ΤΡΑΠΕΖΟΓΡΑΜΜΑΤΙΑ ΔΡΑΧΜΩΝ ΜΕ ΕΚΔΟΤΗ ΤΗΝ ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ

   Στις 14 Μαΐου 1928, η Τράπεζα της Ελλάδος ξεκίνησε τις εργασίες της. Προκειμένου να αντιμετωπισθούν οι τεχνικές δυσκολίες για την αντικατάσταση των τραπεζογραμματίων της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος που ήδη κυκλοφορούσαν και δεδομένου ότι υπήρχαν αρκετά αποθέματα σε τραπεζογραμμάτια εκδόσεων 1923-1927 που δεν είχαν κυκλοφορήσει, αποφασίστηκε να τεθούν σε κυκλοφορία με ημικυκλική κόκκινη επισήμανση "Τράπεζα της Ελλάδος".

Πέντε χρόνια αργότερα από την έναρξη των εργασιών της, στις 3 Μαΐου 1933, τίθενται σε κυκλοφορία τα πρώτα τραπεζογραμμάτια των 500 και των 5.000 δραχμών που τυπώθηκαν από την American Bank Company στις ΗΠΑ.

    Το 1935, τυπώνονται στη Γαλλία τραπεζογραμμάτια των 1.000, 50 και 100 δραχμών με πολύ διαφορετική αισθητική, πλούσια σε χρώματα χωρίς βαριά περιγράμματα και κοσμήματα. Οι παραστάσεις τους είναι: Κόρη από τις Σπέτσες με τοπική ενδυμασία στηριζόμενη σε υδρία (1.000 δραχμές), αγρότισσα με στάχυα (50 δραχμές) και Ερμής (100 δραχμές). Συγχρόνως με τη θέση σε κυκλοφορία των εκδοθέντων τραπεζογραμματίων, αποσύρονται από την κυκλοφορία οι επισημασμένες σειρές της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος.

    Το 1938, με την απόφαση του Γενικού Συμβουλίου της 7ης Ιουνίου, ιδρύθηκε το "Ίδρυμα Εκτυπώσεως Τραπεζογραμματίων και Αξιών" (ΙΕΤΑ) στο οποίο ανατέθηκε η φροντίδα της σύνθεσης και έκδοσης των τραπεζογραμματίων. Οι εργασίες ανέγερσής του στον Χολαργό άρχισαν αμέσως και παραγγέλθηκαν και οι πρώτες εκτυπωτικές μηχανές. Όμως, μεσολάβησε ο πόλεμος και η λειτουργία του ξεκίνησε μετά την απελευθέρωση.

     Το 1939, εκδόθηκαν τραπεζογραμμάτια των 50, 100, 500 και 1.000 δραχμών (Β΄ έκδοση) που τυπώθηκαν στην Αγγλία και στη Γαλλία. Η αισθητική αντίληψη που κυριαρχούσε προ του 1935 επιστρέφει με την αρχαία θεματολογία και τα βαριά διακοσμητικά πλαίσια. Τα τραπεζογραμμάτια των 100 δραχμών, προκειμένου να καλυφθούν άμεσες ανάγκες κυκλοφορίας, επισημάνθηκαν και μετατράπηκαν σε δραχμές 1.000 χωρίς όμως να υπολογιστεί ως νέα έκδοση. Το 1941, τυπώθηκε το τραπεζογραμμάτιο των 50 δραχμών τελευταίο της προκατοχικής περιόδου το οποίο κυκλοφόρησε στη Μέση Ανατολή.

    Κατά την περίοδο της Κατοχής, εξακολούθησε η έκδοση τραπεζογραμματίων τόσο στην κατεχόμενη Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό. Τα τραπεζογραμμάτια του εξωτερικού δεν φέρουν ημερομηνία έκδοσης αλλά μόνο σειρά. Εκδόθηκαν τραπεζογραμμάτια των 100 δραχμών (Γ΄ έκδοση), των 500 δραχμών (Γ΄ έκδοση), των 100 δραχμών (Γ΄ έκδοση), των 5.000 δραχμών (Β΄ έκδοση), των 20.000 δραχμών (Α΄ έκδοση) και των 50.000 δραχμών (Α΄ έκδοση).

     Τα τραπεζογραμμάτια των 5.000, 10.000 και 20.000 δραχμών που εκδόθηκαν στη Μέση Ανατολή παρουσιάζουν ενδιαφέρον διότι εμφανίζουν διαφορετικά μεγέθη και χρώματα για την ίδια αξία και χωρίς καμία αλλαγή σειράς έκδοσης.

