέχουν τη δυνατότητα ανελκύσεως αντικειμένων που βρίσκονται 65-70 μέτρα υπό την επιφάνεια της Θαλάσσης». Συντετριμμένοι, έχοντας χάσει και το τελευταίο ίχνος κουράγιου, οι συγγενείς των νεκρών, επέστρεψαν στα άδεια σπίτια, έχοντας πάρει πλέον απόφαση ότι τα παλικάρια τους δε θα γύριζαν ποτέ πίσω..

Υποπλοίαρχος Νικόλαος Μέρλιν B.N.

Ένας Αξιωματικός του Ναυτικού μας που χάθηκε από μια άτυχη συγκυρία με το Αγγλικό «Υ/Β ΠΕΡΣΕΥΣ» στις 6 Δεκεμβρίου 1941 στο Ιταλικό Ναρκοπέδιο του χωριού Μαυράτα.

Γεννήθηκε στο Αργοστόλι στις 12-5-1912 (το Μητρώο της Σ.Ν.Δ. αναφέρει τόπο γέννησης την Κραναία Κεφαλληνίας και ως ημερομηνία στις 24-5-1912).

Εισήλθε στην Σ.Ν.Δ. στις 26-9-1928 και απεφοίτησε στις 3-10-1932 ως Μάχιμος Σημαιοφόρος. Προήχθη σε Ανθυποπλοίαρχο στις 9-10-1936, σε Υποπλοίαρχο στις 27-12-1940 και σε Πλωτάρχη, μετά θάνατον, επ’ ανδραγαθία στις 17-6-1943 (αναδρομικά από τα τέλη Δεκεμβρίου 1941, χρόνο της απώλειάς του) ως πεσών εν πολέμω κατά την εκτέλεση του καθήκοντος.

Φοίτησε στη Σχολή Υποβρυχίων (1936) και έλαβε Πτυχίο εξειδίκευσης Υπάρχου Υποβρυχίων.

Υπηρέτησε σε πλοία επιφανείας, Υποβρύχια και Υπηρεσίες Ξηράς. Στη διάρκεια του ελληνοϊταλικού και ελληνογερμανικού πολέμου υπηρέτησε στα «Υ/Β ΓΛΑΥΚΟΣ», «ΝΗΡΕΥΣ», «ΤΡΙΤΩΝ», με τα οποία έλαβε μέρος σε επιθετικές περιπολίες στην Αδριατική.

Στα τέλη Απριλίου του 1941, λίγες μέρες πριν την είσοδο των Γερμανών στην Αθήνα, ακολούθησε το Στόλο κατά την αποδημία του στη Μέση Ανατολή με το «Υ/Β ΓΛΑΥΚΟΣ». Στα τέλη Δεκεμβρίου του 1941, ενώ το «ΓΛΑΥΚΟΣ» μετά από μια επιθετική περιπολία βρισκόταν στη Μάλτα για επισκευή, ζήτησε και πέτυχε να επιστρέψει στην Αλεξάνδρεια επιβαίνοντας στο Βρετανικό «Υ/Β PERSEUS» προκειμένου να εμπλουτίσει τις γνώσεις του. Κατά τον πλουν του το «ΠΕΡΣΕΥΣ» απωλέσθη αύτανδρο.

Τιμήθηκε τρεις φορές με τον Πολεμικό Σταυρό Γ’ Τάξεως:

- Στις 3-4-1941 για διακεκριμένη επί του πεδίου της μάχης πράξη βύθισης Ιταλικού επιβατηγού CARNIA 5.451 τόνων που έγινε στις 23-3-1941, ως αξιωματικός του «Υ/Β ΤΡΙΤΩΝ».

- Στις 30-5-1942 για την πολύτιμη συνδρομή του κατά την περιπολία (Νοέμβρης 1941) βύθισης Φ/Γ 3.000 τόνων ανοικτά της Σούδας με το «Υ/Β ΓΛΑΥΚΟΣ» που έγινε στις 10-11-1941.

- Στις 31-5-44, μεταθανάτια, επειδή διακρίθηκε κατά την εκτέλεση του καθήκοντος, πεσών επί του πεδίου της μάχης.

Το Ναυτικό έχει τιμήσει τη Μνήμη του δίνοντας το όνομά του σ’ ένα οχηματαγωγό (1958-1972).

Αναφέρω όλο αυτό το βιογραφικό του αδικοχαμένου Αξιωματικού μας από το Λεξικό του Αντιναυάρχου ε.α. Αναστασίου Κ. Δημητρακόπουλου, σαν μια σελίδα της Ναυτικής μας ιστορίας για τον Κεφαλονίτη Αξιωματικό.

Εικόνες από την κατάδυση της ομάδας Θωκταρίδη στο ναυάγιο.