Τετάρτη 26 Φεβρουαρίου 2014

Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ Η ΔΙΑΜΑΧΗ ΓΙΟΥΓΚΟΣΛΑΒΩΝ - ΒΟΥΛΓΑΡΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 1941-1949




Γράφει ο Κωνσταντίνος Λινάρδος 
 
Η αντιπαλότητα των δύο χωρών για τα μακεδονικά εδάφη ήταν συνεχής και είχε τις ρίζες της στον 19ο αιώνα (η Γιουγκοσλαβία μέχρι το 1913 ως Σερβία) προκαλώντας κατά καιρούς πολλά προβλήματα και στην Ελλάδα. Η έναρξη του 2ου παγκόσμιου πολέμου το 1939, αναζωπυρώνει τις εθνικιστικές τους βλέψεις και το πολιτικό παρασκήνιο φουντώνει. Οι ηγεσίες και των δύο χωρών εκμεταλλεύονται την απόφαση των Γερμανών για επίθεση στην Ελλάδα κλείνοντας συμφωνίες με αυτούς, βάση των οποίων οι μεν Γιουγκοσλάβοι θα έπαιρναν την Θεσσαλονίκη, οι δε Βούλγαροι την Ανατολική Μακεδονία και Θράκη. Όμως στην Γιουγκοσλαβία η αντίδραση μεγάλου μέρους του λαού θα έχει ως αποτέλεσμα την ακύρωση της συμφωνίας και την ανατροπή της κυβέρνησης στις 27 Μαρτίου 1941. Η αντίδραση του Χίτλερ είναι άμεση, δίνοντας εντολή ο κωδικός ``Μαρίτα`` (επίθεση στην Ελλάδα) να ισχύσει και για την Γιουγκοσλαβία, με σαφείς εντολές για διαμελισμό της χώρας και την εξαφάνιση των Σέρβων από τον χάρτη… Αμέσως μετά την κατάληψη των δύο χωρών , οι εντολές του Χίτλερ τίθενται σε εφαρμογή και οι δύο χώρες μοιράζονται αλλά και διαμελίζονται…Στην Γιουγκοσλαβία τα πράγματα είναι χαώδη. Η Σλοβενία μοιράζεται μεταξύ Ιταλίας και Γερμανίας. Η Κροατία ανακηρύσσεται ανεξάρτητη , ενσωματώνοντας και την Βοσνία ως αντιστάθμισμα της Δαλματίας που προσαρτάται από την Ιταλία. Η Βοϊβοδίνα επιστρέφεται στην Ουγγαρία, τα Σκόπια δίνονται στην Βουλγαρία , ενώ το Κοσσυφοπέδιο αλλά και οι αλβανόφωνες περιοχές των Σκοπίων ενσωματώνονται στην Αλβανία (προτεκτοράτο της Ιταλίας).
Για τους Σέρβους μάλιστα τα πράγματα είναι τραγικά, αφού συν τοις άλλοις υφίστανται και τις ακρότητες του συνεργάτη των Γερμανών, Κροάτη Ante Pavelic. Αντίστοιχη κατάσταση επικρατεί και στην Ελλάδα. Οι Βούλγαροι καταλαμβάνουν την Ανατολική Μακεδονία και Θράκη (πλην μιας συνοριακής λωρίδας με την Τουρκία στον Έβρο) , με απώτερο σκοπό την ενσωμάτωση της στην Βουλγαρία. Οι Ιταλοί προσαρτούν τα Επτάνησα και την Σάμο, υπόσχονται την Θεσπρωτία ως Τσαμουριά στους Αλβανούς , ενώ φιλοδοξούν να δημιουργήσουν το πριγκιπάτο των Βλάχων σε μέρη της κεντρικής Ελλάδας…Τα υπόλοιπα μέρη πλην της Αθήνας , της κεντρικής Μακεδονίας και των νησιών που παραμένουν σε γερμανικά χέρια , τίθενται υπό Ιταλική κατοχή , ενώ η κατάσταση στην υπόδουλη χώρα γρήγορα αρχίζει να γίνεται αφόρητη…

Η ανάπτυξη του αντιστασιακού κινήματος στη Γιουγκοσλαβία και η κυριαρχία του Γιόζιπ Μπροζ Τίτο (1941-1945)



Τσέτνικς
Μετά το πρώτο μούδιασμα, στα βουνά της χώρας αρχίζει να ξεχωρίζει η φυσιογνωμία του Τίτο που έχει δημιουργήσει την ανταρτική οργάνωση παρτιζάνων AVNOJ (Αντιφασιστική Συνέλευση Λαϊκής Απελευθέρωσης της Γιουγκοσλαβίας). Η οργάνωση αυτή αν και πολιτικά πρόσκειται στην αριστερά , εμφανίζει ένα υπερεθνικό χαρακτήρα που σε συνδυασμό με την έμφαση στον μεταπολεμικό πολιτικό και κοινωνικό σχηματισμό της χώρας αλλά και τον έντονο αντιστασιακό αγώνα της, την κάνει να κερδίζει συνεχώς έδαφος έναντι της εθνικιστικής οργάνωσης των Cetnici (Τσέτνικ) του Ντράζα Μιχαήλοβιτς. Οι Cetnici αποτελούντο κυρίως από Σέρβους , γεγονός που σε συνδυασμό με την επιλογή αποφυγής ευρείας έκτασης συγκρούσεων με τους κατακτητές , αλλά και την μη ενίσχυση τους (από το 1944 και μετά) από τους Βρετανούς , οδηγούν σε μια σταδιακή περιθωριοποίηση τους.

Ο Τίτο (ειδικά μετά την συνθηκολόγηση των Ιταλών) είναι πλέον αρκετά ισχυρός ώστε να θέσει σε εφαρμογή τα φιλόδοξα σχέδια του. Βασικός του στόχος η διατήρηση της ενότητας της Γιουγκοσλαβίας και η ένταξη σε αυτή (ως ισότιμες αυτόνομες οντότητες) των γειτονικών χωρών ή περιοχών τους. Πρώτο του μέλημα η επανάκτηση των Σκοπίων από τους Βουλγάρους. Ο Τίτο θα εκμεταλλευτεί τα βουλγαρικά λάθη και με επιδέξιους χειρισμούς θα πετύχει τον σταδιακό επανέλεγχο της περιοχής. Ως πρώτο βήμα και με βασική δικαιολογία την οργάνωση αντάρτικου ενάντια στους Γερμανούς , θα πείσει τον Στάλιν και την κομμουνιστική διεθνή (Κομιντέρν) να δημιουργήσει πυρήνα της οργάνωσης του στην περιοχή . Στη συνέχεια επανιδρύει ένα ελεγχόμενο από εκείνον (με αρκετές τάσεις ανεξαρτησίας πάντως) Κομμουνιστικό Κόμμα Μακεδονίας.

Επόμενο στάδιο η αύξηση της επιρροής τους στο λαό. Φυσικά αποφεύγει κάθε αναφορά για Γιουγκοσλαβία , γνωρίζοντας τον έντονο αντισερβισμό των κατοίκων και ότι το όνομα αυτό είχε ταυτιστεί με την Σερβική κατοχή. Έτσι θα προτείνει η περιοχή να ονομαστεί ``Λαϊκή δημοκρατία της Μακεδονίας `` και να μετεξελιχθεί στην έκτη κρατική οντότητα της Γιουγκοσλαβικής ομοσπονδίας. Η νέα πρόταση είναι ευφυής αφού μείωνε την Βουλγαρική επιρροή, κρατούσε την περιοχή στην Γιουγκοσλαβική ομοσπονδία ( ικανοποιώντας παράλληλα τις φωνές που ζητούσαν περισσότερη ανεξαρτησία) , βάζοντας τις βάσεις και για μελλοντικές διεκδικήσεις στις άλλες δύο `` Μακεδονίες``. Η πρόταση του θα γίνει ακόμη ποιο ελκυστική όταν θα προσθέσει στη νέα οντότητα ορισμένα σερβικά εδάφη στο βορρά αλλά και όταν θα επαναφέρει σε αυτή όλα τα αλβανόφωνα στα δυτικά.

Η τελική του επικράτηση στην περιοχή , θα οριστικοποιηθεί το Φθινόπωρο του 1944 , τόσο από την εκ νέου στήριξη που του παρείχε ο Στάλιν , όσο και από το γεγονός ότι ο ίδιος ανήκε στην παράταξη των νικητών , ενώ οι Βούλγαροι (που ήδη έψαχναν τρόπους να ξεγλιστρήσουν) σε αυτή των ηττημένων…Έτσι στις 02 Αυγούστου του 1944 τίθενται οι βάσεις της νέας κρατικής οντότητας που η τελική της συγκρότηση θα ολοκληρωθεί μέσα στο 1945. Από την πρώτη προκήρυξη του ηγεμονεύοντος κομμουνιστικού κόμματος θα καταστεί σαφές ότι μία από τις βασικές προτεραιότητες του ήταν η ενοποίηση όλων των τμημάτων της Μακεδονίας :


<< Με την συμμετοχή όλου του μακεδονικού λαού , θα επιτύχετε την ένωση όλων των τμημάτων της Μακεδονίας , τα οποία οι ιμπεριαλιστές των Βαλκανίων κατέλαβαν το 1913 και 1918 >>.


(Σόλων Γρηγοριάδης << Δεκέμβριος 1944 , το ανεξήγητο λάθος >> Σελ. 142).

Επίσης θα τεθεί σε εφαρμογή μια συστηματική προσπάθεια ενίσχυσης της μακεδονικής συνείδησης του πληθυσμού, με παράλληλη προσπάθεια αποβουλγαροποίησης του. Ειδικά μάλιστα στο σημαντικό ζήτημα της γλώσσας θα καταβληθεί κάθε προσπάθεια , ώστε η δημιουργία της να προσανατολισθεί όσο το δυνατό περισσότερο στο σερβικό αλφάβητο. Δεύτερος στόχος του Τίτο ο έλεγχος της Αλβανίας. Έτσι το Κομμουνστικό κόμμα Αλβανίας , από μια ομάδα 200 μελών το 1942 , θα γίνει με την πολυποίκιλη βοήθεια του , η κυρίαρχη πολιτική δύναμη στη χώρα. Μάλιστα ο Τίτο θα πετάξει και στην Αλβανία ένα ελκυστικό δόλωμα , που δεν ήταν άλλο από το Κοσσυφοπέδιο για το οποίο άφηνε να εννοηθεί η ενσωμάτωση του στην Αλβανία, αν η τελευταία δεχόταν να ενταχθεί στην Γιουγκοσλαβική ομοσπονδία. (Γιώργος Χαρβαλιάς, Βαλκάνια από τον διπολισμό στην νέα εποχή, Σελ. 122 & 168). 

Στρατιωτική ηγεσία του Ε.Λ.Α.Σ.
Επόμενος στόχος η Ελλάδα και η Μακεδονία της. Η ισχυροποίηση του Ε.Α.Μ. –Ε.Λ.Α.Σ. έδωσε στον Τίτο την δυνατότητα να θέσει σε εφαρμογή τα φιλόδοξα σχέδια του και για την χώρα μας. Έτσι εκμεταλλευόμενος την ανάγκη του Ε.Λ.Α.Σ. για όπλα , αλλά και για επαφή με το διεθνές κομμουνιστικό κίνημα , θα ασκήσει πιέσεις για την δημιουργία μιας ξεχωριστής αντιστασιακής ομάδας των Σλαβομακεδόνων, της Σ.Ν.Ο.Φ. (Σλαβομακεδονικό Εθνικό απελευθερωτικό μέτωπο). Ο Ε.Λ.Α.Σ. αν και απρόθυμα , θα δεχτεί υπό τον όρο όμως ότι η οργάνωση αυτή θα ενταχθεί και θα ελέγχεται από αυτόν. Όμως η επιτυχία του Τίτο ήταν μεγάλη , αφού η Σ.Ν.Ο.Φ. άρχισε να λειτουργεί στην ουσία ως ανεξάρτητο σώμα , ενισχύοντας και προπαγανδίζοντας τον (φίλα προσκείμενο στις γιουγκοσλαβικές θέσεις) ``Μακεδονισμό `` σε όλους τους Σλαβόφωνους της Μακεδονίας.

Το γεγονός αυτό θα προκαλέσει την αντίδραση αρκετών τοπικών σωμάτων του Ε.Λ.Α.Σ. που θα αφοπλίσουν και θα αιχμαλωτίσουν τα δύο τάγματα της Σ.Ν.Ο.Φ.. Τελικά όμως και ύστερα από παρεμβάσεις ανώτατων στελεχών του Κ.Κ.Ε. , οι ομάδες της Σ.Ν.Ο.Φ. θα αφεθούν ελεύθερες να αποχωρήσουν από την Ελλάδα. Σύμφωνα πάντως με τον Σπυρίδων Σφέτα η απόσχιση και η αποχώρηση της Σ.Ν.Ο.Φ. σχετιζόταν με την γνωστοποίηση στον Τίτο των Σοβιετικών σχεδίων για κατάληψη της Θεσσαλονίκης από τον Σοβιετικό στρατό τον Σεπτέμβριο 1944 , τον οποίο τα τάγματα της Σ.Ν.Ο.Φ. θα ενίσχυαν ως επικουρικές δυνάμεις. Τελικά όμως μετά την συνάντηση Στάλιν- Τσώρτσιλ και την συμφωνία της 10ης Οκτωβρίου , τα σχέδια ματαιώθηκαν οριστικά και οι δυνάμεις αυτές. διατάχτηκαν να πολεμήσουν εναντίον της εθνικιστικής αλβανικής οργάνωσης Balli Κombetar .
(Σπυρίδων Σφέτας ``Βαλκάνια από τον μεσοπόλεμο στην λήξη του ψυχρού πολέμου (1919-1989) `` Σελ.303).