    Από το 1941 μέχρι και το 1944, τυπώθηκαν πολλά χαρτονομίσματα σε διάφορα λιθογραφεία της χώρας με τεράστιες ονομαστικές αξίες λόγω του καλπάζοντος πληθωρισμού με τελευταίο, στις 5.11.1944, αυτό του ποσού των 100 δισεκατομμυρίων δραχμών.

   Με τον ΑΝ 18/11.11.1944 θεμελιώθηκε η πρώτη νομισματική μεταρρύθμιση που προέβλεπε τη σχέση της μιας μεταπολεμικής δραχμής ίσης με 50 δισεκατομμύρια κατοχικές δραχμές.

    Τα πρώτα μεταπολεμικά τραπεζογραμμάτια που τέθηκαν σε κυκλοφορία στις 11.11.1944 είναι αξίας 50 και 100 δραχμών και απεικονίζουν τη Νίκη της Σαμοθράκης και προσωπογραφία του πυρπολητή Κωνσταντίνου Κανάρη.

    Το 1947, στο ΙΕΤΑ, που εν τω μεταξύ είχε εξοπλιστεί με σύγχρονα μηχανήματα και στελεχωθεί με άριστους καλλιτέχνες ζωγράφους, χαράκτες και εξειδικευμένο προσωπικό, τυπώνονται οι 1.000 δραχμές με τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη, οι 5.000 δραχμές με τη Μητρότητα και τη Θέτιδα που μεταφέρει τα όπλα του Αχιλλέα, οι 10.000 δραχμές με τον Αριστοτέλη και τον Ηνίοχο και οι 20.000 δραχμές με το κεφάλι της Αθηνάς και της Μέδουσας.

     Το 1950, το πρώτο τραπεζογραμμάτιο που καθ' ολοκληρία μελετήθηκε, προπαρασκευάστηκε και τυπώθηκε στο ΙΕΤΑ ήταν των 5.000 δραχμών (έκδοση Δ΄), στο οποίο απεικονίζεται ο εθνικός ποιητής Διονύσιος Σολωμός.

       Το 1950 εκδίδονται, επίσης, οι 5.000 δραχμές (Α΄ έκδοση) με το κεφάλι κόρης από τη Θράκη και τον ναό του Ποσειδώνα στο Σούνιο. Για πρώτη φορά στην εκτύπωση τραπεζογραμματίου χρησιμοποιείται η χαλκογραφική μέθοδος.

Με τον ν.2824/20.6.1954 (ΦΕΚ 79 τεύχος Α΄) ορίζεται η ισοτιμία της νέας δραχμής με 1.000 παλαιές και περικόπτονται τρία μηδενικά από την ονομαστική αξία των τραπεζογραμματίων. ΄Έτσι, το 1954 κυκλοφορούν τα τραπεζογραμμάτια των 10.000, 20.000 και 50.000 δραχμών ως 10, 20 και 50 δραχμές. Το 1955, κυκλοφορούν οι 10 δραχμές με την κεφαλή του Βασιλέα Γεωργίου Α' και τον ναό των Αγίων Αποστόλων της Θεσσαλονίκης, οι 20 δραχμές με τον Δημόκριτο και το Συμπόσιο του Πλάτωνα, οι 50 δραχμές με τον Περικλή και τον Περικλή στην Πνύκα και, τέλος, οι 500 δραχμές με τον Σωκράτη και τον Απόστολο Παύλο στον Άρειο Πάγο.

     Το 1956, ακολουθούν οι 1.000 δραχμές με τον Μέγα Αλέξανδρο με λεοντή στη μια όψη και τον Μέγα Αλέξανδρο στη μάχη της Ισσού στην άλλη. Από την έναρξη της λειτουργίας του ΙΕΤΑ μέχρι και το 1956, τα τραπεζογραμμάτια φιλοτέχνησαν οι Α. Ματσούκης, Γ. Βελισσαρίδης, Σ. Γιάνναρης, Α. Κορογιαννάκης, Γ. Βελισσαρίδης και Φ. Μαστιχιάδης.