Το φθινόπωρο του 1944 είναι μια πολύ κρίσιμη περίοδος για τον Τίτο. Οι Βρετανοί ενόψει και της επικείμενης αποχώρησης των Γερμανών από τη χώρα , πιέζουν για την δημιουργία κυβέρνησης στην οποία θα συμμετέχουν ισότιμα τα φιλοβρετανικά στοιχεία (βάση του 50%-50% που είχε συμφωνηθεί) , αλλά και για την απόβαση βρετανικών δυνάμεων , κάτι που όμως ο Τίτο με την έμμεση αλλά σαφή υποστήριξη του Στάλιν δεν επιθυμούσε...Ο Τίτο χωρίς να αρνείται τις βρετανικές προτάσεις , φρόντιζε απλώς να κωλυσιεργεί γνωρίζοντας ότι ο χρόνος κυλά υπέρ του. Η είσοδος των Σοβιετικών στρατευμάτων στα σερβικά εδάφη και η απελευθέρωση του Βελιγραδίου στις 20 Οκτωβρίου δίνει την δυνατότητα στον Τίτο να εξουδετερώσει οριστικά τους Cetnici αλλά και να σχηματίσει κυβέρνηση , την οποία έλεγχε ο ίδιος, παρά την συμμετοχή σε αυτή ορισμένων μελών της εξόριστης φιλοβρετανικής κυβέρνησης. Ο Τίτο για να διασφαλιστεί από μια ενδεχόμενη εισβολή βρετανικών στρατευμάτων στη χώρα, ενθάρρυνε το Ε.Α.Μ. - Ε.Λ.Α.Σ να μην παραδώσει τα όπλα στην Ελλάδα προκειμένου να υπάρχει ένα ισχυρό φιλικό ανάχωμα στα νότια σύνορα του. Στις 30 Νοεμβρίου 1944 το μέλος του Π.Γ. του Κ.Κ.Ε. Στέργιος Αναστασιάδης τηλεγραφούσε στον Σιάντο (γραμματέα του Κ.Κ.Ε.) από την Μακεδονία.


<< Είδα Βουλγάρους και Τίτο. Συμβουλεύουν πρέπει επιμείνουμε να μην, επαναλαμβάνω μην αφοπλισθούμε. ΌΧΙ επαναλαμβάνω ΟΧΙ βρετανική ανάμειξη>>.


(Φοίβος Οικονομίδης `` Οι προστάτες `` Σελ.419).

Μάλιστα σε ερώτηση του Αναστασιάδη για τις πιθανότητες ενίσχυσης του Ε.Λ.Α.Σ σε περίπτωση πολέμου, ο Τίτο απάντησε ότι θα σας βοηθήσουμε φτάνει να το αποφασίσετε. (Φοίβος Οικονομίδης `` Οι προστάτες `` Σελ.433). Ήταν όμως έξυπνος πολιτικός για αυτό και όταν αντιλήφθηκε την βρετανική αποφασιστικότητα , αποφάσισε να κάνει πίσω , δίνοντας αυστηρές εντολές για προσωρινό πάγωμα κάθε ενέργειας σχετικά με την ελληνική Μακεδονία. Έτσι το επόμενο διάστημα όλο το βάρος δόθηκε στην εκδίωξη των γερμανικών δυνάμεων που εξακολουθούσαν να κρατούν την Κροατία την Σλοβενία και τις Δαλματικές ακτές , αλλά και στην ενίσχυση της πολιτικής του θέσης στην χώρα. Τον Μάρτιο του 1945 αισθανόταν ήδη αρκετά ισχυρός ώστε να προχωρήσει σε ανασχηματισμό της κυβέρνησης , με τον ίδιο να καταλαμβάνει την θέση του Πρωθυπουργού αλλά και αυτή του Υπουργού Πολέμου και τον στενό του συνεργάτη Ράνκοβιτς να ελέγχει τον στρατό και την κρατική ασφάλεια…

Η χώρα με το καλό ή το στανιό μετατρεπόταν σταδιακά σε ``λαϊκή δημοκρατία`` γεγονός που θα επιτευχθεί και επίσημα με τις εκλογές του Νοεμβρίου του 1945 , όταν σε αυτές το Λαϊκό μέτωπο , δηλαδή ο φορέας των κομμουνιστών του Τίτο θα λάβει το 90% των ψήφων και τον οριστικό και απόλυτο έλεγχο της χώρας… Η σταθεροποίηση του στην εξουσία , δίνει πλέον στον ίδιο και την χώρα του , την ευχέρεια να εξελιχθούν σε ηγέτιδες δυνάμεις στην Βαλκανική. Ήδη από τον Απρίλιο του 1945 ``είχε βγάλει από το ψυγείο`` τα σχέδια του για την ενσωμάτωση της Ελληνικής Μακεδονίας , ιδρύοντας την Ν.Ο.Φ. (Naroden Osloboditelen Front – Λαϊκό απελευθερωτικό μέτωπο) που θα αποτελείτο από `` Μακεδόνες του Αιγαίου``. Την ίδια στιγμή βρισκόταν σε εξέλιξη η εκπαίδευση χιλιάδων ανταρτών του ηττημένου κατά τα Δεκεμβριανά , Ε.Λ.Α.Σ σε διάφορα στρατόπεδα της χώρας του , ενώ πλήθαιναν και οι δηλώσεις για την ελληνική Μακεδονία.

Ο Τίτο σε λόγο του στα Σκόπια στις 11 Οκτωβρίου του 1945 σε ένα σημείο της ομιλίας του ανέφερε: ``Υπάρχουν σήμερα Μακεδόνες έξω της Λ.Δ. της Μακεδονίας. Είναι οι αδερφοί μας της Μακεδονίας του Αιγαίου , για τις τύχες των οποίων δεν αδιαφορούμε . Πιστεύουμε όμως ότι θα συνενωθούν με εμάς ``. Αλλά και κύκλοι των Σκοπίων δήλωναν στην εφημερίδα Μακεδονική Σημαία στις 21 Οκτωβρίου του 1945 : 


``Η Γιουγκοσλαβία του Τίτο και η Βουλγαρία του Πατριωτικού μετώπου θα λύσουν αδελφικά το ζήτημα της Μακεδονίας του Αξιού και της Μακεδονίας του Πιρίν. Το δε ζήτημα της Μακεδονίας του Αιγαίου θα λυθεί μετά την δημοκρατικοποίηση της Ελλάδας με συμφωνίες και φιλικές συνεννοήσεις ``.


(Κώστας Μπράμος << Σλαβοκομμουνιστικαί οργανώσεις εν Μακεδονία >> Σελ.152).

Οι προσπάθειες για εκβουλγαρισμό της Μακεδονίας και οι πολιτικές εξελίξεις στην Βουλγαρία (1941-1945)

Αμέσως μετά την κατάληψη των δύο χωρών από τους Γερμανούς, οι Βούλγαροι παίρνουν την άδεια να εισέλθουν στις σλαβικές περιοχές των Σκοπίων καθώς και στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη. Η κάθοδος στα ελληνικά εδάφη θα συνοδευτεί από μια βίαιη πολιτική σφαγών, διωγμών και αλλοίωσης της εθνολογικής σύνθεσης του πληθυσμού. Απόρροια της πολιτικής αυτής θα είναι και ο ερχομός 122.000 Βουλγάρων εποίκων με παράλληλο εκτοπισμό αρκετών Ελλήνων. (Αννίβας Βελιάδης `` Γερμανική πολιτική και διοίκηση στην Ελλάδα `` Σελ.93). Οι ελληνικές αρχές θα καταργηθούν όπως και η ελληνική γλώσσα, ενώ όλες οι πλουτοπαραγωγικές πηγές θα περιέλθουν αναγκαστικά υπό Βουλγαρικό έλεγχο. Οι προσπάθειες εκβουλγαρισμού θα επεκταθούν και στην
Βουλγαρικές ωμότητες εις βάρος Ελλήνων
λοιπή Μακεδονία κυρίως μέσω της βουλγαρικής λέσχης Θεσσαλονίκης , που με διάφορα δολώματα , όπως την χορήγηση δελτίου αγοράς τροφίμων , προσπαθούσε να πείσει όσο το δυνατό περισσότερους ανθρώπους να αποδεχτούν την βουλγαρική υπηκοότητα. Παράλληλα θα προβούν και στην συγκρότηση κομιτατζίδικων ένοπλων σωμάτων γνωστών ως `` Οχράνα `` (άμυνα) τα οποία δεν θα διστάσουν να μεταχειριστούν κάθε μέσο προκειμένου να πετύχουν τους σκοπούς τους. Πάντως παρά τις πολυποίκιλες προσπάθειες των Βουλγάρων, τα επιτεύγματα τους θα είναι πενιχρά. Είναι χαρακτηριστικό ότι παρά την πείνα και την τρομοκρατία τα χορηγηθέντα δελτία μέσω της λέσχης Θεσσαλονίκης, ανέρχονταν την 30η Αυγούστου του 1943 σε μόλις 14.709 αντιπροσωπεύοντας το 1,5% του πληθυσμού. (Κώστας Μπράμος << Σλαβοκομμουνιστικαί οργανώσεις εν Μακεδονία >> Σελ.105).

Σε αντίθεση με τα όσα συνέβαιναν στην Ελληνική Μακεδονία, στην περιοχή των Σκοπίων, σημαντικό μέρος του πληθυσμού θα υποδεχθεί με ενθουσιασμό την είσοδο των Βουλγάρων, όχι μόνο λόγω φυλετικής συγγένειας αλλά και γιατί θα απεγκλωβιζόταν από την Σερβική κηδεμονία που ήταν αρκετά ασφυκτική και αποσκοπούσε στον εκσερβισμό του. Μάλιστα μελετητές της περιόδου θεωρούν ότι η ευνοϊκή υποδοχή του πληθυσμού σχετιζόταν περισσότερο με το τέλος της παλαιάς εξουσίας παρά με τον ερχομό της νέας. Πάντως σε κάθε περίπτωση οι Βούλγαροι φρόντισαν σε σύντομο χρονικό διάστημα να προκαλέσουν την δυσαρέσκεια του πληθυσμού. Από την πρώτη στιγμή έγινε φανερό ότι το μόνο που τους ενδιέφερε ήταν το πως θα ενσωματώσουν την περιοχή στην βουλγαρική επικράτεια . Το γεγονός αυτό μαζί με την έλλειψη οικονομικής πολιτικής και την κακοδιοίκηση των διορισμένων από τη Σόφια διοικητικών οργάνων θα οδηγήσει σε δυσφορία τον κόσμο και οι φωνές για ανεξαρτησία που ανέκαθεν υπήρχαν, θα πληθύνουν. (Δημήτρης Λυβάνιος , Βαλκάνια από τον διπολισμό στην νέα εποχή , Σελ. 381).

Το καλοκαίρι του 1943 οι Βούλγαροι θα προσπαθήσουν να εκμεταλλευτούν την συνθηκολόγηση της Ιταλίας, ζητώντας από τους Γερμανούς να καλύψουν με δικά τους στρατεύματα τα κενά που είχαν δημιουργηθεί , όμως οι Γερμανοί (που δεν τους είχαν και μεγάλη εμπιστοσύνη) θα αρνηθούν , επιτρέποντας τους μόνο μια μερική επέκταση σε εδάφη της Ελληνικής κεντρικής Μακεδονίας. Η διαφαινόμενη ήττα του ``άξονα`` προκαλεί προβληματισμό και η βουλγαρική κυβέρνηση έρχεται σε μυστική επικοινωνία με τους ``συμμάχους`` , όμως οι διαπραγματεύσεις θα αποτύχουν επειδή η Βουλγαρία ήθελε και την πίτα ολόκληρη και τον σκύλο χορτάτο. Δηλαδή ήθελε μεν να αλλάξει στρατόπεδο , χωρίς όμως να κηρύξει τον πόλεμο στην Γερμανία, αλλά και να αποχωρήσει από τις περιοχές που είχε καταλάβει…

Το καλοκαίρι του 1944 , σε μια ύστατη προσπάθεια διατήρησης του ελέγχου επί των κατεχομένων εδαφών, προτείνουν στους Γερμανούς να διοργανωθούν σε αυτά `` αυθόρμητες `` λαϊκές εξεγέρσεις με αίτημα την ανεξαρτητοποίηση τους , με τις βουλγαρικές αρχές να ενδίδουν στην `` λαϊκή επιθυμία ``. Μάλιστα μπροστάρης στην προσπάθεια αυτή δεν θα ήταν η βουλγαρική κυβέρνηση (για ευνόητους λόγους ) , αλλά οι εθνικιστές του V.M.R.O μια παλαιά βουλγαρόφωνη οργάνωση , κύριο σύνθημα της οποίας ήταν η ``Μακεδονία στους Μακεδόνες `` δηλαδή η ανεξαρτητοποίηση της περιοχής ως το πρώτο βήμα μιας μελλοντικής ενσωμάτωσης της , στη Βουλγαρία. Για το λόγο αυτό θα κληθεί από την Κροατία όπου έμενε (φιλοξενούμενος του Pavelic) ο παλιός ηγέτης της οργάνωσης Ivan Mihailov.

Όμως ούτε αυτά τα σχέδια θα ευοδωθούν , διότι όταν οι Γερμανοί θα συναινέσουν τον Αύγουστο του 1944 θα είναι πλέον αργά , αφού ήδη η Σοβιετική στρατιά του Στρατηγού Τολμπούχιν είχε εισβάλλει στη Ρουμανία. Η παρουσία των Σοβιετικών στρατευμάτων στην γειτονική χώρα δρομολογεί ραγδαίες εξελίξεις. Η διορισμένη από τον ``άξονα`` κυβέρνηση παραιτείται και την θέση της παίρνει κυβέρνηση συνασπισμού ευρείας αποδοχής , στην οποία όμως θελημένα δεν συμμετέχει το Πατριωτικό μέτωπο , δηλαδή η αριστερή ανταρτική ομάδα, κύρια συνιστώσα της οποίας ήταν το κομμουνιστικό κόμμα. Η νέα κυβέρνηση θα καταγγείλει την συνεργασία με την Γερμανία , κηρύσσοντας ουδετερότητα , όμως ήταν πλέον πολύ δύσκολο να αλλάξει την μοίρα της χώρας. Έτσι στις 9 Σεπτεμβρίου τα Σοβιετικά στρατεύματα εισβάλλουν στην χώρα και η κυβέρνηση που είχε διατάξει να μην προβληθεί καμία αντίσταση παραιτείται.

Πρόθεση των Σοβιετικών ήταν η εξουσία να πάει κατευθείαν στα χέρια του Πατριωτικού Μετώπου , όμως κάτι τέτοιο δεν ήταν εφικτό αφού η οργάνωση δεν είχε ακόμη την απαραίτητη μαζικότητα (σύμφωνα με τον Σπυρίδων Σφέτα τα μέλη του κομμουνιστικού κόμματος Βουλγαρίας ανέρχονταν σε μόλις 14.000 περίπου). Έτσι αποφασίστηκε να συγκροτηθεί κυβέρνηση συνεργασίας με τους κομμουνιστές όμως να παίρνουν στα χέρια τους τα κρίσιμα υπουργεία εσωτερικών και δικαιοσύνης. Οι κομμουνιστές από την πρώτη στιγμή θα ξεκινήσουν μια συστηματική προσπάθεια ελέγχου της χώρας που περιελάμβανε λαϊκά δικαστήρια με χιλιάδες εκτελέσεις (11.122 άτομα) και φυλακίσεις αντιφρονούντων, διάσπαση των αντίπαλων κομμάτων, και εκκαθάριση κράτους και στρατού από κάθε ανεπιθύμητο στοιχείο … (Σπυρίδων Σφέτας ``Βαλκάνια από τον μεσοπόλεμο στην λήξη του ψυχρού πολέμου (1919-1989) `` Σελ.276).

Παράλληλα ως … σύμμαχοι πλέον θα επιχειρήσουν με διάφορα προσκόμματα να κρατήσουν υπό τον έλεγχο τους την Ανατολική Μακεδονία και Θράκη , όμως οι έντονες αντιδράσεις των Βρετανών και οι υποδείξεις των Σοβιετικών θα τους αναγκάσουν να διατάξουν (με κρύα καρδιά) την αποχώρηση του στρατού τους. Τελικά τον Οκτώβριο του 1945 νοιώθοντας έτοιμοι και με τα μέλη τους να είναι πλέον 400.000 προκηρύσσουν εκλογές (στις οποίες δεν συμμετέχει η αντιπολίτευση) δίνοντας τους την δυνατότητα να λάβουν το ποσοστό του 88% και τον πλήρη και οριστικό έλεγχο κυβέρνησης και στρατού. Μέσα στο 1946 η χώρα θα ανακηρυχθεί και τυπικά `` λαϊκή δημοκρατία `` ενώ τη θέση του Πρωθυπουργού θα αναλάβει το παλαιό και σημαίνον στέλεχος του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος Γκεόργκι Δημητρώφ.

Η κορύφωση της διαμάχης των δύο χωρών για την Μακεδονία
Ο Νίκος Ζαχαριάδης με την σύζυγο του Ρούλα Κουκούλου και τον γιό τους
Η σταθεροποίηση των δύο κομμουνιστικών καθεστώτων αναζωπυρώνει την διαμάχη για την Μακεδονία με τον Τίτο όμως αρχικά να έχει το πάνω χέρι… Ο Τίτο έχοντας την συγκατάθεση του Στάλιν , άρχισε να χορηγεί σημαντική στρατιωτική βοήθεια στον δημοκρατικό στρατό στην Ελλάδα , ενώ ασκούσε πιέσεις και στους Βουλγάρους για την παραχώρηση του Πιρίν. Όμως οι Βούλγαροι αντιδρούσαν επισημαίνοντας ότι η εκχώρηση αυτή θα μπορούσε να γίνει μόνο αν λάμβαναν αντίστοιχη περιοχή ως αντιστάθμισμα , που θα μπορούσε να είναι είτε η ελληνική Θράκη , είτε ορισμένες περιοχές κοντά στη Σόφια τις οποίες οι Γιουγκοσλάβοι είχαν πάρει από αυτούς το 1920. Μάλιστα περνούσαν στην αντεπίθεση κάνοντας με τη σειρά τους λόγο για διώξεις που υφίστανται οι ομοεθνείς τους στα Σκόπια. Φαίνεται μάλιστα ότι οι Βούλγαροι το διάστημα αυτό θα δείξουν έμπρακτα την δυσαρέσκεια τους , γεγονός που επιβεβαιώνεται και από παράπονα του Ζαχαριάδη προς τους Σοβιετικούς για βουλγαρική απροθυμία αναφορικά με την ενίσχυση του δημοκρατικού στρατού… (Βασίλειος Κόντης `` Η αγγλοαμερικανική πολιτική και το ελληνικό πρόβλημα 1945-1949``, Σελ. 312).

Η έκρυθμη κατάσταση θα οδηγήσει σε νέα παρέμβαση του Στάλιν, με την Βουλγαρία να παροτρύνεται για παραχώρηση πολιτιστικής αλλά όχι πολιτικής (για την ώρα) αυτονομίας στην περιοχή , αλλά και να υποχρεώνεται να τερματίσει κάθε προσπάθειας υπονόμευσης του καθεστώτος των Σκοπίων. (Εταιρία Μακεδονικών Σπουδών << Το Μακεδονικό και η Βουλγαρία >> Σελ.18). Την ίδια στιγμή όλες οι κομμουνιστικές χώρες, ενόψει και της συνδιάσκεψης των Παρισίων που θα ξεκινούσε το φθινόπωρο του 1946, αρχίζουν μια συντονισμένη διπλωματική προσπάθεια απόσπασης της δυτικής Θράκης από την Ελλάδα. Στο Παρίσι θα ισχυρισθούν ότι …κακώς η Ελλάδα είχε αποσπάσει την Θράκη το 1920 από την Βουλγαρία την οποία έπρεπε να επιστρέψει…

Εφόσον οι στόχοι τους πραγματοποιούνταν οι Βούλγαροι θα ήταν διατεθειμένοι να παραχωρήσουν στη Γιουγκοσλαβία την περιοχή του Πιρίν, αλλά να βοηθήσουν και για την απόσχιση της Ελληνικής Μακεδονίας, άλλωστε ο εμφύλιος είχε ήδη ξεκινήσει στην Ελλάδα … Όμως τα σχέδια αυτά δεν ευοδώθηκαν αφού οι αντιδράσεις των Αμερικανών (και δευτερευόντως των Βρετανών ) ήταν ισχυρές και αποτελεσματικές. Οι Αμερικανοί είχαν αντιληφθεί ότι πίσω από τις Σοβιετικές προσπάθειες αποσταθεροποίησης της Ελλάδας αλλά και των Τουρκία και Ιράν, κρυβόταν η Σοβιετική επιθυμία για έλεγχο (ή μοίρασμα ) της Ανατολικής Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής γεγονός που ήταν διατεθειμένοι να εμποδίσουν με κάθε τίμημα.

Για το λόγο αυτό κατέστησαν σαφές (αρχικά με δηλώσεις και επισκέψεις αεροπλανοφόρων πλοίων στο Αιγαίο και την Άνοιξη του 1947 με την οικονομική ενίσχυση Ελλάδας και Τουρκίας με 400.000.000 δολάρια ) ότι κάθε επιβουλή εναντίον των χωρών αυτών θα αντιμετωπιζόταν ανάλογα… Ύστερα από την αποτυχία απόσπασης της δυτικής Θράκης από την Ελλάδα, οι Γιουγκοσλάβοι θα θέσουν ζήτημα άμεσης προσάρτησης του Πιρίν από τα Σκόπια, αλλά και ενσωμάτωσης της Βουλγαρίας ως έβδομης κρατικής οντότητας στην Γιουγκοσλαβική ομοσπονδία. Αντίθετα οι Βούλγαροι επιδιώκουν την δημιουργία ανεξάρτητου Μακεδονικού κράτους το οποίο θα περιελάμβανε καταρχάς τα Σκόπια και το Πιρίν (με την μελλοντική προσθήκη του ελληνικού τμήματος ) και το οποίο θα εντασσόταν σαν ανεξάρτητο κράτος στην μελλοντική Βαλκανική ομοσπονδία. Η επιδίωξη εκάστης πλευράς προφανής. Ο Τίτο θέλει να εντάξει την Βουλγαρία στην Γιουγκοσλαβική ομοσπονδία , ευελπιστώντας σε μια σταδιακή απορρόφηση της, γεγονός που θα καθιστούσε τον ίδιο και την Γιουγκοσλαβία κυρίαρχους στον βαλκανικό χώρο.

Για τον ίδιο λόγο οι Βούλγαροι επιδιώκουν την δημιουργία ανεξάρτητου Μακεδονικού κράτους με την ελπίδα ότι ελέγχοντας αυτό θα είναι εκείνοι που θα ελέγχουν την Βαλκανική ομοσπονδία (Γιουγκοσλαβία , Μακεδονία , Βουλγαρία) … Είναι θλιβερό ότι την ίδια ώρα που οι κομμουνιστικές ηγεσίες των δύο κρατών λειτουργούν με εθνικιστικά κριτήρια , η κεφαλή του ελληνικού Κ.Κ. λειτουργεί (μόνη αυτή) βάση διεθνιστικών κριτηρίων, υποτασσόμενη χωρίς αντίρρηση στο συμφέρον του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος που `` όλως τυχαίως `` πάντα ελάμβανε επιζήμιες αποφάσεις για την Ελλάδα. Το άστρο του Τίτο είναι ακόμη ισχυρό και οι προτάσεις του υπερισχύουν . Με πρωτοβουλία του Στάλιν διεξάγονται συνομιλίες μεταξύ των δύο χωρών που ολοκληρώνονται την 1η Αυγούστου του 1947 με την υπογραφή της συνθήκης του Μπλεντ, στην οποία οι Βούλγαροι υποχρεώνονται να αποδεχτούν την πολιτιστική αλλά όχι και την πολιτική αυτονομία του Πιρίν.

Οι Γιουγκοσλάβοι έχουν το ελεύθερο να ξεκινήσουν την προσπάθεια ενίσχυσης της Μακεδονικής συνείδησης στην περιοχή. Αμέσως ξεκινούν διορθωτικές παρεμβάσεις στα βιβλία ιστορίας , δάσκαλοι στέλνονται στα Σκόπια για σεμινάρια, ενώ άλλοι έρχονται από την Γιουγκοσλαβία για να στελεχώσουν τα σχολεία της περιοχής. Την ίδια στιγμή ``Μακεδονικά `` βιβλιοπωλεία ανοίγουν σε όλο το Πιρίν , κινητός κινηματογράφος από τα Σκόπια ξεκινά περιοδείες, ενώ στην Τζουμαγιά αρχίζει να λειτουργεί θέατρο με παραστάσεις στην ``Μακεδονική `` γλώσσα. (Εταιρία Μακεδονικών Σπουδών << Το Μακεδονικό και η Βουλγαρία >> Σελ.21). Όμως οι Βούλγαροι δεν έχουν πει την τελευταία λέξη , ο Δημητρώφ παλιά καραβάνα θα βοηθήσει στο να μεταπειστεί ο Στάλιν , με βασικά επιχειρήματα την πολιτική ηγεμονισμού του Τίτο και την τάση του για παρέκκλιση από την διεθνή κομμουνιστική γραμμή. Τα επιχειρήματα αυτά δεν στερούντο λογικής και θα ενισχυθούν από την διάσταση απόψεων στο ελληνικό ζήτημα , αφού ο Στάλιν αποφάσισε να μην τραβήξει το σχοινί στα άκρα , κάτι που ο Τίτο ήθελε διακαώς (και με την εσωτερική πίεση που του ασκούσε πλέον από το 1944 το Κ.Κ.Μ. )…
Έτσι θα επέλθει πλήρης διαφωνία και στις 28 Ιουνίου 1948 η επίσημη αποπομπή του Τίτο και της Γιουγκοσλαβίας από την Kominform (Γραφείο πληροφοριών) ως οπορτουνιστή (καιροσκόπο). Τα πράγματα άλλαζαν με μεμιάς. Οι Βούλγαροι ενθαρρυμένοι, θα θέσουν ξανά υπό πλήρη έλεγχο την περιοχή του Πιρίν, ενώ επιχειρούν να αποσταθεροποιήσουν (χωρίς όμως αποτέλεσμα αφού η μυστική αστυνομία του Τίτο , η ΟΖΝΑ έλεγχε πλέον τα πάντα…) την περιοχή των Σκοπίων , αλλά και να επιβληθούν στην Ν.Ο.Φ. στην Ελλάδα. Την ίδια στιγμή η ηγεσία του Κ.Κ.Ε. βρισκόταν σε δύσκολη θέση αφού υιοθέτησε μεν τις απόψεις της Kominform για τον ρόλο του Τίτο, από την άλλη όμως δίσταζε να προχωρήσει και σε ουσιαστική ρήξη, αφού το μεγαλύτερο μέρος της βοήθειας ερχόταν μέσω Γιουγκοσλαβίας.

Τελικά στις 10 Ιουλίου του 1948 θα εκδοθεί από το Κ.Κ.Ε. μια απόφαση ευθυγράμμισης με την Kominform, ενώ θα καθαιρεθούν από την ηγεσία της Ν.Ο.Φ. όλα τα φιλοτιτοικά στοιχεία , τοποθετώντας στη θέση του προέδρου τον προσκείμενο στις βουλγαρικές θέσεις Stavro Kocev. Η απόφαση αυτή ήταν λογικό να οδηγήσει σε διάσπαση της Ν.Ο.Φ. αφού αρκετά από τα καθαιρεθέντα στελέχη άρχισαν ( από τα Σκόπια που είχαν καταφύγει ) , να οργανώνουν λιποταξίες μαχητών του Ν.Ο.Φ. αλλά και να κατηγορούν το Κ.Κ.Ε. για προδοσία των αγώνων του ``Μακεδονικού `` λαού. Το γεγονός αυτό θα οδηγήσει σε αποδυνάμωση της Ν.Ο.Φ. και θα χρειαστεί να καταβληθούν από τους Βούλγαρους αλλά και το Κ.Κ.Ε. μεγάλες προσπάθειες προκειμένου αυτή να ανακτήσει την αρχική ισχύ της.