    Το 1964, εκτυπώθηκαν οι 50 δραχμές με το κεφάλι της Αρέθουσας και σύνθεση παλιού και νέου ναυπηγείου, το 1966 οι 100 δραχμές

με τον Δημόκριτο και το κτήριο της Ακαδημίας και το 1968 οι 500 δραχμές με τη θεά Δήμητρα, τον Τριπτόλεμο και την Περσεφόνη. Τις μακέτες των τραπεζογραμματίων φιλοτέχνησαν οι Γ. Βελισσαρίδης και Ι. Στίνης ενώ τις χαράξεις εκτέλεσαν οι Λ. Ορφανός και Γ. Αγγελόπουλος. Από το 1964, το ΙΕΤΑ έχει εγκαινιάσει νέα πρακτική για τα τραπεζογραμμάτια που εκδίδει ταξινομώντας τα κατά μέγεθος ανάλογα με την αξία τους και καθορίζοντας συγκεκριμένο θέμα και χρώμα για κάθε αξία. Έτσι, το τραπεζογραμμάτιο των 50 δραχμών, το μικρότερο σε μέγεθος, είναι γαλάζιο και εντάσσεται στη θεματική ενότητα "Ναυτιλία", των 100 δραχμών είναι κόκκινο και έχει θέμα "Παιδεία", των 500

δραχμών είναι πράσινο και έχει θέμα "Γεωργία", των 1.000 δραχμών είναι καφέ και έχει θέμα "Τουρισμός", των 5.000 δραχμών είναι μπλε και έχει θέμα "Επανάσταση του 1821", των 10.000 δραχμών έχει χρώμα ιώδες και θέμα "Επιστήμη-Υγεία" και, τέλος, των 200 δραχμών είναι πορτοκαλί και έχει θέμα "Διαφωτισμός".

       Το 1970, εκτυπώθηκε τραπεζογραμμάτιο των 1.000 δραχμών με τον Δία και Υδραία με τοπική ενδυμασία και άποψη του νησιού. Το 1978, ακολούθησε το τραπεζογραμμάτιο των 50 δραχμών με κεφαλή του Ποσειδώνα και τη ναυπήγηση της Αργούς στη μια όψη και τη Λασκαρίνα Μπουμπουλίνα στο Κάστρο του Ναυπλίου στην άλλη.Το ίδιο έτος, το τραπεζογραμμάτιο των 100 δραχμών με την κεφαλή της Προμάχου Αθηνάς και το κτήριο του Πανεπιστημίου και τον Αδαμάντιο Κοραή και τη Μονή Αρκαδίου.

      Το 1983, εκδόθηκαν οι 500 δραχμές με τον Ιωάννη Καποδίστρια και το φρούριο της Κέρκυρας. Το πρώτο πεντοχίλιαρο, μετά το 1950, εκδόθηκε το 1984 με τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη και τους Αγίους Αποστόλους Καλαμάτας. Τραπεζογραμμάτιο 1.000 δραχμών κυκλοφόρησε το 1987 με την κεφαλή του Απόλλωνα και τον Δισκοβόλο του Μύρωνα και τον ναό της Ήρας στην Ολυμπία. Σε αυτό αναγράφεται για πρώτη φορά το "Δραχμές" αντί "Δραχμαί" και "πληρωτέες με την εμφάνιση" αντί "πληρωτέαι επί τη εμφανίσει". Το τελευταίο χαλκογραφικό τραπεζογραμμάτιο ονομαστικής αξίας 10.000 δραχμών κυκλοφόρησε το 1995. Η προσωπογραφία του Γεωργίου Παπανικολάου κοσμεί την πρόσθια όψη του και την οπισθία άγαλμα του θεού της υγείας Ασκληπιού.

      Το τελευταίο χαρτονόμισμα του κύκλου της δραχμής είναι ονομαστικής αξίας 200 δραχμών και εκδίδεται το 1996. Η εκτύπωση είναι λιθογραφική και παρουσιάζει τον Ρήγα Βελεστινλή-Φεραίο και το "Κρυφό Σχολειό" του Ν. Γύζη.

    Από το 1970 μέχρι και το 1996, τα χαρτονομίσματα φιλοτεχνήθηκαν από τους καλλιτέχνες-ζωγράφους Ι. Στίνη, Β. Σαμπατάκο, Π. Σωτηρίου και Ν. Νικολάου και η χάραξη πραγματοποιήθηκε από τους καλλιτέχνες-χαράκτες Λ. Ορφανό, Γ. Αγγελόπουλο, Ι. Πιπίνη και Ε. Περράκη. Ως εξωτερικός συνεργάτης εργάστηκε και ο χαράκτης Π. Γράββαλος.

Τα τελευταία σε κυκλοφορία τραπεζογραμμάτια απεικονίζονται εδώ.

ΠΗΓΗ http://www.bankofgreece.gr