Η ρήξη Τίτο –Στάλιν βασική αιτία της αλλαγής στάσης του Κ.Κ.Ε. στο Μακεδονικό ζήτημα

Η ρήξη του Τίτο με τον Στάλιν θα οδηγήσει και σε αλλαγή στάσης του Κ.Κ.Ε. αναφορικά με το Μακεδονικό ζήτημα. Μέχρι την ρήξη , επίσημη θέση του Κ.Κ.Ε. ήταν ότι η `` Μακεδονική `` μειονότητα στην Ελλάδα θα έπρεπε να απολαμβάνει πλήρη ισοτιμία εντός του ελληνικού κράτους.
Από το Φθινόπωρο του 1948 όμως το Κ.Κ.Ε. άρχισε να κάνει λόγο για αυτοδιάθεση και εθνική αποκατάσταση των `` Μακεδόνων `` όπως την επιθυμούν οι ίδιοι… Η στροφή αυτή εγκαινιάστηκε επίσημα με άρθρο του Ζαχαριάδη τον Δεκέμβριο του 1948 στο περιοδικό Δημοκρατικός στρατός , τεύχος 12. Στο άρθρο αυτό ο Ζαχαριάδης μεταξύ άλλων τόνιζε και τα εξής :


<< Ο Mακεδονικός λαός θα αποκτήσει μια ανεξάρτητη, κρατικά ενιαία και ισότιμη θέση στην οικογένεια των λεύτερων λαϊκοδημοκρατικών λαών στα Βαλκάνια, στην οικογένεια αυτή , όπου αύριο θα ανήκει και ο ελληνικός λαός με τη Λαϊκή Δημοκρατία. Γι’ αυτή την ανεξάρτητη κρατικά ενιαία και ισότιμη θέση παλεύει σήμερα και ο μακεδονικός λαός της Μακεδονίας του Αιγαίου και βοηθά με όλη του την ψυχή, με όλα του τα μέσα, τον ΔΣΕ, τόσο που ξεσηκώνει το θαυμασμό για το μεγαλείο και το ολοκαύτωμα της προσπάθειάς του >> .



(Περιοδικό ``Δημοκρατικός Στρατός`` έκδοση Ριζοσπάστη 1996, τόμος Α`, σελ. 528 και το αριστερό ιστολόγιο, http://erodotos.wordpress.com).

Όμως η επίσημη στροφή του Κ.Κ.Ε θα πραγματοποιηθεί κατά τις εργασίες της 5ης Ολομέλειας του κόμματος στις 30-31 Ιανουαρίου 1949 , όταν θα αναγνωριστεί το δικαίωμα των Μακεδόνων να αποκτήσουν την εθνική τους ανεξαρτησία.

<< Στη Βόρεια Ελλάδα ο μακεδονικός λαός τα έδωσε όλα για τον αγώνα και πολεμά με μια ολοκλήρωση ηρωισμού και αυτοθυσίας που προκαλούν το θαυμασμό. Δεν πρέπει να υπάρχει καμιά αμφιβολία ότι , σαν αποτέλεσμα της νίκης του Δ.Σ.Ε. και της λαϊκής επανάστασης , ο μακεδονικός λαός , θα βρει την πλήρη εθνική αποκατάσταση του , έτσι όπως την θέλει ο ίδιος , προσφέροντας σήμερα το αίμα του για να την αποκτήσει. Οι Μακεδόνες κομμουνιστές στέκονται πάντα επικεφαλής στην πάλη του λαού τους. Ταυτόχρονα οι Μακεδόνες κομμουνιστές πρέπει να προσέξουν τις διασπαστικές και διαλυτικές ενέργειες που ξενοκίνητα σοβινιστικά και αντιδραστικά στοιχεία αναπτύσσουν , για να διασπάσουν την ενότητα ανάμεσα στο μακεδονικό και τον ελληνικό λαό, διάσπαση που μόνο τον κοινό τους εχθρό, το μοναρχοφασισμό και τον αμερικανοαγγλικό ιμπεριαλισμό θα ωφελήσει >>.


(Βασίλειος Κόντης `` Η αγγλοαμερικανική πολιτική και το ελληνικό πρόβλημα 1945-1949``, Σελ. 378).

Σύμφωνα με τον Ζαχαριάδη η νέα πολιτική αποφασίστηκε επειδή ο δημοκρατικός στρατός χρειαζόταν όλους τους διαθέσιμους Σλαβομακεδόνες, αλλά και σε μια προσπάθεια να αντιμετωπιστούν οι διασπαστικές κινήσεις των φίλα προσκείμενων στην Γιουγκοσλαβία στοιχείων. Όπως όμως επισημαίνει ο Σπυρίδων Σφέτας, πόσο μεγαλύτερη μπορούσε να είναι η συνεισφορά των Σλαβομακεδόνων , αφού 14.000 μαχητές του βρίσκονταν ήδη στις τάξεις του δημοκρατικού στρατού; Στην πραγματικότητα η αλλαγή πλεύσης υπαγορεύτηκε από τον Στάλιν που επιθυμούσε διακαώς να αποσταθεροποιήσει την επιρροή του Τίτο στην περιοχή των Σκοπίων ως το πρώτο βήμα αποδυνάμωσης και κλονισμού του ίδιου του καθεστώτος. Για το λόγο αυτό υιοθετήθηκε η άποψη περί του δικαιώματος ανακήρυξης ανεξάρτητου Μακεδονικού κράτους , που φαινομενικά ευνοούσε τις βουλγαρικές θέσεις , στην πραγματικότητα όμως στρεφόταν κατά της Γιουγκοσλαβίας.
(Σπυρίδων Σφέτας << Ανεπιθύμητοι σύμμαχοι και ανεξέλεγκτοι αντίπαλοι >>.

Την άποψη αυτή υποστηρίζει και ο καθηγητής Ιστορίας Βασίλειος Κόντης που αναφέρει ότι η πολιτική του Ζαχαριάδη για την αυτοδιάθεση της Μακεδονίας εξυπηρετούσε την πολιτική των Σοβιετικών , οι οποίοι επιδίωκαν να χρησιμοποιήσουν το Μακεδονικό αυτονομιστικό κίνημα και το Κ.Κ.Ε. για να ανατρέψουν τον Τίτο.

(Βασίλειος Κόντης `` Η αγγλοαμερικανική πολιτική και το ελληνικό πρόβλημα 1945-1949``, Σελ. 379).

Μέσα στο πλαίσιο αυτό θα αποφασιστεί να μπούνε δύο στελέχη της Ν.Ο.Φ. στην κυβέρνηση βουνού αλλά και να ιδρύσουν οι `` Μακεδόνες `` το δικό τους κομμουνιστικό κόμμα την Κ.Ο.Α.Μ. ή Κ.Ο.Ε.Μ. (Κομμουνιστική οργάνωση Μακεδόνων Αιγαίου), γεγονός που θα επισημοποιηθεί κατά την διάρκεια του β’ συνεδρίου της Ν.Ο.Φ. τον Μάρτιο του 1949 , η πανηγυρική αναγγελία της οποίας βγήκε σε δελτίο.
Όλοι στ’ άρματα ! Όλα για την νίκη ! Ελεύθερη Ελλάδα.
Προς τη νίκη . Κυριακή 3 του Απρίλη 1949 , Αρ. φύλλου 49
Από το β’ συνέδριο του Ν.Ο.Φ. Τα καθήκοντα του Ν.Ο.Φ.
Κομμουνιστική Οργάνωση Μακεδόνων Αιγαίου . Ανακοίνωση
<< Στις 27.3.49 συνήλθαν σε ιδρυτική συνέλευση 163 κομμουνιστές αντιπρόσωποι του β’ συνεδρίου του Ν.Ο.Φ. και ομόφωνα αποφάσισαν την ίδρυση δικιάς τους κομμουνιστικής οργάνωσης με πολιτική και οργανωτική αυτοτέλεια , τμήμα του Κ.Κ.Ε. Απ’ όλους τους παρευρισκόμενους η ίδρυση της Κ.Ο.Α.Μ. χαιρετίστηκε ενθουσιώδικα σα μεγάλη και αποφασιστική κατάκτηση των Μακεδόνων κομμουνιστών και ολόκληρου του μακεδονικού λαού που θα ’ναι αποφασιστική βάση και θα προωθήσει τους αγώνες του για τη λύση όλων των κοινωνικών και εθνικών προβλημάτων του , για την εθνική του απελευθέρωση και αποκατάσταση , για τη λαϊκή δημοκρατία , για το κομμουνισμό >> .

(Κώστας Μπράμος << Σλαβοκομμουνιστικαί οργανώσεις εν Μακεδονία >>Σελ. 199).

Η ίδρυση της Κ.Ο.Α.Μ. και παρά την δήλωση ότι θα αποτελούσε τμήμα του Κ.Κ.Ε. ήταν μια σαφέστατη ένδειξη ότι αν επικρατούσε ο δημοκρατικός στρατός η περιοχή θα αποσχιζόταν από την Ελλάδα, αφού σύμφωνα με τον Στάλιν δεν επιτρεπόταν να υπάρχουν περισσότερα του ενός κομουνιστικά κόμματα σε μία χώρα. Επομένως (όπως σωστά επισημαίνει και ο Κώστας Μπράμος) ποια άλλη σκοπιμότητα θα μπορούσε να εξυπηρετήσει η ίδρυση ενός ακόμη κομουνιστικού κόμματος στην ίδια χώρα πέρα από την απόσχιση (ή ανεξαρτητοποίηση) της Μακεδονίας; Το Βελιγράδι που έχει αντιληφθεί το βαθύτερο νόημα των κινήσεων αυτών αποφασίζει να σκληρύνει την στάση του στέλνοντας τελεσίγραφο στο Κ.Κ.Ε. ανακοινώνοντας του ότι ή θα αλλάξει πολιτική ή βοήθεια τέλος.

Η απάντηση του Ζαχαριάδη όπως ήταν φυσικό δεν μπορούσε να ικανοποιήσει τις γιουγκοσλαβικές θέσεις, γεγονός που θα οδηγήσει τον Τίτο στο να κλείσει τα σύνορα στις 10 Ιουλίου του 1949. Πάντως η συμπεριφορά του Κ.Κ.Ε. δεν ήταν ο μόνος λόγος που ο Τίτο έκλεινε τα σύνορα, ίσως μάλιστα να μην ήταν και ο ποιο σημαντικός… Οι πολυποίκιλες πιέσεις που ασκούσε ο Στάλιν είχαν φέρει τον Τίτο σε πολύ δύσκολη θέση. Ειδικά η οικονομία της χώρας του, ήταν απόλυτα συνδεδεμένη και εξαρτώμενη από το κομμουνιστικό μπλοκ και το εμπάργκο που του είχε επιβληθεί είχε σημαντικές επιπτώσεις… Ο Τίτο είχε συνειδητοποιήσει ότι η χώρα του οδηγείτο στην οικονομική κατάρρευση και ίσως και σε διάλυση , οπότε ήταν επιτακτική η λήψη μιας γρήγορης και ξεκάθαρης απόφασης, δηλαδή είτε μια ολοσχερής υποταγή στον ``πατερούλη `` Στάλιν ή μια προσεκτική προσέγγιση με την δύση. Ο Γιουγκοσλάβος ηγέτης θα προτιμήσει τελικά την δεύτερη λύση , οπότε ήταν επιβεβλημένο να προβεί σε χειρονομίες καλής θέλησης μία εκ των οποίων ήταν και το κλείσιμο των συνόρων.

Το γεγονός αυτό θα δώσει την αφορμή να κατηγορηθεί ο Τίτο ως ο κύριος υπεύθυνος για την ήττα του δημοκρατικού στρατού, όμως στην πραγματικότητα η θέση του τελευταίου ήταν ήδη πολύ δύσκολη , εξαιτίας των συντονισμένων προσπαθειών που είχε καταβάλει από την αρχή του 1949 ο εθνικός στρατός. Η οριστική ήττα του δημοκρατικού στρατού σε Βίτσι και Γράμμο στα τέλη Αυγούστου θα ``βάλει στο ράφι`` τις επιδιώξεις για ενσωμάτωση ελληνικών εδαφών, ενώ η πεποίθηση ότι τα σύνορα δεν αλλάζουν θα επιφέρει και μια σταδιακά αυξανόμενη ηρεμία μεταξύ των Βαλκανικών χωρών. Όμως για την χώρα μας αυτή η διαμάχη όχι μόνο θα υποδαυλίσει την εμφύλια σύρραξη , αλλά θα αφήσει και παρακαταθήκη μια νέα κρατική οντότητα , την `` Μακεδονία `` που θα μας προσθέσει νέα προβλήματα στο μέλλον … 

ΠΗΓΗ  http://www.istorikathemata.com

Δευτέρα 24 Φεβρουαρίου 2014

ΤΟ ΥΠΟΠΟΛΥΒΟΛΟ LANCHESTER ΚΑΙ Η ΠΟΡΕΙΑ ΤΟΥ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

                            ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

               ΣΤΟΙΧΕΙΑ                                                  ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ

01.        ΔΙΑΜΕΤΡΗΜΑ                                                 9 ΧΙΛ
02.        ΣΥΣΤΗΜΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ              ΟΠΙΣΘΟΚΡΟΥΣΗ (BLOWBACK)
03.        ΤΡΟΦΟΔΟΣΙΑ                                   ΓΕΜΙΣΤΗΡΑΣ 50 ΦΥΣΙΓΓΙΩΝ
04.        ΜΗΚΟΣ ΟΠΛΟΥ                                           0,85μ
05.        ΜΗΚΟΣ ΚΑΝΗΣ                                            0,2μ
06.        ΒΑΡΟΣ ΟΠΛΟΥ                                     4,34 - 4,38 KG
07.        ΡΑΒΔΩΣΕΙΣ                                       6 ΔΕΞΙΟΣΤΡΟΦΕΣ
08.        ΚΛΙΣΙΟΣΚΟΠΙΟ                                       550Μ
09.        ΑΡΧΙΚΗ ΤΑΧΥΤΗΤΑ                           365 - 381 μ/δ     
10        ΤΑΧΥΒΟΛΙΑ                                                 600β/λ   


Α) Γενικά περί υποπολυβόλου Lanchester

  Μετά την καταστροφή της Δουνκέρκης το θέρος του 1940, οι Βρετανοί χωρίς αυτόματα, γι αυτό και έκαναν μεγάλες παραγγελίες αυτομάτων Thomson στις ΗΠΑ. Παράλληλα, όμως, επιδίωξαν να κατασκευάσουν το δικό τους αυτόματο, αντιγράφοντας το γερμανικό Bergmann MP 28/11 για τις ανάγκες της RAF, η οποία χρειαζόταν αυτόματα για την φύλαξη των α/δ της. Παρόμοιες ανάγκες είχε και το RN κι έτσι το νέο αυτόματο, που σχεδιάστηκε από τον George Herbert Lanchester και κατασκευάστηκε από την Sterling Armament Company του Northampton σε 80.000 τεμάχια, ονομάσθηκε προς τιμήν του σχεδιαστού του, αυτόματο Lanchester και παρουσιάστηκε στην RAF, η οποία, όμως, δεν έδειξε ενδιαφέρον, με συνέπεια να γίνει παραδεκτό μόνον από το RN που το θεώρησε ως ιδεώδες όπλο για εξοπλισμό των καταδρομικών του αγημάτων.
  Το αυτόματο Lanchester των 9 χιλιοστών Para ήταν ένα καλοκατασκευασμένο και αξιόπιστο όπλο και κατασκευάσθηκε σε δύο υποδείγματα, το ένα (ΜΚ Ι) με επιλογέα κλισιοσκόπιο τυφεκίου και το άλλο (ΜΚ Ι*) χωρίς επιλογέα βολής και κλισιοσκόπιο 2 θέσεων. Λειτουργούσε με το σύστημα οπισθοκρούσεως, έφερε τόρμο για ξιφολόγχη και ετροφοδοτείτο από γεμιστήρα των 50 φυσιγγίων. Η καλή και δύσκολη κατασκευή του το καθιστούσαν ακριβό και ασύμφορο για μαζική παραγωγή, για αυτό και γρήγορα σταμάτησε η κατασκευή του. Παρά την μικρή, όμως, χρήση του, παρέμεινε σε ενεργό ρόλο το RN για πολλά χρόνια και αντικαταστήθηκε την δεκαετία του 1950.

Β) Η πορεία του υποπολυβόλου Lanchester στην Ελλάδα


  Κατά τον Β' παγκόσμιο πόλεμο, στην Μ. Ανατολή, τα αυτόματα Lanchester χορηγήθηκαν από τους Βρετανούς μόνο στο Ναυτικό, παράλληλα με τα αυτόματα STEN. Παρέμειναν εν χρήσει στο Ναυτικό καθ όλην την διάρκεια του Ανταρτοπόλεμου, αλλά και μετά από αυτόν για πολλά χρόνια, αντικαταστάθηκαν δε στην δεκαετία του 1970, μαζί με τα αυτόματα STEN, όταν το ναυτικό άρχισε να παραλαμβάνει αμερικανικό οπλισμό, τον αποσυρόμενο από τον στρατό. Πάντως, σε μερικές υπηρεσίες ξηράς, υπήρχαν μέχρι πρόσφατα αυτόματα Lanchester. Τα αυτόματα αυτά πουθενά αλλού δεν χορηγήθηκαν εκτός από ναυτικό, σήμερα (1992) δε έχουν πλήρως και εκποιηθεί. Ελάχιστα από αυτά βρίσκονται πια στα μουσεία μονάδων του ναυτικού.

ΠΗΓΗ  ΧΡΗΣΤΟΥ Ζ. ΣΑΖΑΝΙΔΗ "ΤΑ ΟΠΛΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ" ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1995.  

Τετάρτη 19 Φεβρουαρίου 2014

ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΝΑΥΤΙΚΟ ΑΝΕΦΟΔΙΑΖΕΙ ΤΗΝ ΚΡΗΤΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ (1866-1869)

Όταν ξεκίνησε η επανάσταση των Ελλήνων στην Κρήτη το 1866, ένα από τα σοβαρότερα προβλήματα των επαναστατών ήταν ο ανεφοδιασμός τους με πολεμοφόδια και εθελοντές από την Ελλάδα. Αυτή η δυσκολία δεν προερχόταν τόσο από τη γεωγραφική απομόνωση του νησιού σε σχέση με τον Ελλαδικό χώρο ή τη σχετική επισφάλεια των θαλάσσιων μεταφορών, αλλά κυρίως από τον ναυτικό αποκλεισμό των παραλίων της Κρήτης από τον ισχυρό Οθωμανικό στόλο. Για να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα αυτό, οι σύλλογοι που βρίσκονταν στην Αθήνα και συντόνιζαν τη βοήθεια για την Κρήτη, μίσθωσαν δύο ευέλικτα μικρά ταχύπλοα ατμοκίνητα πλοία το "Πανελλήνιο" και την "Ύδρα", με σκοπό να διασπούν τον αποκλεισμό, να εφοδιάζουν τα απαραίτητα για τον αγώνα και να διατηρούν ακμαίο το φρόνημα των επαναστατών. Οι Ελληνικές Κυβερνήσεις αν και επισήμως τηρούσαν ουδετερότητα έναντι της Κρητικής Επανάστασης ανέχονταν τα ταξίδια αυτά, όπως και τις δραστηριότητες των επιτροπών υπέρ του κρητικού Αγώνα.

Αρχικά, ο τουρκικός ναυτικός αποκλεισμός ήταν χαλαρός, καθώς η εξέγερση δεν έδειχνε ικανή να επιτύχει τους σκοπούς της, έτσι τα ταξίδια ανεφοδιασμού ήταν σχετικά εύκολα και ασφαλή. Το "Πανελλήνιο" έκανε δεκάδες ταξίδια διεκπεραιώνοντας την αποστολή του με ταχύτητα και ασφάλεια χάρις τους ικανούς πλοιάρχους του (Αναστάσιο Κουρεντή, Νικ. Αγγελικάρα, Ανδρ. Κοτζιά, Νικ. Σαχτούρη), αποκτώντας μεγάλη φήμη ανάμεσα στους Έλληνες. Οι Τούρκοι το αποκαλούσαν "Ντελή Παντελή" (τρελοπαντελή) για τις παράτολμες ναυτικές αποστολές που εκτελούσε. Στις αρχές του 1867 αναλαμβάνει το βάρος των αποστολών αυτών το "Αρκάδι", ένα μικρό ταχύτατο ατμοκίνητο σκάφος που αγοράστηκε από εισφορές πλουσίων Ελλήνων εμπόρων της Αγγλίας.

Ο αποκλεισμός όμως είχε καταστεί ασφυκτικότερος, με το μεγαλύτερο τμήμα του Οθωμανικού στόλου να περιπολεί τις Κρητικές ακτές. Το "Αρκάδι" μέσα σε 7 μήνες πραγματοποίησε 26 επικίνδυνα ταξίδια κρατώντας άσβεστο το πυρ της Επανάστασης στην πιο κρίσιμη περίοδό της. Στο 13ο ταξίδί του επισημάνθηκε και καταδιώχθηκε από τα τουρκικά καταδρομικά "Ιτζεδδίν" και "Τάλια" και αναγκάστηκε να καταφύγει στο λιμάνι των Αντικυθήρων με τα τουρκικά πλοία να πολιορκούν το νησί. Το νέο πανικόβαλλε την κυβέρνηση Κουμουνδούρου που έστειλε διπλωματική διακοίνωση στις Μεγάλες Δυνάμεις αναφέροντας πως οι Τούρκοι απειλούσαν Ελληνικό έδαφος. Την λύση του δράματος έδωσε ο πλοίαρχος του "Αρκαδίου" Αγγελινάρας που διέταξε επίθεση ολοταχώς κατά των πάνοπλων καταδρομικών με ταυτόχρονα εύστοχα πυρά. Τα τουρκικά καταδρομικά αιφνιδιάστηκαν ενώ είχαν σημαντικές απώλειες στα πληρώματά τους και έτσι δεν μπόρεσαν να καταδιώξουν το "Αρκάδι", το οποίο γύρισε στην Σύρο, επισκεύασε τις φθορές από την ναυμαχία και έφυγε για νέο ταξίδι.

Ο πλοίαρχος του "Ιτζεδδίν" επέδωσε έγγραφη διαμαρτυρία στις αρχές των Κυθήρων όπου αναφερόταν στο "Αρκάδι" με τον όρο "κλέφτικος αυτός βαπόρις". Οι Τούρκοι ναυτικοί αποκαλούσαν το "Αρκάδι" "Σειτάν Βαπορού", "πλοίο του διαβόλου". Στις 7 Αυγούστου 1867 το "Αρκάδι" παγιδεύτηκε νοτιοδυτικά της Κρήτης από μοίρα τουρκικών πολεμικών υπό το "Ιτζεδδίν". Μετά από ολοήμερη ναυμαχία και συνεχείς ελιγμούς με αντιπάλους τρία εχθρικά πλοία και αφού προξένησε μεγάλες απώλειες στα πληρώματα τους, μια σφαίρα από το "Ιτζεδδίν" αχρήστευσε το δεξί τροχό του Ελληνικού πλοίου. Ο Έλληνας πλοίαρχος Κουρεντής το οδήγησε σε αβαθή νερά για να αποφύγει τον εχθρό, αποβίβασε τους εθελοντές και τα γυναικόπαιδα και πυρπόλησε το πλοίο. Οι Τούρκοι απέσπασαν έναν ξύλινο κορμό από τα αποκαΐδια του πλοίου το μετέφεραν στην Κωνσταντινούπολη και το χρησιμοποίησαν στην ναυπήγηση νέου πλοίου, ισχυριζόμενοι ότι αιχμαλώτισαν το "Αρκάδι".


Την συνέχιση του ανεφοδιασμού των επαναστατών ως το τέλος του Αγώνα ανέλαβε το ατμόπλοιο "Κρήτη" με 10 ταξίδια αλλά κατ΄εξοχήν το πλοίο με το εύγλωττο όνομα "ΕΝΩΣΙΣ" υπό τον έμπειρο πλοίαρχο Νικόλαο Σουρμελή που έκανε 46 ταξίδια προσφέροντας ανεκτίμητες υπηρεσίες, ενώ το όνομα του κατέστη κυριολεκτικά θρύλος σε όλο το πανελλήνιο.

Στα τέλη του 1868 η Κρητική Επανάσταση έπνεε τα λοίσθια. Η "Ένωσις" όμως συνέχιζε ακατάβλητη τα ταξίδια της ταπεινώνοντας συνεχώς τον Οθωμανικό στόλο. Ο Σουλτάνος και η Οθωμανική Πύλη θεώρησαν ζήτημα τιμής την σύλληψη της "Ενώσεως". Κάλεσαν στην Κωνσταντινούπολη τον ικανό Βρετανό ναυτικό Χόβαρτ Πασά, τον προβίβασαν σε αντιναύαρχο και του ανέθεσαν πάση θυσία και υπό οποιοδήποτε κόστος να συλλάβει ή να βυθίσει την "Ένωση". Για τον σκοπό αυτό του έδωσαν την ναυαρχίδα του Οθωμανικού Στόλου "Χουδαβενδικιάρ", φρεγάτα με 50 κανόνια. Ο Χόρβαρτ αντελήφθη ορθά πως δεν είχε ελπίδα να συλλάβει την "Ενωση" περιπολώντας στην Κρήτη. Έτσι απέσπασε από τον αποκλεισμό μια μοίρα πλοίων (ανάμεσα τους και το "Ιτζεδδίν") και περίμενε μυστικά έξω από την Σύρο την επιστροφή του Ελληνικού πλοίου από την αποστολή του.


Στις 2 Δεκεμβρίου η "Ένωσις" έπλεε προς την Σύρο όταν ο πλοίαρχος της, Σουρμελής, εντόπισε το "Ιτζεδδίν" και την Τουρκική ναυαρχίδα να πλέουν ολοταχώς προς το μέρος του. Ο Σουρμελής ανέκρουσε πρύμνη και ξεκίνησε η απηνής καταδίωξη. Όταν το "Ιτζεδδίν" πλησίασε και ετοιμάστηκε να πλήξει την "Ένωση", μια τυχερή βολή από το Ελληνικό πλοίο προκάλεσε ζημιές στον αριστερό τροχό του τουρκικού πλοίου που έχασε ταχύτητα. Ο Χόβαρτ όμως με την ναυαρχίδα είχε πλευρίσει το ελληνικό ταχύπλοο και ήταν έτοιμος να το βυθίσει. Ο Σουρμελής με έναν γρήγορο ελιγμό απέφυγε τα πυρά, ενώ εύστοχες βολές από το πλήρωμα και το μικρό κανόνι της "Ενώσεως" επέφεραν σύγχυση στο πλήρωμα της τουρκικής ναυαρχίδας. Μια σφαίρα λίγο έλειψε να σκοτώσει τον ίδιο τον Χόβαρτ.

Η "Ένωσις" εκμεταλεύτηκε τη σύγχιση και εισήλθε θριαμβευτικά στο λιμάνι της Σύρου. Ο Χόβαρτ σε έξαλλη κατάσταση μπήκε με την τουρκική ναυαρχίδα στο λιμάνι απαιτώντας από τις Ελληνικές αρχές την παράδοση του "πειρατικού πλοίου" απειλώντας ότι θα βύθιζε την "Ένωση" ακόμη και εντός του λιμανιού.   Τότε έγινε επέμβαση από τους προξένους των Μεγάλων Δυνάμεων στο νησί, που ζήτησαν από τον Χόβαρτ να αποχωρίσει. Ο γάλλος πλοίαρχος του "Βαλλ" που ελλιμενιζόταν στην Σύρο, προειδοποίησε τον Χόβαρτ να μην πειράξει την "Ένωση", γιατί αλλιώς θα επενέβαινε και ο ίδιος. Η Ελληνική Κυβέρνηση έστειλε την φρεγάτα "Ελλάς" υπό τον πλωτάρχη Σταματέλο με την διαταγή να πλήξει τον Χόβαρτ αν τολμούσε να επιτεθεί στην "Ένωση".  Ο Χόβαρτ βγήκε από το λιμάνι μετά από παραινέσεις των ξένων προξένων επειδή ο ντόπιος πληθυσμός είχε εξαγριωθεί από το θέαμα της τουρκικής ναυαρχίδας,  αλλά περιπολούσε στην είσοδο του λιμανιού ενισχυμένος από 7 πολεμικά πλοία της Τουρκίας.

Η Οθωμανική Αυτοκρατορία έστειλε τελεσίγραφο στην Ελληνική Κυβέρνηση Βούλγαρη να πάψει να ενισχύει την Κρητική επανάσταση. Ο Βούλγαρης απέρριψε το τελεσίγραφο, οι δυο χώρες διέκοψαν τις διπλωματικές τους σχέσεις και έφτασαν στο χείλος του πολέμου. Η Πύλη σχεδίαζε μετά τον επερχόμενο πόλεμο να εκδιώξει όλους τους Χριστιανούς από την επικράτειά της, κλείνοντας τα λιμάνια της στο Ελληνικό εμπόριο. Τότε οι Μεγάλες Δυνάμεις επενέβησαν δραστήρια με τη διάσκεψη στο Παρίσι (4 Ιανουαρίου 1869) με την οποία καλούσαν την Ελλάδα να ικανοποιήσει τον Σουλτάνο σε ζητήματα που αφορούσαν την παύση της ενίσχυσης της επανάστασης στην Κρήτη, ενώ ταυτόχρονα επέβαλλαν στον Σουλτάνο μια σειρά από φιλελεύθερες μεταρρυθμίσεις στην Κρήτη, που όταν εφαρμόστηκαν έμειναν γνωστές ως "Οργανικός Νόμος". Στην Ελλάδα σχηματίστηκε οικουμενική κυβέρνηση υπό τον Θρασύβουλο Ζαίμη που υποχώρησε και αποδέχτηκε όλους τους όρους του συμβιβασμού, καθώς δεν είχε τις δυνατότητες ακόμη να αντιπαρατεθεί στην ισχυρή Οθωμανική Αυτοκρατορία.

Τα ταχύπλοα ατμόπλοια "Πανελλήνιον", "Αρκάδι" και "Ένωσις", οι κυβερνήτες και τα πληρώματα τους έμειναν στην Ιστορία για τα ναυτικά κατορθώματα, τις ικανότητες και την ευψυχία τους. Κατάφεραν να φέρουν εις πέρας πολύ επικίνδυνες ναυτικές αποστολές αντιμετωπίζοντας ένα πολύ ισχυρότερο αντίπαλο και έτσι να κρατήσουν ζωντανή την προσπάθεια των Κρητών για ΈΝΩΣΗ με την Ελλάδα. Ο λαός εξύμνησε τις ηρωικές τους προσπάθειες, οι οποίες απαθανατίστηκαν και στα ποιήματα του μεγάλου Αχιλλέα Παράσχου. 



ΠΗΓΗhttp://www.istorikathemata.com

Κυριακή 16 Φεβρουαρίου 2014

Ο ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟΣ ΤΑΦΟΣ ΤΟΥ ΦΟΙΝΙΚΑ




Από τους πιο σημαντικούς και εντυπωσιακούς μακεδονικούς τάφους στην ευρύτερη περιφέρεια της Θεσσαλονίκης είναι αυτός στο Φοίνικα, νοτιοανατολικά της πόλης. Πρόκειται για το αρχαιότερο δείγμα μακεδονικού τάφου στην περιοχή της Θεσσαλονίκης, αλλά και για ένα από τα αρχαιότερα μνημεία αυτού του τύπου, όπου ο δωρικός ρυθμός βρίσκει την πληρέστερη έκφρασή του. Παρά το γεγονός ότι ο τάφος βρέθηκε συλημένος, η μορφή του και τα ανασκαφικά δεδομένα δείχνουν ότι ετοιμάσθηκε με ιδιαίτερη φροντίδα μέσα στο τελευταίο τέταρτο του 4ου αι. π.Χ. για να δεχθεί έναν αναμφίβολα επιφανή νεκρό, πιθανότατα ανώτατο στέλεχος του μακεδονικού στρατού, και τη γυναίκα του.

Πρόκειται για επιβλητικό μονοθάλαμο οικοδόμημα, κατασκευασμένο από πωρόλιθο και επιχρισμένο με

ασβεστοκονίαμα. Ένας βαθμιδωτός δρόμος, που έχει λαξευθεί στο φυσικό βράχο, οδηγεί στη θύρα του τάφου, που ήταν φραγμένη με έξι επάλληλους ογκόλιθους. Εσωτερικά ο τάφος έκλεινε με ξύλινη δίφυλλη πόρτα. Η πρόσοψη του μνημείου, που σώζεται σχεδόν ακέραια, είναι ιδιαίτερα εντυπωσιακή. Έχει πλάτος 4,96 μ. και ύψος 5,68 μ. και είναι επιχρισμένη με λευκό μαρμαροκονίαμα. Ο δωρικός ρυθμός εδώ αναδεικνύεται σε όλη του τη μεγαλοπρέπεια, καθώς οι αρχιτεκτονικές λεπτομέρειες της ανωδομής τονίζονται με πολύχρωμα κονιάματα. Βαθυκύανα τρίγλυφα πλαισιώνουν τις λευκές μετόπες, όπου με χρυσαφιές πινελιές επαναλαμβάνεται η εικόνα μιας μεταλλικής φιάλης. Το διάκοσμο της πρόσοψης ολοκλήρωνε η ζωγραφική παράσταση του αετώματος, που είχε, δυστυχώς, φθαρεί σε μεγάλο βαθμό λόγω της καταστροφής του επαέτιου γείσου από τους αρχαιοκάπηλους. Η εσωτερική διαμόρφωση του θαλάμου, όπου δεσπόζουν δύο βωμόσχημα βάθρα επάνω σε ορθογώνιες βάσεις, είναι πραγματικά μοναδική. Τα εντυπωσιακά βάθρα, με πολύχρωμο γραμμικό διάκοσμο σε μαύρο φόντο, είχαν επίσης υποστεί μεγάλη φθορά από τους αρχαιοκάπηλους, που αφαίρεσαν τα τεφροδόχα σκεύη και διασκόρπισαν τα καμένα οστά των νεκρών. Την εικόνα του χώρου συμπληρώνουν δύο κτιστά θρανία, για την εναπόθεση προσφορών προς τους νεκρούς.


Το μνημείο ήλθε στο φως την άνοιξη του 1987, ακριβώς πίσω από το Νοσοκομείο Άγιος Παύλος, στο χώρο απ' όπου θα περνούσε τμήμα της ανατολικής περιφερειακής οδού. Μετά την ανασκαφή η κατασκευή του δρόμου ολοκληρώθηκε, ενώ μια ελαφρά υπερυψωμένη γέφυρα στέγασε τον τάφο. Σήμερα, ο ειδικά διαμορφωμένος υπόγειος χώρος περιλαμβάνει επίσης έκθεση εποπτικού υλικού σχετικά με την ανασκαφή του μνημείου αλλά και με την ευρύτερη περιοχή, καθώς και παρουσίαση των γνωστών και άγνωστων μακεδονικών τάφων στην περιφέρεια της Θεσσαλονίκης ώστε ο επισκέπτης να αποκομίσει ολοκληρωμένη εικόνα για το θέμα. Σε απόσταση λίγων μέτρων νοτιοανατολικά του τάφου ορθωνόταν ένας ταφικός τύμβος, παλαιότερα γνωστός ως «Τούμπα Κις», ενώ όλη η περιοχή εντάσσεται σε νεκροταφείο κλασικών και πρώιμων ελληνιστικών χρόνων, που καταστράφηκε από αυθαίρετες αμμοληψίες στις προηγούμενες δεκαετίες. Παρά την καταστροφή, οι σωστικές ενέργειες τις ΙΣΤ΄ Εφορείας Προϊστορικών και
Κλασικών Αρχαιοτήτων απέδωσαν αρκετούς ασύλητους τάφους του 4ου και 3ου αι. π.Χ.


ΠΗΓΗ http://odysseus.culture.gr

Παρασκευή 14 Φεβρουαρίου 2014

ΝΑΡΚΗ ΜΩΡΑΪΤΗ, ΜΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΦΕΥΡΕΣΗ

Οι ελληνικές νάρκες Μωραΐτη  
Το 1932 ο Ανθυποπλοίαρχος ναρκοτεχνίτης Κάρολος Μωραΐτης, ένας εξαιρετικά προικισμένος αξιωματικός εξ υπαξιωματικών, μετά από συστηματική μελέτη των διαφόρων τύπων ευρωπαϊκών ναρκών, κατόρθωσε να σχεδιάσει ένα βελτιωμένο τύπο θαλάσσιας νάρκης αγκυροβολίας.
Η νάρκη Μωραΐτη, όπως καθιερώθηκε να λέγεται από το όνομα του σχεδιαστή της, είχε πολλά πλεονεκτήματα σε σχέση με τις γνωστές τότε ευρωπαϊκές νάρκες, που διαχειριζόταν η Διεύθυνση Τορπιλών και Ναρκών.
Είχε μεγαλύτερη αντοχή στο σκληρό θαλάσσιο περιβάλλον που ποντιζόταν, διέθετε αυτόματο σύστημα αγκυροβολίας που επέτρεπε την ελεγχόμενη πόντιση σε οποιοδήποτε βάθος και είχε μεγαλύτερη γόμωση που μπορούσε να αφαιρεθεί από τις γομοδόκες και να αποθηκευτεί ξεχωριστά. Χάρη στο αυτόματο σύστημα αγκυροβολίας μπορούσε να μειωθεί ο απαιτούμενος χρόνος αγκυροβολίας μέχρι και 15 λ.
Μετά την κατασκευή της πρότυπης νάρκης και τις επιτυχείς δοκιμές της, το θέμα παρέμεινε στάσιμο πιθανόν για οικονομικούς λόγους, μέχρι το 1933 που ο Πλοίαρχος Καββαδίας επανατοποθετήθηκε στη Διεύθυνση. Ο Καββαδίας ανακίνησε το θέμα, επανέλαβε τις δοκιμές, οι οποίες αποδείχθηκαν και πάλι επιτυχείς και η νάρκη έγινε αποδεκτή.




ΦΩΤΟ: Αρχείο Ναυτικού Μουσείου Ελλάδος. ΕΠΕΞ: Περί Αλός


Ο Μωραΐτης παρά τις δελεαστικές προτάσεις που του έγιναν για να πωλήσει την εφεύρεσή του στο εξωτερικό με σημαντικά χρηματικά ανταλλάγματα προτίμησε να τη θέσει στη διάθεση της χώρας έναντι ενός, συμβολικού περισσότερο, χρηματικού δώρου.
Η παραγωγή των ναρκών ανατέθηκε στο «Μηχανοποιείον–Ναυπηγείον» του Στυλιανού Κοντογιάννη στον Πειραιά. Στα εγκαίνια της γραμμής παραγωγής που έγιναν το 1936, παρέστησαν οι αξιωματούχοι της Πολιτειακής και της Πολιτικής ηγεσίας της εποχής και φυσικά η ηγεσία του Π.Ν. Μέχρι τον Νοέμβριο του 1936 είχαν ήδη παραχθεί 60 νάρκες, οπότε στην αρχική σχεδίαση ενσωματώθηκαν κάποιες ελαφρές βελτιωτικές τροποποιήσεις και μετέτρεψαν το όνομα της νάρκης σε ΑΡΓΟΝΑΥΤΗΣ. Επρόκειτο κυρίως για αύξηση της εκρηκτικής ύλης.


Κατασκευάστηκαν 200 νάρκες οι οποίες χρησιμοποιήθηκαν στο ναρκοπέδιο Φλεβών Αιγίνης κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Οι νάρκες ποντίσθηκαν στην αρχή της γραμμής όπως ξεκινούσε από τον Τούρλο της Αίγινας. Σε ελληνική νάρκη αυτού του τύπου προσέκρουσε το γερμανικό υποβρύχιο U 133 τον Μάρτιο του 1942 και το οποίο εξακολουθεί να βρίσκεται στο βυθό κοντά στο ακρωτήριο Τούρλος κατεστραμμένο.
Ένα ντοκυμαντέρ από το «Μηχανοποιείον–Ναυπηγείον» του Στυλιανού Κοντογιάννη μπορείτε να δείτε εδώ

Τετάρτη 12 Φεβρουαρίου 2014

Η ΜΑΧΗ ΤΟΥ ΔΡΙΣΚΟΥ ΚΑΙ Ο ΘΑΝΑΤΟΣ ΤΟΥ ΛΟΡΕΝΤΖΟΥ ΜΑΒΙΛΗ


https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgy_nYwGIw2SLvw2cr97GKfDf9m5mpUPPJhn6J-SdQ6qrn4Oaxz6a46pDL67wFtFEEuLhmHIQZFDjVFxQQUXW7i_hSmib5efVHHJE-8GySnwruG5zlWGs859eg0iLerG4VEbt-X6XyTcqI/s1600/1.jpg

Αντιναυάρχου ε.α. Δρα Στυλιανού Πολίτη

 «Πατρίδα, σαν τον ήλιο σου, ήλιος αλλού δε λάμπει!» Ο πρώτος στίχος από το ποίημα του Λορέντζου Μαβίλη με τίτλο: «Στην Πατρίδα», είναι αναμφίβολα ένα ξεχείλισμα της ευγενικής ψυχής αυτού του πολυτάλαντου συνανθρώπου μας. Αυτό το ποίημα άλλωστε, όπως και όλα τα ποιήματα του είναι μια εκδήλωση λατρείας στην Πατρίδα και ταυτόχρονα ένας κατανυκτικός ύμνος προς κάθε υπέροχο ιδανικό. Ο Λορέντζος Μαβίλης ήταν μια σπουδαία φυσιογνωμία σε πολλούς τομείς. Είχε γεννηθεί στις 6 Σεπτεμβρίου του 1860 στην Ιθάκη. Πατέρας του ήταν ο Παύλος Μαβίλης, Πρόεδρος των Δικαστηρίων της Ιονίου Πολιτείας και μητέρα του η Ιωάννα Καποδίστρια–Σούφη, ανιψιά του πρώτου Κυβερνήτη.

Ληξιαρχικό αρχείο Ιθάκης: Γεννήσεις 1841-1932, αρ. 960 του έτους 1860.

Η ληξιαρχική πράξη γέννησης του ποιητή Λαυρέντιου (Λορέντζου) Μαβίλη.
Η καταγωγή του από την πλευρά του πατέρα του ήταν Ισπανική. Ο παππούς του ο Δον Λορέντζο Μαβίλη, ένας Ισπανός ευγενής, ήταν Πρόξενος της χώρας του στην Κέρκυρα, όπου μετά από σφοδρό έρωτα παντρεύτηκε μια όμορφη Κερκυραία και εγκαταστάθηκε όπως συνήθως συμβαίνει ακόμα και σήμερα, στον τόπο της γυναίκας του.

Η μητέρα του Λορέντζου Μαβίλη είχε μεγαλώσει σε ένα αγρόκτημα συναναστρεφόμενη ανθρώπους του λαού. Η απλοϊκή τους γλώσσα και τα λαϊκά τους έθιμα ήρθαν να προστεθούν στα ευγενικά συναισθήματα της ψυχής της και να σχηματίσουν ένα υπέροχο χαρακτήρα, γεμάτο αγάπη για την Πατρίδα. Αυτά τα στοιχεία μπόρεσε να τα μεταδώσει ακέραια στο αγαπημένο παιδί της. Ο μικρός Λορέντζος, δηλαδή Λαυρέντιος γιατί αυτό ήταν το όνομα του εξελληνισμένο, ξεκίνησε τις σπουδές του από το εκπαιδευτήριο «Καποδίστριας», που είχε ιδρυθεί στην Κέρκυρα το 1873 από τον Λεωνίδα Βλάχο και απ’ τα θρανία του οποίου είχαν περάσει κορυφαίοι διανοούμενοι. Εκεί από πολύ νωρίς ο Μαβίλης έδειξε τις ικανότητες του. Γι’ αυτό και ο δάσκαλος του, Ιωάννης Ρωμανός, δεν άργησε να τον συστήσει στην Αναγνωστική Εταιρία της Κέρκυρας η οποία υπάρχει ακόμα και σήμερα και είναι το αρχαιότερο πνευματικό ίδρυμα της νεότερης Ελλάδας. Η Εταιρία αυτή είχε ιδρυθεί από το 1836 κατά το πρότυπο της Αναγνωστικής Εταιρίας της Γενεύης, όπου ήταν μέλη ο Ιωάννης Καποδίστριας, ο Ανδρέας Κάλβος και πολλοί άλλοι λόγιοι Επτανήσιοι. Θεμελιωτές της ήταν μέλη της μυστικής οργανώσεως των Καρμπονάρων που εμπνέονταν από φιλελεύθερες και πατριωτικές ιδέες, λόγο για τον οποίο η Εταιρία υπήρξε κύριος συμπαραστάτης σε εθνικές και πολιτικές επιδιώξεις των Επτανησίων, με βασικό της επίτευγμα την καθιέρωση της ελευθεροτυπίας και την επιβολή της Ελληνικής γλώσσας στο Ηνωμένο Κράτος των Ιονίων Νήσων. Η Αναγνωστική Εταιρία είχε επίσης άμεση σχέση με το ισχυρό πολιτικό και διπλωματικό κίνημα που πέτυχε την Ένωση της Επτανήσου με τη μητέρα Ελλάδα.

Το 1878 ο Λορέντζος Μαβίλης εισήλθε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Τον επόμενο χρόνο έφυγε για τη Γερμανία όπου συνέχισε τις σπουδές του σε φιλολογία, γλωσσολογία και φιλοσοφία. Οι επιδόσεις του ήταν εξαιρετικές. Παράλληλα δεν έπαυσε να ασχολείται με τη ποίηση και γενικά με τη λογοτεχνία συνθέτοντας κυρίως σονέτα, δηλαδή δεκατετράστιχα ποιήματα που αποτελούνται από δύο τετράστιχα και δύο τρίστιχα. Δεν άφησε και μια άλλη του αδυναμία, το σκάκι. Μανιώδης σκακιστής με εξαιρετικές επιδόσεις δημοσίευε σε γερμανικά έντυπα την επίλυση σχετικών προβλημάτων. Ασχολήθηκε όμως και με σανσκριτικά φιλοσοφικά κείμενα και μετέφρασε ινδικά αποσπάσματα κυρίως από το έπος «Μαχαμπχαράτα». Το έπος αυτό μέσα από την εξιστόρηση της διαμάχης ανάμεσα σε δύο βασιλικούς κλάδους που συμβολίζουν το Καλό και το Κακό, αναφέρεται γενικά στην αντιπαράθεση αυτών των δύο στοιχείων και διδάσκει την εφαρμογή των ηθικών αξιών. Τον Απρίλιο του 1884 είδε για πρώτη φορά το φως της δημοσιότητας το ποιητικό του έργο, με τη δημοσίευση του αριστουργήματος που είχε τίτλο «Εις τον γυρισμό της». Θα ακολουθήσουν πλήθος δημοσιεύσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Ο Λορέντζος Μαβίλης ήταν γλωσσομαθέστατος! Μιλούσε άριστα Ιταλικά, Ισπανικά, Αγγλικά, Γερμανικά και Ινδικά. Στις 15 Ιουνίου του 1890, αναγορεύτηκε διδάκτορας της φιλοσοφίας στο Πανεπιστημίου Έρλαγκεν (Erlangen) της Βαυαρίας. Η θεματική της διατριβής του αναφερόταν στο έργο του βυζαντινού χρονογράφου Ιωάννη Σκυλίτση.
Στολή Γαριβαλδινού

Οι σπουδές του είχαν τελειώσει και γι’ αυτό επέστρεψε στην Κέρκυρα. Η ζωή του εκεί ήταν ευχάριστη. Ήταν ένας χαρακτηριστικός τύπος bon viveur της εποχής του, ένας αριστοκράτης που σύχναζε στα ακριβά σαλόνια, αγαπούσε τη διασκέδαση και τη κοσμική ζωή. Η dolce vita όμως δεν ήταν δυνατόν να τον απομακρύνει από τις έντονες πατριωτικές ανησυχίες του. Δεν άργησε να προσχωρήσει στην Εθνική Εταιρεία και να γίνει ο Πρόεδρος της σ’ ένα από τα πέντε τμήματά της, σ’ αυτό που ίδρυσε στην Κέρκυρα ο Παύλος Μελάς. Η Εταιρία αυτή ήταν μυστική και είχε ιδρυθεί στην Αθήνα το 1894 κατά το πρότυπο της Φιλικής Εταιρίας. Έργο της ήταν η αναζωπύρωση του εθνικού φρονήματος και η επαγρύπνηση για τα συμφέροντα των υποδούλων Ελλήνων με σκοπό την προπαρασκευή της απελευθερώσεως των. Παράλληλα συνέχισε και το πνευματικό του έργο. Δεν ήταν δυνατόν να εγκαταλείψει το χαρτί και το μολύβι, συνεχώς έγραφε και έγραφε αριστουργήματα. Ο ίδιος όμως δεν εξέδωσε καμμία ποιητική συλλογή. Η μετριοφροσύνη του και η σεμνότητα του δεν του το επέτρεψαν. Τα άπαντα Μαβίλη κυκλοφόρησαν μετά το θάνατο του στην Αλεξάνδρεια το 1915, με τη φροντίδα του καλού φίλου του και συμπατριώτη του Κ. Θεοτόκη. Οι κριτικές όλου του έργου του τον εξύμνησαν θριαμβευτικά. Η πληρέστερη όμως αλλά και πιο αντικειμενική ήταν εκείνη του Γρηγορίου Ξενόπουλου: «Ο Μαβίλης στάθηκε ένας απ’ τους σπάνιους εκείνους ποιητές που το καλύτερό τους ποίημα είναι η ζωή τους». Αυτό είναι η αλήθεια! Το έτος 1896 δεν ήρθε απλά να ταράξει τα νερά της ζωής αυτού του μεγάλου λογοτέχνη, αλλά να σηκώσει μεγάλη φουρτούνα. Η Ελλάδα είχε αρχίσει να αγωνίζεται για την απελευθέρωση της Ηπείρου, της Μακεδονίας και της Κρήτης. Ο Λορέντζος Μαβίλης αποφάσισε να αφήσει μέσα στο μελανοδοχείο την πένα του και να κλείσει τα βιβλία. Σταμάτησε λοιπόν να γράφει ποιήματα. Η Πατρίδα εκείνη τη στιγμή χρειαζόταν μαχητές. Γι’ αυτό έτρεξε εθελοντής στην Κρήτη ξοδεύοντας πολλά χρήματα για τις ανάγκες του Αγώνα. Πρώτος στις μάχες για την απελευθέρωση της Μεγαλονήσου, συμμετείχε με απαράμιλλη μαχητικότητα δείχνοντας τη μεγάλη του φιλοπατρία όπως ακριβώς την είχε εξυμνήσει μέσα από τα πανέμορφα ποιήματα του. Δεν του έφθανε όμως μόνο η Κρήτη. Το 1897 στον Ελληνοτουρκικό πόλεμο, τον βρίσκουμε εθελοντή στην Ήπειρο να αγωνίζεται και πάλι με πίστη και αυταπάρνηση για την ελευθερία. Δεν ήταν μόνος του αλλά είχε μαζί του και άλλους εβδομήντα εθελοντές που στρατολόγησε ίδιος καλύπτοντας με δικά του χρήματα όλα τους τα έξοδα. Διακρίθηκε στη μάχη που έγινε στα «Πέντε Πηγάδια» και πολεμώντας στο Λούρο τραυματίσθηκε στο χέρι του. Ο Ήρωας όμως δεν πτοήθηκε.

Μετά τα πολεμικά κατορθώματα και χωρίς να εγκαταλείψει τη λογοτεχνία, ο Λορέντζος Μαβίλης στράφηκε στην πολιτική. Το 1910 εξελέγη βουλευτής και σαν μέλος της αναθεωρητικής Βουλής υπερασπίσθηκε σθεναρά τη δημοτική γλώσσα, όταν συζητήθηκε το άρθρο 107 του τότε Συντάγματος. Απαντώντας μάλιστα σε κάποιους που τη χαρακτήριζαν «χυδαία» τους είπε: «Δεν υπάρχει χυδαία γλώσσα αλλά μόνο χυδαίοι άνθρωποι!». Βέβαια η γλώσσα που υπερασπιζόταν ο Κερκυραίος λόγιος δεν είναι αυτή που μιλάμε σήμερα. Ξεκινήσαμε να μιλήσουμε τη δημοτική και φθάσαμε να αποκοπούμε τελείως από τη νεοελληνική γραμματεία. Ο Μαβίλης υποστήριζε τη «γλώσσα του λαού» με την προϋπόθεση όμως ότι αυτή θα καλλιεργήτο και θα εμπλουτιζόταν με όλα τα στοιχεία της κληρονομιάς του παρελθόντος. Είμαι βέβαιος ότι θα αισθανόταν μεγάλη απογοήτευση αν έβλεπε τη σημερινή μας κατάσταση!

Ο Μαβίλης είχε έναν ακέραιο χαρακτήρα και γνήσιο ενδιαφέρον για το καλό της Πατρίδας. Πίστευε στην απόλυτη αξιοκρατία και ήταν συνεπέστατος. Μέσα από μια παλιότερη επιστολή του προς τον επίσης διανοούμενο φίλο του, Ανδρέα Κεφαλλήνο, αποκαλύπτεται ο χαρακτήρας του: «Ό,τι κατορθώσω εις την ζωή μου, θα το κατορθώσω μένοντας συνεπής, χωρίς ν’ απαρνηθώ ούτε μια μόνο πράξη, ούτε μια μόνο στιγμή της περασμένης μου ζωής, ή αλλιώς δεν θα κατορθώσω τίποτε». Όμως όλα αυτά και ειδικά μάλιστα το ότι δεν ήθελε να ακούσει τίποτα για ρουσφέτι, δεν τον άφησαν να συνεχίσει την πολιτική του καριέρα. Αυτός ο θαυμάσιος και τόσο χρήσιμος άνθρωπος δεν ξαναβγήκε ποτέ ξανά βουλευτής. Τα πολιτικά κόμματα στην Ελλάδα πάντα στηριζόντουσαν στο πελατειακό σύστημα. Οι κυβερνώντες πολιτικοί όσο περισσότερο είναι οργανωμένοι στο να εξυπηρετούν τους «δικούς τους ανθρώπους» με μοναδικό κριτήριο την κομματική τους ταυτότητα, τόσο περισσότερο θα έχουν το κόμμα τους στην εξουσία. Σε αντίθετη περίπτωση το κόμμα τους είναι καταδικασμένο να περάσει σύντομα στην αντιπολίτευση.

Το 1912 ο Μαβίλης ήταν 53 ετών. Για τα δεδομένα της εποχής του ήταν γέρος στα χρόνια. Μέσα του όμως χτυπούσε αγέραστη μια γενναία Ελληνική καρδιά, έτοιμη και όλο φλόγα για νέους αγώνες. Με το προανάκρουσμα του Βαλκανικού Πολέμου, ο γενναίος ευπατρίδης έσπευσε άλλη μια φορά εθελοντής για να πολεμήσει. Δεν είχε πια τις οικονομικές δυνατότητες για να εξοπλίσει πάλι ένα δικό του στρατιωτικό τμήμα. Όλα του τα χρήματα τα είχε ξοδέψει στον Αγώνα για τη Κρήτη και στον άτυχο Ελληνοτουρκικό Πόλεμο του 1897. Το μόνο που του είχε μένει ήταν ο εαυτός του. Γι’ αυτό κατετάγη εθελοντής με το βαθμό του Λοχαγού στο Σώμα των Γαριβαλδινών. Οι Γαριβαλδινοί ή Γαριβάλδηδες αρχικά ήταν ένα εθελοντικό σώμα από ρομαντικούς Ιταλούς πολεμιστές που ιδρύθηκε το 1862. Ονομαζόντουσαν και «Ερυθροχιτώνες» από το χρώμα του χιτωνίου τους που ήταν κόκκινο για να μην φαίνεται το αίμα. Οι μαχητές αυτοί δεν σταματούσαν να πολεμούν ακόμα και αν τραυματιζόντουσαν! Το σώμα αυτό άλλοτε ονομαζόταν Φάλαγγα, άλλοτε Τάγμα ή Λεγεώνα και άλλοτε απλά Σώμα των Γαριβαλδινών από το όνομα του ιδρυτού του. Αυτός ήταν ο Ιωσήφ Γαριβάλδη (G. Garibaldi), ένας Ιταλός πατριώτης που είχε γεννηθεί το 1807 στη Νίκαια και πίστευε στην ελευθερία σαν πανανθρώπινο αγαθό. Γι’ αυτό δεν πολέμησε μόνο για την Πατρίδα του αλλά και για την ελευθερία πολλών άλλων λαών. Έφτασε μέχρι τη Λατινική Αμερική όπου πολέμησε επικεφαλής οκτακοσίων εθελοντών συμπατριωτών του. Το ηρωικό Σώμα των Γαριβαλδινών μετά το θάνατο του ιδρυτού του δεν σταμάτησε τη δράση του. Συνέχισε κανονικά και με την ίδιο ενθουσιασμό με τους απογόνους του. Στον Ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897, οκτακόσιοι Γαριβαλδινοί έσπευσαν και πολέμησαν στο πλευρό των Ελλήνων και στη Μάχη του Δομοκού στις 5 Απριλίου, απέκρουσαν τους Τούρκους στην πιο κρίσιμη στιγμή και τους απώθησαν σε αρκετά μεγάλη απόσταση από τη γραμμή της άμυνας τους.

Μόλις λοιπόν άρχισε στην Ελλάδα η επιστράτευση για το Βαλκανικό Πόλεμο, ακούστηκε αμέσως στην Ιταλία το φλογερό σάλπισμα του Στρατηγού Γαριβάλδη. Καλούσε στα όπλα παλιούς αλλά και νέους αγωνιστές της ελευθερίας για να σπεύσουν στο πλευρό των Ελλήνων οι οποίοι ήταν έτοιμοι να πολεμήσουν για την απελευθέρωση των αδελφών τους που βρισκόντουσαν κάτω από τον Τουρκικό ζυγό. Στο Σώμα όμως των Γαριβαλδινών είχαν σπεύσει να καταταγούν και πλήθος Έλληνες εθελοντές υπό την ηγεσία του Συνταγματάρχου των «Ερυθροχιτώνων» Αλεξάνδρου Ρώμα, ο οποίος ανέλαβε να καλύψει και όλα τα έξοδα της επιχειρήσεως. Συγκεντρώθηκαν τελικά δυόμισι χιλιάδες Γαριβαλδινοί, Έλληνες και ξένοι. Ο Αλέξανδρος Ρώμας ήταν απόγονος του Φιλικού κόμη Διονυσίου Ρώμα και συγγενής σημαντικών πολιτικών παραγόντων της εποχής. Ο ίδιος είχε διατελέσει Πρόεδρος της Βουλής των Ελλήνων, το 1897 έως το 1902 και το 1909, που ήταν η χρονιά που ίδρυσε τους «Έλληνες Ερυθροχιτώνες». Είχε διατελέσει επίσης Υπουργός Παιδείας και Δικαιοσύνης. Πέθανε δυο χρόνια αργότερα το 1914.


Ας επιστρέψουμε όμως στα γεγονότα του 1912. Η Λεγεώνα των Γαριβαλδινών προωθήθηκε στην Ήπειρο για να ενισχύσει τις δυνάμεις του Στρατηγού Κωνσταντίνου Σαμπουτζάκη. Ανάμεσα τους εκτός από το Λορέντζο Μαβίλη και η θρυλική μορφή μια γυναίκας εθελόντριας νοσοκόμας, της Ασπασίας Ράλλη, κόρης του Κυριακούλη Μαυρομιχάλη, ανιψιάς του Ρώμα και συζύγου του πολιτευτή Αττικής Ιωάννη Ράλλη. Επικεφαλής του Σώματος ήταν ο ίδιος ο Στρατηγός Γαριβάλδης ο οποίος είχε φθάσει στην Ελλάδα συνοδευόμενος από το γιο του Πιπίνο και τη θυγατέρα του. Η συμβολή των Γαριβαλδινών παντού ήταν σημαντικότατη. Η μάχη του Δρίσκου όμως τους έδωσε τη μεγαλύτερη δόξα. Το όρος Δρίσκος βρίσκεται κοντά στα Γιάννενα και ήταν ένα από τα κάστρα που έπρεπε να κυριευθούν για την απελευθέρωση της πόλεως. Εκεί έφθασαν πρώτα οι Έλληνες Γαριβαλδινοί με επικεφαλής το Συνταγματάρχη Αλέξανδρο Ρώμα. Ήταν το πρωί της 26ης Νοεμβρίου, ανήμερα του Αγίου Στυλιανού και το Μπιζάνι βρισκόταν σε στενή πολιορκία. Αμέσως ρίχτηκαν στη μάχη. Μετά από δίωρο συμπλοκή οι πολυάριθμοι Τούρκοι αντίπαλοι τους τράπηκαν σε άτακτο φυγή και σκορπίστηκαν έντρομοι στην πεδιάδα των Ιωαννίνων, εγκαταλείποντας ακόμα και τα όπλα τους. Πολλοί απ’ αυτούς συνελήφθησαν αιχμάλωτοι. Η νίκη ήταν μεγάλη και ενθουσίασε τους μαχητές. Ο ενθουσιασμός τους όμως έγινε μεγαλύτερος το βράδυ της ίδιας μέρας όταν είδαν με χαρά να καταφθάνει ο Στρατηγός Γαριβάλδης με τους Φιλέλληνες Ερυθροχίτωνες και εθελοντές από τη Κρήτη. Οι μαχητές δεν κοιμήθηκαν όλη τη νύκτα. Φρόντισαν για την οχύρωση της τοποθεσίας που κατείχαν. Το ίδιο έκαναν όμως και οι Τούρκοι ανοίγοντας ορύγματα και τοποθετώντας απέναντι από το Δρίσκο τα τηλεβόλα τους. Η επόμενη μέρα ξημέρωσε φαινομενικά ήρεμη. Στις 09.00 όμως το πρωί άρχισε δριμύτατος βομβαρδισμός από το Τουρκικό πυροβολικό ενώ ένα ισχυρό Τουρκικό Σώμα από το χάνι της Λεύκας άρχισε να κινείται εναντίον τους. Μετά το μεσημέρι η δύναμη των Γαριβαλδινών ενισχύθηκε με τρία πεδινά πυροβόλα που παρά την παλαιότητα τους αποδείχθηκαν πολύ χρήσιμα. Η μάχη συνεχίσθηκε φονικότατη. Τραυματίσθηκε ο Επιτελάρχης Μπαρδόπουλος αλλά συνέχισε να πολεμάει. Έπεσε ηρωικά μαχόμενος ο Λοχαγός Αλέξανδρος Βραχνός και ο Κρητικός Οπλαρχηγός Μακρής. Πολλοί μαχητές είχαν τραυματιστεί. Όσοι όμως μπορούσαν συνέχιζαν να μάχονται κρατώντας σθεναρά τις θέσεις τους. Την επομένη μέρα δηλαδή στις 28 Νοεμβρίου κατέφθασαν ενισχύσεις του εχθρού. Οκτώ χιλιάδες Τούρκοι και ισχυρές πυροβολαρχίες. Οι Γαριβαλδινοί δεχόντουσαν ισχυρά πυρά από την Καστρίτσα νοτιοανατολικά της λίμνης, από το χάνι της Λεύκας, μεταξύ των χωριών Καστρίτσας και Βασιλικής καθώς και από άλλα πυροβόλα της περιοχής. Αργότερα τέσσερις ώρες μετά, η κατάσταση ήταν απελπιστική και τα πυρομαχικά μετά από τριήμερο μάχη σε πολλά σημεία είχαν εξαντληθεί. Σε αυτή τη φάση η εθελόντρια νοσοκόμα Ασπασία Ράλλη βλέποντας την εξέλιξη της μάχης και τη μεγάλη ανάγκη για μαχητές, παράτησε τις γάζες και τους επιδέσμους και κρατώντας το όπλο έτρεξε στο πλάι του θείου της Συνταγματάρχη Αλεξάνδρου Ρώμα. Η γενναιότητα της και η μαχητική της ικανότητα κατέπληξε τους συμπολεμιστές της. Ο τραυματίας από την προηγούμενη μέρα Επιτελάρχης Μπαρδόπουλος όμως δέχεται και άλλη σφαίρα και πέφτει νεκρός. Το ίδιο και ο Κρητικός Οπλαρχηγός Γερακάρης. Και σαν να μην έφθαναν όλα αυτά τραυματίσθηκε ο Συνταγματάρχης Αλέξανδρος Ρώμας, ο οποίος όμως δεν απεχώρησε από τη μάχη.

Ο Λοχαγός Λορέντζος Μαβίλης βρισκόταν και αυτός στη μάχη, πρώτος στην εκτέλεση του Καθήκοντος. Μια σφαίρα όμως τον πετυχαίνει στο πρόσωπο. Αιμόφυρτος ψιθυρίζει: «Επερίμενα πολλές τιμές, αλλά όχι και την τιμή να θυσιάσω τη ζωή μου για την Ελλάδα μου». Αυτά ήταν τα τελευταία λόγια του Ήρωα γιατί εκείνη τη στιγμή τον βρίσκει και δεύτερη σφαίρα Ο Συνταγματάρχης Αλέξανδρος Ρώμας τότε τρέχει κοντά του και του δίνει το χέρι του. «Σε συγχαίρω απ’ την καρδιά μου!» του λέει με ενθουσιασμό. Ο Μαβίλης όμως δεν μπόρεσε να απαντήσει. Το αίμα είχε κλείσει το λαιμό του! Τα πόδια του λύγισαν και έπεσε ανήμπορος πια στο έδαφος. Μέσα στο πρόχειρο χειρουργείο όπου μεταφέρθηκε, ο Λοχαγός Μαβίλης με νοήματα ζητά χαρτί και μολύβι, θέλοντας κάτι να γράψει. Δυστυχώς δεν πρόλαβε. Ο θάνατος ήρθε και τον άρπαξε χωρίς οίκτο. Ένας Ιερέας, ο παπα Φώτης του έκλεισε για πάντα τα μάτια ενώ την ίδια στιγμή χαιρετούσαν στρατιωτικά όσοι τραυματίες βρισκόντουσαν εκεί και μπορούσαν έστω και ελάχιστα να κινηθούν. Ο Λορέντζος Μαβίλης εκείνη τη στιγμή πέρασε στην Αθανασία. Στο Πάνθεο των Ηρώων. Το άψυχο σώμα του έμεινε ξαπλωμένο με σταυρωμένα τα χέρια και σκεπασμένο με τη ματωμένη χλαίνη του στο εκκλησάκι της Αγία Παρασκευής, μέχρι να το δεχθεί φιλόξενα στα σπλάχνα της η Ηπειρωτική Γη. Η γενναία ψυχή του όμως πέταξε ψηλά και φτερουγίζει ακόμα και σήμερα στις ελεύθερες πια βουνοκορφές, ευτυχισμένη για πάντα, αφού είχε κερδίσει αυτό που τόσο ποθούσε ο ίδιος: τον Ηρωικό Θάνατο!
Ο κόμης Αλέξανδρος Ρώμας

Το Ελληνικό πυροβολικό αν και ανεπαρκές προσπαθούσε να αντισταθμίσει τη δράση του αντιστοίχου Τουρκικού. Η μάχη όμως συνεχιζόταν κανονικά όχι μόνο στο Δρίσκο αλλά και στα άλλα υψώματα. Μετά από πολλές μέρες και μέσα στο κρύο του χειμώνα ο γενναίος Στρατός μας μπόρεσε να νικήσει τον υπέρτερο σε αριθμό μαχητών αλλά και υλικό εχθρό. Στις 22 Φεβρουαρίου του 1913, οι Έλληνες με επικεφαλής τον Αρχιστράτηγο Διάδοχο Κωνσταντίνο εισήλθαν θριαμβευτικά στα Γιάννενα! Η Ήπειρος ήταν ελεύθερη!